رضا کیانیان: فیلم فاخر ما گاه دنباله‌روی هالیوود است

وی افزود: در حال حاضر خانه سینما باز شده، اما مسأله این است که بعد از بازگشایی خانه سینما احتیاج به سرعت عمل در انجام کار‌ها داریم.

کیانیان با اشاره به اینکه ارتباط مردم با سینما همیشه خوب بوده است، عنوان کرد: مردم ما سینما را دوست دارند و هیچ وقت با سینما قهر نکردند و الان دلایل بسیاری وجود دارد که به سینما نروند اما با تمام این مسائل فیلم‌های ایرانی را روی لوح‌های فشرده به طور منظم تماشا می‌کنند. ما آمار درستی از تعداد افرادی که در سینما فیلم می‌بینند، نداریم اما مشخص است که مردم زیاد فیلم می‌بینند و علاقه به سینما وجود دارد.

بازیگر فیلم «روبان قرمز» توضیح داد: موضوع دیگر به سیاست‌ها و شیوه اعمال آن و اینکه سیاستگذاران چه انتظاری از سینما دارند، باز می‌گردد. اگر آن‌ها انتظار دارند که سینما، جهان را تغییر دهد، این طور نیست اما در نگاه و روح تماشاگر تأثیر می‌گذارد.

وی اضافه کرد: در کشور ما هر سیاستمداری که به قدرت می‌رسد، اول به سراغ سینما می‌آید و فکر می‌کند مسبب همه اتفاقات سینماست.اما در واقع مشکل آن‌ها هستند که گاهی ارتباط بین سینما و مردم را کند و تند می‌کنند و گاهی می‌خواهند اتفاقی نیفتد و گاهی فکر می‌کنند اصلا سینما نباشد.

کیانیان با تأکید بر اینکه مشارکت دولت در ساخت فیلم ایرادی ندارد، تشریح کرد: ایرادی ندارد که دولت کمک کند و بگوید فلان فیلم را برایم بسازید و عده‌ای از سینماگران هستند که می‌توانند‌‌ همان فیلمی را بسازند که مورد علاقه دولت است اما دولت باید بداند که تمام سینما این نیست. بخش خصوصی سینما مهم‌تر از بخش دولتی آن است.

وی افزود: در بسیاری از کشور‌ها که سرآمد آن‌ها شوروی و چین بود، سینما به طور کلی دولتی شد و بازیگران و کارگردانان حقوق می‌گرفتند و فیلم می‌ساختند اما این سینما شکست خورد و نماند. در تمام جهان سینمایی زنده است که تماشاگر پول می‌دهد، بلیط می‌خرد و برای دیدن فیلم به سالن می‌آید. هرچه ارتباط بین فیلمساز و مردم قوی‌تر باشد، سینما زنده‌تر می‌شود. فیلم‌های دولت فرما همیشه تماشاگران کمی داشته که برخی اکران نشدند و برخی در انبار‌ها ماندند. برخی فیلم‌ها با بودجه‌های زیاد ساخته شدند که هزینه تولید چند فیلم بودند.

بازیگر فیلم «خانه‌ای روی آب» ادامه داد: بحثی در سینمای ما راه افتاد و آن این بود که دولت گفت ما فیلم‌های فاخر می‌سازیم اما به نیت سرمایه و انرژی مردم چقدر استقبال کردند و یا منتقدان آن‌ها را دیدند و دوست داشتند؟... قاعدتا استقبال کم است.

کیانیان یادآور شد: من معتقد به اقتصاد آزاد هستم و به نظرم باید جنس این بازار فراهم باشد و برای تمام سلیقه‌ها کالا داشته باشد و یکی از عرضه کنندگان دولت است اما سینما روی سرمایه خصوصی می‌چرخد.

این بازیگر در توضیح شفاف‌تر نقش دولت در سینما خاطرنشان کرد: دولت می‌تواند برای ساخت فیلم سرمایه گذاری کند اما نباید مانع سرمایه گذاری دیگر قسمت‌ها شود. تماشاگر داشتن یا نداشتن فیلم به سرمایه گذار مربوط می‌شود و این مسأله درباره دولت چنانچه بخواهد سرمایه گذاری کند، صدق می‌کند اما به هرحال دولت در قالب یک تهیه کننده که سفارش می‌دهد، وارد می‌شود. از طرف دیگر بخش خصوصی نیز فیلم می‌سازد.

