جنبش نان، مقدمه ای برای سرنگونی قاجارها

همزمان با گسترش دایره نارضایتی مردم، ماموران نظمیه نیز با تحریک احساسات مردم و ایجاد نا امنی کوشیدند که مانع از بازگشت احمد شاه به کشور شوند. احمد شاه نیز که در اروپا به سر می برد با مشاهده این اوضاع، از بازگشت به ایران منصرف شد.

در روزهای آغازین مهرماه، جمعیت زیادی از زنان و مردان معترض به منازل علما رفتند و در روز چهارم مهر جمعیتی در حدود بیست هزار نفر به سمت مجلس حرکت کردند و در مقابل مجلس به نمایندگان اهانت کردند.

در این حال، رضاخان سردار سپه، دستور تیراندازی داد و تعدادی کشته و مجروح شدند و حکومت نظامی اعلام شد. در این فرصت حکومت نظامی، رضاخان مخالفان خود را به بهانه بازداشت عاملان بلوای نان دستگیر نمود و آرامش را به تهران بازگرداند.

در واقع سردار سپه با آشوب آفرینی نسبت با تامین نان، هم مجلس را مرعوب کرد، هم قدرت خود را نشان داد و هم موجبات تنفر و بدبینی مردم نسبت به نمایندگان فراهم ساخت.

این جنبش ها در اواخر مهرماه به نهضتی بر ضد قاجار تبدیل شد و رضاخان که خود بر انقراض قاجار و ایجاد سلسله پهلوی راسخ تر شد. تا این که یک ماه بعد در نهم آبان 1304 به آرزوی دیرینه خود یعنی کسب قدرت مطلق رسید.

منبع: علی حائری و همکاران، روز شمار شمسی(قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما،1382)ص198.