مسافرخانه‌ها؛ فراموش شده گردشگری

اگر امسال باز شدن بخت گردشگری خارجی و آمدن گروه گروه گردشگران اروپایی و آمریکایی به ایران به نفع هتل‌ها و مجتمع‌های اقامتی تمام شد، اما همه چیز دست به دست هم داد تا این فرصت برای مهمانپذیرها سوخت شود.

گردشگر خارجی شاید بیشتر از این‌که اقامت در هتل‌های چند ستاره با ساختمان‌هایی با معماری مدرن را دوست داشته باشد، از اقامت در مهمانپذیرهایی با بافت قدیمی و معماری سنتی لذت ببرد و این ویژگی‌ای است که بیشتر مهمانپذیرهای کشور بخصوص در شهرهای توریستی مانند تهران، شیراز، اصفهان و مشهد با عمری بالای 30 سال صاحب آن هستند و می‌توانند از آن به نفع صنعت گردشگری بهره ببرند، اما گویا مسئولان سازمان گردشگری نمی‌خواهند این فرصت را جدی بگیرند.

حمایت نکردن مسئولان سازمان گردشگری بتدریج می‌رود تا برای صاحبان مهمانپذیرها گران تمام شود و این موضوعی است که روسای اتحادیه مهمانپذیرها در بیشتر شهرهای توریستی کشورمان روی آن اتفاق نظر دارند و در این باره به مسئولان سازمان گردشگری هشدار می‌دهند که اگر وضع به همین روال ادامه پیدا کند، باید شاهد تعطیلی سریالی مهمانپذیرها باشیم.

آنها وضع ناخوشایند پیش آمده را از چشم مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌بینند و معتقدند تا وقتی این حمایت نکردن‌ها ادامه داشته باشد نه فقط باید قید گردشگر خارجی را بزنند بلکه نگرانند که در آینده‌ای نزدیک برای همیشه از انتخاب گردشگر داخلی هم کنار گذاشته شوند، چون از خیلی پیشتر از اینها مسئولان سازمان گردشگری چشمشان را روی مشکلات مهمانپذیرها بسته و آنها را فراموش کرده‌اند.

با این حال مسئولان سازمان گردشگری از تدوین آیین‌نامه‌ای در آینده نزدیک خبر می‌دهند که براساس آن قرار است درجه‌بندی مهمانپذیرها بازنگری شده و درباره نرخ و کیفیت خدمات‌دهی آنها اتفاق‌های جدیدی رخ بدهد.

مخالفت سازمان گردشگری با وام نوسازی

نه اجازه مرمت و نوسازی دارند، نه می‌توانند به مسافرانی که می‌خواهند شب را زیر یک سقف به صبح برسانند نه بگویند.

سیدحسن صالحی، رئیس اتحادیه مهمانپذیرهای خراسان رضوی در گفت‌وگو با جام‌جم، از بی‌تفاوتی سازمان گردشگری نسبت به مشکلات ریز و درشت مهمانپذیرداران گلایه و تاکید می‌کند که حمایت گردشگری از مهمانپذیرها بیشتر یک شعار است تا عمل.

وی با اشاره به 280 مهمانپذیری که در استان خراسان رضوی وجود دارد، تاکید می‌کند که تقریبا بیش از 80 درصد آنها عمری بالای 30 سال دارند و فرسوده محسوب می‌شوند.

صالحی با تاکید بر نبود حمایت‌های سازمان گردشگری، به‌مشکلاتی که شهرداری مشهد برای مهمانپذیرهای محدوده اطراف حرم ایجاد کرده، اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: سازمان گردشگری با درخواست وام صاحبان مهمانپذیرها موافقت نمی‌کند و شهرداری مشهد نیز حاضر نیست این مهمانپذیرها را از صاحبانشان خریده و در نقطه دیگری از شهر زمین در اختیارشان قرار دهد تا بتوانند مهمانپذیر جدید و در خور شأن مسافران و بخصوص گردشگران خارجی بسازند.

