طرح همه پرسی از زبان رئیس جمهور چه معنایی دارد؟

شاید سخنان رئیس جمهور با نگاه به بخش های قبلی گفته های ایشان این احتمال را تقویت می کند او قصد دارد توافق هسته ای ویا مباحث مهمتری رادر جامعه کنونی کشور حرف وحدیث بسیار دارد به همه پرسی مردم بگذارد .

با نگاهی به تاریخ انقلاب می بینیم که در 36 سالی که از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد و رئیس جمهور نیز به آن اشاره کرده، سه همه‌پرسی برگزار شده که اولین همه‌پرسی درباره نظام جمهوری اسلامی پس از انقلاب در تاریخ یازدهم فروردین 58، دوم همه‌پرسی قانون اساسی در یازدهم و دوازدهم آذرماه همان سال و سومین همه‌پرسی نیز برای بازنگری قانون‌اساسی در چهارم اردیبهشت ماه سال 68، برگزار شده است.

حسن روحانی رئیس جمهوری است که برای اولین بار درخواست برگزاری همه پرسی برای مسائل مهم کشور را کرده اما همین خواسته در طیف های مختلف سیاسی با واکنش های متعدی مواجه شد،بطوریکه محمد رضا خاتمی و حسن شریعتمداری دو منتقد از دو طیف اصلاح طلب واصولگرا بودند که در در مزایا و معایب این پیشنهاد نظر دادند.

خاتمی با نگاه خوشبینانه و شریعتمداری با نگاه منتقدانه پیشنهاد هم پرسی را تحلیل کردند محمد رضا خاتمی تاکید کرده کشور امروز با مسائل حاد و مشکلی دست به گریبان است که درباره این مسائل همه مسئولان به وکالت از مردم سخن می گویند. خوب است یک بار مردم مستقیما در مورد مشکلات کشور و راهکار مناسب برای مرتفع کردن آنها اظهار نظر کنند.

حسین شریعتمداری گفته اظهار نظر رئیس جمهور برای مراجعه به رفراندم در دو جای قانون اساسی آمده است که دو نوع متفاوت با یکدیگر دارد. نوع اول، رفراندم تقنینی ،موضوع اصل 59 قانون اساسی است.که این نوع از رفراندم از طریق مجلس صورت می‌پذیرد. با این توضیح که اصل 59 تصریح می‌کند در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی اجتماعی و فرهنگی می توان اعمال قوه مقننه را از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرای مردم انجام داد و همین اصل تاکید دارد درخواست مراجعه به آرای عمومی (رفراندم تقنینی) باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد. بنابراین بر خلاف آنچه رئیس جمهور محترم اعلام کرده‌اند، با این نوع از رفراندم نمی توان مجلس را دور زد.

وی در ادامه گفته نوع دیگر رفراندم یعنی رفراندم قانون اساسی در اصل 177 است که فقط تجدید نظر یا بازنگری در قانون اساسی است.که این رفراندوم منوط به فرمان رهبری است.

محسن اسماعیلی حقوق دان شورای نگهبان نیز در مقاله ای آورده است که اصل 59 نیز اعلام می دارد که در مسائل بسیارمهم اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد و درخواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.

پس این گونه همه پرسی در حقیقت همان تقنین عادی است که اصولاً بایستی بوسیله مجلس شورای اسلامی انجام می شد.اما نتیجه همه پرسی،چه در صورت رأی مثبت و چه در صورت رأی منفی مردم،نباید با موازین اسلام و اصول قانون اساسی مغایرت داشته باشد و در قانون اساسی جز شورای نگهبان مرجعی برای تشخیص این امر پیش بینی نشده است.

لذا به نظر می رسد با توجه به استدلال ها، در نهایت چاره ای جز پذیرفتن این حقیقت نیست که همه پرسی موضوع اصل 59 باید به تایید شورای نگهبان نیز برسد وبدون آن قابلیت اجرا ندارد.

حجت الاسلام جعفر شجونی عضو جامعه روحانیت مبارز نیز در تازه ترین واکنش به پیشنهاد رئیس جمهور در حاشیه پنجمین نشست همگرایی اصولگرایان ضمن انتقاد شدید از سخنان اخیر رییس جمهور در طرح موضوع همه پرسی گفته، همه پرسی نه امری دینی و نه قانونی است و این گفتار رییس دولت لرزه ایی بر اندام ها وارد کرد، و نمی دانم منظور ایشان چه بوده،و اگر منظور ایشان رفراندوم باشد که درست نیست.

