جایگاه ویژه آگهی در رسانه

این آگهی‌ها برای افرادی که تمکن مالی ندارند باعث افزایش احساس فقر می‌شود. فقر مطلق که معنای مشخصی دارد، اما فقر نسبی این است که ممکن است فرد مشکل گرسنگی نداشته باشد، اما اگر مدام آگهی کالایی را ببیند که از عهده خرید آن بر‌نمی‌آید، بیشتر حسرت می‌خورد و این باعث فاصله طبقاتی بیشتر می‌شود که گاهی منجر به کژروی می‌شود.

اگر بخواهیم برای تبلیغات تجاری برنامه‌ریزی کنیم، باید تمام سازمان‌ها را مکلف کنیم نهادهایی که تبلیغات می‌کنند، می‌توانند بخشی از درآمد خود را به رفع فقر و جلوگیری از فرهنگ مصرفگرایی در جامعه اختصاص دهند. تبلیغات یک عامل مهم در نظام سرمایه‌داری و متناسب با الگوهای این نظام است و این آثار سرمایه‌دارانه دارد که باعث مصرفی شدن فرهنگ مردم، از بین بردن منابع و قناعت در جامعه می‌شود. تبلیغات در کشوری که مبتنی بر نظام سرمایه‌داری نیست، باید از الگوی جامعه سرمایه‌داری متفاوت باشد. خوشبختانه آگهی‌های تبلیغاتی ما مبتنی بر نظام اسلامی تهیه می‌شود، اما گاهی به دلیل این‌که غیرتخصصی است، بر مردم آثار سوء می‌گذارد. جامعه ما در حال تجدد است، اما مدرن نیست؛ پس تبلیغات ما هم باید بر مبنایی باشد که ارزش‌های دینی در آن رعایت شود. تبلیغات نباید باعث افزایش حس مصرف شود و مردم با دیدن آن احساس فقر و فلاکت داشته باشند. تبلیغات نباید آدم‌ها را برای خرید کالا فریب دهد، بلکه سمت و سوی آن باید به شیوه استدلالی و شناختی باشد تا مخاطبان متوجه کارکردهای مختلف یک تبلیغ شوند. در نظام اسلامی نباید تبلیغات فریبنده باشد و این قابلیت پیگرد قانونی دارد. تبلیغات ما باید براساس فرهنگ خودمان و بر پایه اقتصاد مقاومتی و تولیدات داخلی سازماندهی شود. رسالت صداوسیما این است که فرهنگ خرید و فروش داخلی را تقویت کند و نباید مهم‌ترین منبع درآمد یک رسانه تبلیغات آن باشد، چراکه این روش مربوط به نظام سرمایه‌داری است. جایگاه تبلیغات در کشور ما باید در حد اطلاع‌رسانی و آگاهی از یک کالای مشخص باشد.

مخاطب باید برای تبلیغات باشعور فرض شود، چون در کشورهای خارجی به ترفندهایی وارد ناخودآگاه افراد برای خرید یک کالای خاص می‌شوند و این روش برای نظام اسلامی کاربرد ندارد و اصلا استفاده نمی‌شود، اما احساس خطر درباره استفاده از این روش‌ها همیشه وجود دارد.

علی انتظاری‌/‌جامعه‌شناس‌ و‌ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)