هدایت فرهادی، رئیس اتحادیه مهمانپذیرهای استان فارس نیز به جام‌جم می‌گوید: تقریبا 50 درصد مهمانپذیرهای استان فارس و شهر شیراز فرسوده هستند، اما خوشبختانه به دلیل این‌که شیراز جاذبه سیاحتی برای گردشگران خارجی و داخلی دارد، آنها باز هم حاضر به اقامت در این مهمانپذیرها می‌شوند، اما همین فرسوده بودن و نداشتن امکانات کافی و ارائه خدمات نه چندان با کیفیت گاهی وقت‌ها باعث گلایه گردشگران خارجی می‌شود.

ابراهیم بناساز، رئیس اتحادیه مهمانپذیرهای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم از همکاری و حمایت نکردن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای مرمت و نوسازی مهمانپذیرهای تهران گلایه کرده و می‌گوید: از 104 مهمانپذیر فعال در شهر تهران تقریبا بالای 80 درصد قدیمی و عمر بالای 30 سال داشته و نیاز به مرمت و نوسازی دارند در حالی که تاکنون درخواست اتحادیه و صاحبان مهمانپذیرها از سازمان گردشگری برای موافقت با وام تعمیرات و نوسازی به جایی نرسیده است.

یک قدم تا تعطیلی

در سال‌های اخیر نامه‌های فراوانی از سوی صاحبان مهمانپذیرها به دفاتر اتحادیه مهمانپذیرها در شهرهای مختلف ارسال شده که در آن از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواسته شده با تغییر کاربری مهمانپذیرشان موافقت کنند تا شاید بتوانند برای همیشه از مشکلات مهمانپذیرداری خلاص شوند و بروند سراغ کار دیگری.

حمزه‌زاده، صاحب یکی از مهمانپذیرهای باسابقه محدوده خیابان گمرک تهران مهمانپذیری را اداره می‌کند که دو دهه پیش از پدرش به او به ارث رسیده است. او با یادآوری آن زمان‌ها می‌گوید: آن روزها مهمانپذیرها روزانه تا 250 مسافر را هم پذیرش می‌کردند، اما حالا در خوشبینانه‌ترین وضع شمار مسافران به یک سوم این تعداد هم نمی‌رسد.

وی به مشکلی اشاره می‌کند که نه فقط خودش بلکه بیشتر مهمانپذیرداران با آن مواجه هستند، این‌که درآمد‌ها دیگر مثل گذشته کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد و همین شرایط که نتیجه کمبود مسافر است باعث شده بیشتر مهمانپذیرها هر روز که می‌گذرد عرصه فعالیت برایشان تنگ‌تر شود.

بناساز، رئیس اتحادیه مهمانپذیرداران شهر تهران نیز با اشاره به این موضوع می‌گوید: در شرایطی که مهمانپذیرهای فرسوده برای نوسازی و تعمیرات نمی‌توانند روی وام سازمان گردشگری حساب باز کنند چاره‌ای برایشان نمی‌ماند جز این‌که هزینه این تعمیرات را از جیب پرداخت کنند و در این شرایط پرداخت قبوض آب، برق، گاز و عوارض شهرداری آن‌قدر هزینه به آنها تحمیل می‌کند که در مقایسه با درآمدی که از راه اقامت مسافر عایدشان می‌شود، نه فقط سودی در کار نیست بلکه ضرر هم می‌کنند.

خدمات بی‌کیفیت نتیجه نبود حمایت

مهمانپذیرها هم مانند هتل‌ها درجه‌بندی دارند، درجه یک، 2، 3 و 3 ستاره ممتاز که هر کدام از این گروه‌ها با توجه به قیمت و کیفیت خدمات، مسافران مخصوص به خودشان را دارند.

با نگاهی به این ارقام بوضوح می‌توان دریافت که وضع ارائه خدمات در مهمانپذیرها حکایت هر چقدر پول بدهی، همان قدر آش می‌خوری است. انگار مسافران مهمانپذیرهای یک و 2 ستاره محکوم هستند که به دلیل نرخ پایین‌شان از ابتدایی‌ترین امکانات در اتاقشان مانند سرویس بهداشتی و حمام محروم باشند.

در این شرایط که کیفیت خدمات و امکانات مهمانپذیرهای زیر 3 ستاره چنگی به دل مسافران داخلی نمی‌زند، بنابراین در پذیرایی از گردشگر خارجی فقط می‌توان روی مهمانپذیرهای 3 ستاره و ممتاز حساب باز کرد که متاسفانه تعدادشان در شهرها به انگشتان دست هم نمی‌رسد برای نمونه تعداد مهمانپذیرهای ممتاز در تهران فقط هفت مورد است.