شجونی در این خصوص که اگر اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی رای به اجرای همه پرسی بدهند و در صورت تایید رهبری همه پرسی قابل اجرا است یا خیر، تاکید کرده این امر معنا ندارد و فقط لرزاندن مملکت است .

حال باتوجه به اینکه براساس اصل 59 قانون اساسی پیشنهاد همه پرسی باید از سوی دو سوم نمایندگان درمجلس مطرح شود ، نمایندگان دوره نهم به عنوان صادر کنندگان این درخواست نیز در دو گروه فکری کشور، نظرات متعددی را در باب اصل بر زمین ماندن این اصل قانون اساسی ارائه کردند.

همه پرسی با خرد جمعی باید صورت گیرد

سیدمهدی پورفاطمی نماینده اصلاح طلب مجلس در گفتگو با جام جم آنلاین تاکید دارد که همه پرسی باید با خرد جمعی باشد و یک فرد نمی تواند چنین پیشنهادی را مطرح کند.

وی با اشاره به اینکه رئیس جمهور تنها نظر خود را داده ،یاد آور شد که باید شرایطی را مهیا کنیم که مردم اجرای این اصل را بخواهد نه اینکه یک فرد چنین درخواستی داشته باشد.

نماینده دشتستان خاطر نشان کرد که در حال حاضر شرایطی در کشور وجود ندارد که بخواهیم همه پرسی داشته باشیم و آقای رئیس جمهور باید تحمل خود را بیشتر کند.

اگر کسی چنین نظری بدهد گناهکار است!

محمد رضا تابش دیگر نماینده اصلاح طلب مجلس نظر متفاوتری دارد و عقیده دارد که اصل 59 اصل قانون اساسی معطل مانده و ازآنجا که به صراحت ذکر شده در مسایل سیاسی اقتصادی وفرهنگی اعمال قوه مجریه از طریق آرا ملت می تواند صورت بگیرد این نظر می تواند بیان شود.

نماینده اردکان گفت: ما در بستر زمان با تنگناهای اقتصادی یا سیاسی مواجه هستیم که جواب آری یا نه مردم را می خواهد و می تواند کشور را از تگنا بیرون بیاورد و صفوف ملت را مستحکم و ترفند دشمنان را از بین برده و منافع ملی کشور را تحکیم بخشد.

وی با اشاره به اینکه اگر کسی چنین نظری بدهد گناهکار است ؟وباید گفت مخالف نظام است؟خاطر نشان کرد که بالاخره پیشنهاد اجرای این اصل را قوه مجریه می تواند بدهد و هیچ عیبی ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا طرح چنین مسایلی دور کردن مردم از حل مشکلات اساسی نیست گفت: بنظر من اجرای معطل مانده قانون اساسی وظیفه شرعی و اساسی است و رئیس جمهور به عنوان فردی که مسئولیت حسن اجرای قانون اساسی است وظیفه دارد که اصول معطل مانده را متذکر شود و دکتر روحانی با طرح این سخن به وظیفه خود عمل کرده است .

بسیاری از مشکلات در کشور اجرایی است

سید حمید رضا طباطبایی نائینی عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس وکمیسیون حقوقی وقضایی نیز با اشاره به اینکه صحبت های رئیس جمهور طرح موضوع بود تاکید کرد: چون در قانون اساسی چنین مساله ای تبین شده رئیس جمهور می تواند به آن بپردازد ولی راه همه پرسی مشخص است و مجلس باید با آرای بالا آنرا را قبول کند.

نماینده نائیین در مورد ضرورت مطرح شدن جنین پیشنهادی گفت: خیلی از مشکلات در چارچوب قوانین رایج میان قوا رفع شده است و بسیاری از مشکلات در کشور اجرایی است و نیاز به همه پرسی ندارد.

طرح این مسایل دور شدن از مسایل حل نشده کنونی است

فاطمه رهبر عضو دیکر فراکسیون اصولگرایان مجلس نیز با بیان اینکه نمایندگان باید موضوع همه پرسی را تشخیص دهند گفت:البته در اولویت اول این حکم حکومتی است که مشخص می کند که همه پرسی صورت گیرد.

نماینده تهران طرح چنین مباحثی رادر شرایط فعلی به بیراهه رفتن از مسایل مهم دانست وگفت: طرح این مسایل مشغول کردن جامعه وافکار عمومی و دور شدن از مسایل حل نشده کنونی است.

جام جم آنلاین