شب‌های بی‌تدبیر موسیقی

پیش از آن که به طور مستقیم وارد ریشه‌یابی این موضوع شویم ذکر چند نمونه از این رویدادها را که در فاصله زمانی اندک رخ داده است با هم مرور می‌کنیم، چند شب پیش حریر شریعت‌زاده نوازنده پیانو، دف و همسر سالار عقیلی خواننده موسیقی ایرانی در کنسرتی در استان خراسان روی صحنه حضور پیدا کرد، اما پس از اجرای قطعه اول بنابه درخواست مسئولان و گروهی از مردم مجبور به ترک صحنه شد. سه‌شنبه شب هم فرقانه دختر عالیم قاسم‌اف هنرمند کشور آذربایجان مجبور به ترک صحنه شد. او برخی قطعات را با پدرش همخوانی می‌کرد و در شب پایانی کنسرت نتوانست روی صحنه حاضر شود.

حضور نوازنده زن در شهرستان‌ها این روزها با حساسیت‌های فراوانی همراه است، آن هم در استانی که یکی از قطب‌های اصلی دینی و مذهبی کشور محسوب می‌شود یا مساله همخوانی‌ها هر از گاهی با مشکلاتی مواجه بوده‌اند.

حالا این پرسش به میان می‌آید که دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی حوزه موسیقی آن هم به نمایندگی از دولتی که تدبیر بر پیشانی شعارهایش می‌درخشد تا چه اندازه در صدور مجوزهایش جوانب مختلف را می‌سنجد و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهد تا در ادامه هم به هنرمند و هم به مخاطبانش بی‌احترامی نشود؟ آیا بهتر نبود در هم‌خوانی و گاه تم‌خوانی یک زن در کنسرت تفکر بیشتری شود و جلوی آن گرفته شود تا این‌که او یک شب روی صحنه برود و شب بعد حذف شود؟ چرا باید بی‌تدبیری‌ها به‌گونه‌ای باشد که مسئولان اداره اماکن نیروی انتظامی در شب پایانی کنسرت به تالار وحدت بیایند و برنامه تا آستانه لغو پیش برود؟ عالیم قاسم‌اف و فرزندش در ایران مهمان بودند و حالا با تصویر نه چندان خوبی از کشورمان می‌روند.

مجموعه نکات بالا را با پیروز ارجمند مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد در میان گذاشتیم و نتیجه‌اش همان ناهماهنگی‌ها بود، آن طور که ارجمند درباره حذف فرقانه قاسم‌اف از کنسرت «ارکستر بادی تهران» توضیح داد، وزارت ارشاد مجوز مشروط به این گروه داده است و از طرفی گروه برای یک بخش از کارش مجوز لازم را از اداره اماکن نگرفته است. پرسشی که پیش می‌آید این است که چگونه یک اجرای رسمی در یکی از مهم‌ترین تالارهای کشور بدون گرفتن تمام مجوزها روی صحنه می‌رود؟

ارجمند در همین رابطه گفت: «خود ما در دفتر موسیقی متوجه شدیم که خانم قاسم‌اف در اجرای قبل چند بخش را تک‌خوانی کرده است. به همین منظور خودمان به آنها تذکرات لازم را دادیم و به این نتیجه رسیدند که روی صحنه حضور پیدا نکنند. پیش از این بارها هم‌خوانی انجام شده است، اما تک‌خوانی برای زنان در کشور ما قانونی نیست و ما اجازه این کار را نخواهیم داد.»

البته از این که تذکر تا چه اندازه جدی بوده است می‌گذریم، اما سخنان ارجمند با گزارش برخی رسانه‌ها درباره این موضوع در تضاد است و آنها دلیل حضور مسئولان اداره اماکن را صرفا حضور فرقانه قاسم‌اف در کنسرت دانسته و نوشته‌اند این موضوع اجرا را تا آستانه لغو پیش برده است.

درباره روی صحنه رفتن یک بانوی نوازنده در شهری مذهبی هم موضوع را با ارجمند در میان گذاشتیم و این که چه تدبیری در این زمینه وجود دارد، اما او ترجیح داد تا بعد از دریافت گزارش کامل این اتفاق با ما سخن بگوید.

البته او تائید و تشخیص این‌که یک گروه امکان یا اجازه برگزاری کنسرت در یک استان را دارد یا خیر، منوط به تصمیم نهادهای مختلف درون استان دانست و گفت: ما تنها تصمیم‌گیرنده نیستیم و شورای تامین استان در نهایت تصمیم‌گیرنده است. در کشوری که تنوع زبانی، فرهنگی و دینی وجود دارد، طبیعی است که باید ملاحظات مختلفی لحاظ شود. ما به همین دلیل مجوزها را به شورای تامین استان‌ها ارجاع می‌دهیم.

او لغو کنسرت گروه لیان در شیراز را یکی از همین نمونه‌ها معرفی کرد و گفت: بنده و مدیر کل استان خیلی سعی کردیم جلوی لغو کنسرت را بگیریم، اما شورای تامین استان مخالفت کرد و بنابه دلایلی معتقد بود بهتر است فعلا جلوی این اجرا گرفته شود.

با وجود همه این توضیحات، به نظر می‌رسد برگزاری کنسرت‌های موسیقی این روزها نیازمند تدبیر بیشتری است و آمار بالای کنسرت‌هایی که برگزار می‌شود، نمی‌تواند پاسخ مناسبی برای مخاطبانی باشد که بلیت می‌خرند و لحظاتی که می‌خواهند موسیقی بشنوند با درهای بسته روبه‌رو شوند. این اتفاق هم به هنرمند آسیب می‌زند، هم به مردم و از طرفی در مواردی که پای هنرمندی خارجی و بین‌المللی مانند قاسم‌اف در میان است، به تصور آنها از ایران تاثیر منفی می‌گذارد و اینجاست که آرزو باید کرد پیش از هر اقدام به برگزاری کنسرت‌های موسیقی تمام جوانب بررسی شود و این گونه نباشد که یک گروه وقتی موفق به دریافت مجوز از بخش‌های مختلف نمی‌شود باز هم روی صحنه حاضر شود.