کافه سوال؛ پاسخگویی به دغدغه‌های فراگیر

عوامل سازنده این برنامه در سری جدید سراغ موضوعات به روز و چالشی‌تر رفته و در فرم و طراحی دکور این برنامه هم تغییراتی ایجاد کردند. در حالی که رنگ غالب دکور این برنامه در سری قبل سبز بود، این بار نارنجی شده تا فضای برنامه به لحاظ روان‌شناسی رنگ برای بینندگان جذاب‌تر شود.

این برنامه در سری جدید با صراحت بیشتری به موضوعات می‌پردازد به همین دلیل نظرمخاطبان را بیشتر به سمت خود جلب کرده است. کافه سوال به تهیه‌کنندگی سهیل سلیمانی و اجرای مژده لواسانی و هومن ستوده هر شب مخاطبان را معمولا با مباحث چالش برانگیز روبه‌رو می‌کند به همین دلیل در سری جدید به موضوعاتی همچون تاثیر شبکه‌های اجتماعی و تلفن‌های هوشمند بر سبک زندگی افراد، کتاب و کتابخوانی و... می‌پردازد.

این برنامه از شنبه تا دوشنبه ساعت 20 و 45 دقیقه از شبکه دو پخش می‌شود. ترانه تیتراژ سری جدید این برنامه را رامین عبداللهی بر اساس ترانه‌ای از زهرا عاملی و آهنگی از مهرداد نصرتی اجرا کرده است.

این برنامه در کنار دعوت از چهره‌های معروف همچون امیر آقایی از روان‌شناسان و کارشناسان هم بهره می‌برد تا فضای برنامه برای مخاطبان خشک و رسمی نباشد و آنها از ابعاد مختلف با موضوع آشنا شوند. از آنجا که گاهی سری‌سازی در تلویزیون جواب نمی‌دهد و برنامه‌سازان در فصل‌های جدید با ناکامی رو به رو می‌شوند، عوامل سازنده برنامه کافه سوال تلاش می‌کنند تا این اتفاق برای این برنامه نیفتد. به همین دلیل فرم و محتوای این برنامه را مدام به روز می‌کنند.

پرهیز از تکرار

سهیل سلیمانی، تهیه‌کننده برنامه کافه سوال درباره ساختار سری جدید این برنامه به جام‌جم می‌گوید: سال گذشته این برنامه در 135 قسمت پخش شد، اما من مدام به این نکته فکر می‌کردم که نباید برنامه تکراری ‌شود و برای پرهیز از این مساله و این‌که بتوانیم مخاطبان برنامه را حفظ کنیم و افزایش بدهیم باید در فرم و محتوا تغییراتی ایجاد کنیم.

وی ادامه می‌دهد: مدیران شبکه هم از این مساله استقبال کردند. در اتاق فکر به فرم و محتوای سری جدید فکر کردیم، حتی تصمیم گرفتیم تغییراتی در ظاهر برنامه هم بدهیم. ترانه تیتراژ را عوض کرده و یک ترانه جذاب‌تر انتخاب کردیم. گرافیک را کاملا تغییر دادیم و رنگ غالب برنامه را از سبز به نارنجی تغییر دادیم تا فضای برنامه گرم‌تر شود. در سری جدید سراغ موضوعات چالشی‌تر رفتیم و هومن ستوده را برای اجرا در کنار خانم مژده لواسانی اضافه کردیم تا موضوعات مردانه را با مجری آقا پخش کنیم. به عنوان مثال اجرای برنامه را که به موضوع سربازی می‌پرداخت به هومن ستوده سپردیم.

این تهیه‌کننده درباره نحوه انتخاب موضوعات برنامه می‌گوید: مباحث بعد از انتخاب شدن در اتاق فکر به تصویب گروه می‌رسد و متناسب با آن مهمانان دعوت می‌شوند. تلاش می‌کنیم به موضوعات کامل بپردازیم و آنها را از زوایای مختلف بررسی کنیم. با توجه به اهمیت سوژه سه تا شش قسمت برنامه را به موضوعات اختصاص می‌دهیم. تمایل داریم در این برنامه پاسخگوی سوالاتی باشیم که فراگیری بیشتری دارد، در جامعه موج ایجاد می‌کند و دغدغه مردم است.

سلیمانی درباره این‌که چطور شد رنگ نارنجی را برای دکور برنامه انتخاب کردید؟ می‌گوید: چون می‌خواستم فضای برنامه گرم‌تر شود و شادابی بیشتری در برنامه به وجود بیاوریم و در راستای تغییرات دکور، نظر افراد اتاق فکر این بود که از رنگ نارنجی استفاده کنیم.

سلیمانی در پاسخ به این سوال که چرا تیتراژ این برنامه را در خارج از کشور ضبط کردید؟ توضیح می‌دهد: با توجه به مضمون ترانه، پرسشگری در برنامه و نشان دادن فضاهای مختلف تصمیم گرفتیم چنین کار نویی را برای تیتراژ تجربه کنیم. بنابراین تصاویری را در کشور‌هایی مثل آلمان، ایتالیا، کانادا و تهران تصویربرداری کردیم، اما بعد متوجه شدیم تصاویر مونترال از بقیه کشورها بهتر شده، به همین دلیل در تیتراژ از تصاویر مونترال و تهران استفاده کردیم که تجربه نویی است.