وی اضافه کرد: وظیفه دولت فیلمسازی نیست بلکه باید برای مردم امنیت ایجاد کند. بسیاری را در ایران می‌شناسم که می‌خواهند در زمینه فیلم سرمایه گذاری کنند اما می‌ترسند.

بازیگر فیلم «ماهی‌ها عاشق می‌شوند» در پاسخ به این سوال که چه طور باید مانع اعمال سلیقه‌های شخصی شد، گفت: باید وظایف وزارت ارشاد برای خودش باشد و ارگان‌های دیگر نباید در کارش دخالت کنند. دوم اینکه آیین نامه‌ای را بنویسد و خطوط قرمزی را برای فیلم‌ها تعیین کند و مطمئن باشید که این خواست تمام سینماگران است. مردم ما بیشترین التزام را به قانون دارند و این ما هستیم که قانون را زیر پا می‌گذاریم. اگر قانونی به ما ارائه کنند که باید‌ها و نباید‌ها در آن تعیین شده باشد، حتی یک قدم پایمان را فرا‌تر نمی‌گذاریم.

کیانیان ادامه داد: در این شرایط سرمایه امنیت پیدا می‌کند و دولت حمایت می‌کند و اجازه نمی‌دهد فیلم‌ها بدون مجوز در مکان‌های عمومی پخش شود. اگر این امنیت باشد، سینما آنچنان رونقی می‌گیرد که سینما ما را حیرت زده می‌کند. حالا اگر دولت بخواهد سرمایه بدهد هم اشکالی ندارد. در حوزه‌های علمی ما پیشرفت‌های بسیاری داریم و مردم نمی‌دانند. در کشورهای دیگر دولت در این زمینه سرمایه گذاری می‌کند و می‌خواهد درباره فعالیت‌های علمی فیلم ساخته شود.

بازیگر فیلم «یک بوس کوچولو» با اشاره به نفوذ سینمای آمریکا در جهان گفت: سالهاست سینمای آمریکا به تمام سینماهای جهان غالب شده و کشورهای دیگر که سینمای مستقل دارند، مجبور می‌شوند فیلم آمریکایی بسازند. در ژاپن کارگردانان بزرگی داشتند اما الان دیگر نیستند و آمریکا آنجا را فتح کرده است. به عبارتی آمریکا فرمول نگاه و صنعتی شدن خود را به دنیا تحمیل کرده و این پذیرفته شده است.

وی افزود: در برابر سینمای آمریکا یک گزینه مثبت یعنی ایران وجود دارد که با فرمول خودش فیلم می‌سازد که بخشی از آن به دلیل حمایت دولتی است. جشنواره‌های اروپایی به این دلیل سینمای ایران را دوست داشتند که خاطره‌های سینمای خودشان را در سینمای ایران جستجو می‌کردند. آن‌ها از ما مقابل سینمای آمریکا حمایت می‌کردند و این سینما را دوست داشتند. در جشنواره‌های آمریکایی جایی که به شکل غیردولتی برگزار می‌شد، فیلم‌های ایران می‌رفت.

کیانیان ادامه داد: ما تا جایی جلو رفتیم که اسکار نیز مجبور شد فیلم ایرانی را بپذیرد. اسکورسیزی تا زمانی که برابر هالیوود زانو نزد و فیلمی مطابق با قوانین آمریکا نساخت، اسکار نگرفت. من سیاست‌های جهانی را نادیده نمی‌گیرم اما وقتی یک فیلم ایرانی در اسکار جایزه می‌گیرد، طبعا باید فیلم خوبی باشد که آن را نشان دهد. فرمول سینمای ایران نبود خشونت و بی‌بندوباری است. در سینمای ایران فیلم‌ها بیشتر درباره ستایش اخلاق و انسانیت است. ما فیلمی می‌سازیم که با هزینه کم اسکار می‌گیرد و این افتخاری برای ماست.

به گفته این بازیگر؛ روکم کردن سینمای هالیوود با پول و میلیاردی خرج کردن و فیلم فاخرساختن جواب نمی دهد. ما سینمای خاص خودمان را داریم اما گاه در این فیلمهای فاخر دنبال سینمای آمریکا داریم می رویم. با این فیلمها چندکلمه و چند خط به نفع جمهوری اسلامی نوشتند؟ درحالیکه فیلمی مثل «قصه ها» جایزه میگیرد بارها اسم کشور ما را می آورند.

