پازل؛ هوشمندی نیروهای امنیتی در استفاده از رسانه تلویزیون

در سریال پازل تقریبا برای اولین‌بار است که مردم در یک اثر تلویزیونی با ماموران اطلاعاتی و امنیتی آشنا می‌شوند و به این نکته پی می‌برند که آنها افراد دور از دسترسی نیستند و مثل دیگر آدم‌ها در جامعه رفت و آمد کرده و در کنار مردم عادی زندگی می‌کنند، اما تنها تفاوتی که با دیگر مردم دارند این است که آنها مراقب همه چیز هستند، گوش‌‌ها و چشم‌های هوشیاری دارند و ذهن‌شان قدرت پردازش سریعی دارد که می‌تواند یک رویداد عادی را از اتفاقی مشکوک تفکیک کند.

در سریال پازل می‌بینیم ماموران اطلاعاتی آدم‌های شاخصی از نظر ظاهر نیستند، اما بنا به موقعیت‌هایی که در آن قرار می‌گیرند شکل و شمایل‌شان تغییر می‌کند. مثلا اگر گاهی لازم باشد در کنار سطل‌های زباله مشغول جمع‌آوری زباله می‌شوند یا به شکل فروشنده دوره‌گرد درمی‌آیند. البته این نوع تصویرسازی از قدیم در سینما و تلویزیون وجود داشته و مثلا در فیلمی مانند «آژانس شیشه‌ای» هم ماموران امنیتی در قالب رفتگر، فروشنده دوره‌گرد و... ظاهر شدند یا در فیلم «به رنگ ارغوان»، ابراهیم حاتمی‌کیا چهره‌های متفاوت‌تری از آنها را به نمایش گذاشت که چگونه در شغل‌های مختلف ظاهر می‌شوند و به دل حادثه و اتفاق نفوذ می‌کنند.

در سینما و تلویزیون کشور ما فیلم‌ و سریال‌ با موضوعات سیاسی و امنیتی کمتر ساخته می‌شود. بنا به گفته کارگردانان، فیلمنامه‌نویسان و تهیه‌کنندگان، ساخت این‌گونه آثار حساسیت زیادی دارد و کمتر کسی تمایل دارد به این سوژه‌ها نزدیک شود چون معمولا خط قرمز‌های زیادی در این باره وجود دارد که روند تولید را کند و پخش را با اما و اگرهایی مواجه می‌کند. مثلا فیلم به رنگ ارغوان چند سال توقیف بود تا در شرایط ویژه‌ای توانست مجوز اکران بگیرد.

اما در چند سال اخیر در تلویزیون کمی فضای ساخت سریال‌های امنیتی و سیاسی بازتر شده است. شاید به این دلیل که کارگردانانی که این آثار را تولید می‌کنند کاملا توجیه شده‌اند و می‌دانند باید به چه مواردی و از چه زاویه‌ای نزدیک شوند.جلیل سامان که چند سال قبل سریال «ارمغان تاریکی» را برای شبکه سه کارگردانی کرد به موضوع منافقان پرداخت و فعالیت‌‌های آنان را در اوایل انقلاب در یک سریال نمایشی به تصویر کشید و آن‌قدر خوب این موضوع را دراماتیزه کرد که ارمغان تاریکی مخاطبان زیادی پیدا کرد و به یکی از آثار دیدنی تبدیل شد.

سامان، اما به اتفاقاتی پرداخت که در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب رخ داده بود و گروهی را معرفی کرد که اکنون در انزوای سیاسی قرار گرفته‌اند، اما در کشور ما اتفاقات سیاسی معمولا به‌روز هستند و همیشه سوژه‌های داغی وجود دارد که می‌تواند دستمایه ساخت آثار دراماتیک شود. نیرو‌های اطلاعاتی و امنیتی هم فعالیت‌‌های بسیار گسترده‌ای دارند و با استفاده از جدیدترین و کارآمدترین فناوری‌های روز همه فعالیت‌ها را زیر ذره‌بین دارند و نمی‌گذارند به کشور آسیبی وارد شود آن هم در دوره‌ای که منطقه خاورمیانه و کشورهای همسایه ما با انواع و اقسام اتفاقات سیاسی روبه‌رو هستند و بازتاب‌های آنها به کشور ما هم می‌رسد.

وزارت اطلاعات در این مقطع زمانی تصمیم گرفته از نفوذ و فراگیری رسانه تلویزیون استفاده کند و توانمندی‌های خود را به معرض نمایش بگذارد و سریال پازل یکی از همین آثار است که هوشمندانه فعالیت‌های نیروهای امنیتی در قبال موضوع هسته‌ای را به تصویر کشیده است؛ موضوعی بسیار حساس که یکی از مهم‌ترین رویدادهای کشور ما در عرصه داخلی و بین‌المللی به شمار می‌آید.

سریال پازل نشان می‌دهد پیشرفت فعالیت‌‌های هسته‌ای از یک‌طرف به دانش ایرانیان بستگی دارد و از طرف دیگر به هوشمندی و مراقبت نیرو‌های امنیتی از این موضوع. با حساسیتی که فعالیت‌های هسته‌ای کشور ما دارد اگر نیروهای اطلاعاتی لحظه‌ای غفلت کنند امکان دارد همه آنچه تا امروز به دست آمده از بین برود.

سریال پازل، ریتم تند و اکشنی ندارد و بیشتر روی این موضوع تاکید دارد که همه‌چیز تحت‌نظر است و برای نگهداری از دانش هسته‌ای، وزارت اطلاعات از همه نیروهای زبده، تکنولوژی پیشرفته و تجربه‌های افراد خود استفاده می‌کند.

در حقیقت وزارت اطلاعات با ساخت این سریال، هم به مردم داخل کشور و هم به سیاستمداران و مردم آن طرف مرزها نشان داده مراقب همه چیز است. این هوشمندی را باید به فال‌نیک گرفت. اگر تا یکی دو سال قبل نیروهای امنیتی فقط در ذهن مردم تصویر می‌شدند اکنون با ساخت فیلم و سریال درباره این نیروها، تقریبا چهره و رفتار واقعی آنها بازنمایی شده و دیگر آدم‌هایی دور از دسترس و خیالی نیستند.

رضا کیانیان در سریال پازل نقش فرمانده عملیات را بازی می‌کند. سپردن این نقش به کیانیان را هم باید به حساب هوشمندی سازندگان این سریال گذاشت. او هر چند بیشتر حرف می‌زند تا عمل کند، اما با بازی خوب و کنترل‌شده خود توانسته چهر‌ه‌ای باورپذیر از یک فرمانده را به نمایش بگذارد. او صلابت و اقتدار خوبی دارد که قابل قبول است.

کیانیان پیش از این در فیلم آژانس شیشه‌ای نقش یک مامور امنیتی را چنان خوب بازی کرد که هنوز هم بعد از گذشت سال‌‌ها نوع بازی و حتی نوع بیانش در ذهن مخاطبان این سریال مانده است بویژه این دیالوگ او که خطاب به حاج کاظم (پرویز پرستویی) گفت: «دوره‌ات تموم شده مربی!»

حالا در سریال پازل، کیانیان از همان نوع بیان منحصربه‌فردش استفاده کرده تا دیالوگ‌هایش به دل بنشیند و مردم باور کنند او چهر‌ه‌ای تقریبا به واقعیت نزدیک، فرمانده عملیات نیروهای امنیتی است. (طاهره آشیانی ‌/‌ جام جم)