با این حال بناساز، رئیس اتحادیه مهمانپذیرداران تهران معتقد است کیفیت خدماتی که به مسافران در مهمانپذیرها ارائه می‌شود به هیچ عنوان با وجهی که از مسافران گرفته می‌شود، مطابقت ندارد و باید با بازنگری در نرخ‌ها، هزینه‌های مهمانپذیردارها جبران شود. وی تاکید می‌کند: تا زمانی که سازمان گردشگری حمایت‌های مالی لازم را از مهمانپذیرداران نکند، نمی‌توان به‌صاحبان مهمانپذیرها ایراد گرفت که چرا امکانات یک مهمانپذیر یک و 2 ستاره چنگی به دل مسافران نمی‌زند.

بناساز معتقد است امکاناتی که در هر کدام از گروه‌های درجه‌بندی شده مهمانپذیرها به مسافران عرضه می‌شود، کاملا مطابق با هزینه‌ای است که در قبال اجاره اتاق و تخت از آنها گرفته می‌شود و نباید در ازای پرداخت شبی 30 هزار تومان در یک مهمانپذیر 2 ستاره توقع خدماتی در حد یک اقامتگاه 3 ستاره یا 3 ستاره ممتاز را داشت.

آیین‌نامه ساماندهی مهمانپذیرها در حال تدوین

مهمانپذیرها نه فقط فراموش شده‌اند بلکه به حال خودشان رها شده‌اند، این موضوعی است که روسای اتحادیه‌های مهمانپذیرها درباره آن اتفاق نظر دارند، اما رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران در گفت‌وگو با جام‌جم، مهمانپذیرها را مقصر این شرایط دانسته و معتقد است اگر تعداد مسافران مهمانپذیرها در سال‌های اخیر نسبت به گذشته‌ها کمتر شده، مهم‌ترین دلیلش این بوده که آنها نتوانسته‌اند خودشان را متناسب با توسعه شهرها و نیاز مردم به روز کنند.

وی حتی در پاسخ به این‌که چرا سازمان گردشگری با‌درخواست وام مهمانپذیرداران برای مرمت و نوسازی موافقت نمی‌کند، تاکید می‌کند: تسهیلاتی که سازمان گردشگری با همکاری بانک‌ها در اختیار مهمانپذیرها و هتل‌ها قرار می‌دهد به هیچ وجه برای مرمت و تعمیرات نیست و این وام صرفا برای ساخت و ساز به مهمانپذیرداران داده می‌شود.

خسروآبادی معتقد است برخی مهمانپذیرها آن قدر قدیمی و فرسوده هستند که اگر بودجه‌های میلیونی هم صرف آن شود باز هم کاری از پیش نخواهد رفت و بهترین کار این است که این وام‌های کمکی صرف از نو ساخته شدن آنها شود.

به گفته وی، امسال برای اولین بار از صندوق توسعه ملی 50 میلیارد تومان برای ساخت هتل‌ها و مهمانپذیرهای جدید به سازمان میراث فرهنگی اختصاص پیدا کرده است.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران از تدوین آیین‌نامه‌ای خبر می‌دهد که براساس آن قرار است در درجه‌بندی مهمانپذیرها بارنگری شود و برای هر گروه از مهمانپذیرها متناسب با امکانات و خدماتی که به مسافران ارائه می‌کنند، نرخ مشخصی تعیین شود.

به گفته خسروآبادی، این‌که محل مهمانپذیر در کدام منطقه از شهر واقع شده باشد و امکانات اتاق‌ها چگونه باشد، در درجه‌بندی و تعیین نرخ‌های جدید مدنظر قرار خواهد گرفت.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در حالی تاکید می‌کند که تمام تلاش این سازمان بر این است که با تغییر کاربری مهمانپذیرها موافقت نشود و به هر قیمتی بتوان آنها را حفظ کرد که معلوم نیست تا وقتی قرار باشد تسهیلات حمایتی با اما و اگر به مهمانپذیرداران داده شود، چطور می‌توان از آنها توقع داشت که با وجود همه مشکلات و حمایت نشدن‌ها، همچنان مهمانپذیرها را سرپا نگه دارند.

پوران محمدی / گروه جامعه