وی با بیان اینکه از سینمای ایران دفاع می‌کنم چون خیلی مظلوم واقع شده، در ادامه گفت: فیلم منبر و سخنران نیست بلکه دنبال پیام است؛ فیلمساز هم باید تکنیکش را بلد باشد که این پیام را منتقل کند مثل همان منبری. فیلم خوب تفاوتش با فیلم بد در تکنیک است.

وی با اشاره به سرمایه گذاری دولت‌ها برای مطرح شدن مثبت در جهان اذعان کرد: تمام دولت‌ها هزینه می‌کنند تا رسانه کشورهای دیگر درباره آن کشور کلمات مثبتی بنویسند. وقتی یک فیلم ایرانی مثل «قصه‌ها» جایزه می‌گیرد، چند هزار کلمه مثبت درباره دولت و سینمای ایران در رسانه‌ها نوشته شد. برخی می‌گویند در برخی فیلم‌ها سیاه نمایی وجود دارد اما در هر کشوری معضلات اجتماعی وجود دارد و تا سیاستمداران آن را نپذیرند، نمی‌توانند آن را حل کنند.

بازیگر فیلم «باغ فردوس، پنج بعد از ظهر» ادامه داد: ما این گزینه مثبت مقابل سینمای آمریکا را حمایت می‌کنیم اما فیلم فاخر در برابر این مسأله است چون ما با همین فیلم‌ها می‌توانیم مقابل سینمای آمریکا بایستیم. ما با این فیلم‌های فاخر به‌‌ همان مسیری می‌رویم که اروپا رفت و شکست خورد و در واقع وارد بازی آمریکا می‌شویم. ما باید با قالب خودمان جلو برویم و دنباله روی از آمریکا اشتباه است.

کیانیان در پاسخ به این سوال که چرا بعد از گذشت سال‌ها «آژانس شیشه‌ای» در صدر نظرسنجی مردم ایستاده است، گفت: در طول تاریخ منبری‌های معروفی داشتیم چون تکنیک سکوت و صحبت را می‌دانستند. سینما فقط پیام نیست بلکه مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و فنون است و دانشگاه دارد. طی سالیان طولانی فقط پیام فیلم‌ها را نقد می‌کردند اما تفاوت فیلم خوب و بد در تکنیک ساخت آنهاست. ما پیام جدیدی نداریم بلکه روش‌های بیان آن همراه با تکنیک متفاوت است.

وی افزود: «آژانس شیشه‌ای» یکی از فیلم‌های باتکنیک و فرزند زمان خودش بود؛ یعنی زمانی مسأله‌اش را مطرح کرد که به آن احتیاج داشتیم.

این بازیگر درباره فیلم «خانه‌ای روی آب» توضیح داد: این فیلم اکران خوبی نداشت و در تلویزیون هرگز دیده نشد و اگر در سینما خودش را خوب نشان داده می‌شد، خیلی بهتر بود. این فیلم هم فرزند زمان خودش بود و منتقدان به آن علاقه‌مند بودند و 8 سیمرغ گرفت که دوتای آن مربوط به تعلق عنوان بهترین فیلم دینی سال شد.

کیانیان درباره اینکه چه طور قدرت بازیگری را به دست آورده، عنوان کرد: من در 15 سالگی به اجبار خودم را به گروه تئا‌تر برادرم تحمیل کردم و در آن گروه چیزهای بزرگی یاد گرفتم؛ از جمله اینکه اگر فکر می‌کنم آن را بنویسم تا به نقایص‌ها و کمبودهای آن پی ببرم و مطالعه کنم. دوم اینکه تمام مسائل خوب هستند و سرجای خودشان قرار دارند اما باید نگاه کنیم و ببینیم چه چیزی یاد می‌گیریم.

وی در پایان درباره ارتباط خود با منتقدان گفت: منتقد برای سینما و هنر لازم است چون اوست که با سواد خودش به زوایای تاریک کار ما نور می‌پاشد. من کارم را غریزی انجام می‌دهم اما او کار عملی انجام می‌دهد. من بعد از بازی کردن، آن را تحلیل می‌کنم و می‌نویسم. بیشتر دوستانم جوانان هستند که سوالات بسیاری می‌پرسند که جواب برخی را می‌دانم و برخی را مطالعه می‌کنم. در واقع آن‌ها نمی‌دانند که من از سوالات آن‌ها برای افزایش اطلاعاتم استفاده می‌کنم. (تسنیم و نسیم)