وی درباره این‌که آیا سری‌سازی در برنامه‌های تلویزیون جواب می‌دهد یا نه؟ می‌گوید: معتقدم اگر عوامل برنامه‌ساز هوشمندانه عمل کنند، حتما سری تولید برنامه در چند فصل و سری جواب خواهد داد. ما به خاطر این‌که درگیر تکرار نشویم سه ماه برنامه را پخش نکردیم تا تغییرات لازم را اعمال کنیم ضمن حفظ مخاطبان قدیم، بینندگان جدید هم به برنامه اضافه شوند. ما نمونه‌هایی از برنامه‌های موفق مثل رادیو هفت داریم که پنج سال است پخش می‌شود، اما مخاطب خاص خود را دارد. البته فضای برنامه کافه سوال با رادیو هفت فرق دارد، اما ما هم سعی می‌کنیم جذابیت‌های کافه سوال را حفظ کنیم.

این تهیه‌کننده در پایان عنوان می‌کند: انتخاب کارشناس برای برنامه اهمیت زیادی دارد و باید از کارشناسانی دعوت شود که فن بیان‌شان خوب باشد و بتوانند درباره موضوع برنامه خوب و مفید صحبت کنند. از اهداف بلند مدتم این است که بتوانم کافه سوال را به برنامه‌ای تبدیل کنم که سال‌ها بتواند در جدول پخش شبکه قرار گیرد.

سکان برنامه در دست مجری

مجری، ویترین برنامه است و تهیه‌کننده باید سعی کند برای اجرا به سراغ مجریانی برود که بتوانند موضوع برنامه را با حضور کارشناس بررسی کنند تا هم بحث به بیراهه نرود و هم این‌که مردم با تماشای برنامه پاسخ سوالات‌شان را دریافت کنند.

این تهیه‌کننده در این باره می‌گوید: با توجه به این‌که برنامه کافه سوال گفت‌وگو محور است، حتما برای اجرا باید سراغ‌ بهترین‌ها می‌رفتیم تا برنامه به بهترین شکل اجرا شود. مژده لواسانی در سری قبل با ما همکاری می‌‌کرد. او مجری موفق و قابلی است و به بهترین شکل برنامه را اجرا می‌کند. به همین دلیل در سری جدید هم از حضور او استفاده کردیم.

وی می‌افزاید: از آنجا که برخی مباحث برنامه مردانه است باید از یک مجری آقا هم استفاده می‌کردیم و باید کسی را انتخاب می‌کردم که بتواند از پس اجرای برنامه گفت‌وگو محور بر بیاید و اطلاعات به روز خوبی داشته باشد. واقعیت این است که تعداد این مجریان کمتر از انگشتان دست است. تا این‌که به هومن ستوده رسیدیم که سال‌ها در گروه اجتماعی شبکه دو فعالیت کرده و از قدیم او را می‌شناختم و اجراهایش را دیده بودم. به نظرم او بهترین گزینه برای اجرای این برنامه بود. به همین دلیل وی را به برنامه دعوت کردیم.

مژده لواسانی که از ابتدای پخش برنامه کافه سوال با این برنامه همکاری کرد در پاسخ به این سوال که برای راضی نگهداشتن مخاطب از چه راهکارهایی بهره می‌برید به جام‌جم توضیح می‌دهد: واقعیت این است همیشه از این مساله ترسیده‌ام که در برنامه‌ای تکرار شوم و دغدغه‌ام این است که برنامه در اوج بماند. من سابقه اجرا، سردبیری و تهیه‌کنندگی برنامه‌های روزانه را در رادیو و تلویزیون دارم. مثلا زمانی که در رادیو برنامه آبنبات را اجرا می‌کردم بعد از دو سال تصمیم گرفتیم آن را ادامه ندهیم چون نظر همه گروه این بود که سراغ یک موضوع جدید دیگر برویم. من آدمی نیستم که برای مطرح شدن یا دیده شدن خودم اصرار داشته باشم برنامه هر چند ضعیف پخش شود.

وی ادامه می‌دهد: در سری جدید کافه سوال این نگرانی را داشتم که سال گذشته 135 قسمت از این برنامه پخش شد و باید در سری جدید چیزهای تازه به مخاطب ارائه کنیم. از آنجا که سوژه‌های این برنامه نو است و به سراغ موضوعات اجتماعی می‌رویم، بنابراین سوژه‌ها این قابلیت را به من می‌دهد که حرف‌های تازه‌ای به مخاطب ارائه کنم. در مجموع مجری زمانی می‌تواند تغییراتی در جنس اجرایش ایجاد کند که سراغ موضوع تازه برود. جنس اجرای من با توجه به موضوعات در برنامه‌های به خانه برمی‌گردیم، کافه سوال و خوشا شیراز متفاوت است و این تفاوت به خاطر نوع بیان، فضا و رویکرد برنامه‌هاست، حتی ساعت پخش هم در نوع اجرای مجری تاثیر دارد.

این مجری عنوان می‌کند: وقتی قرار است من برنامه را عصر یا شب اجرا کنم، با توجه به حوصله مردم در آن وقت روز یا شب باید از کلماتی استفاده کنم که برای مردم خوشایند باشد و بتوانند با برنامه ارتباط برقرار کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که به عنوان مجری تا چه میزان در ارائه سوژه به برنامه مشارکت دارید؟ می‌گوید: من از ابتدای شکل‌گیری برنامه کافه سوال عضو اتاق فکر بودم و فقط مجری صرف نیستم که هنگام شروع برنامه به استودیو بیایم و بعد از خداحافظی با بینندگان هم به خانه بروم. اصلا این طور نیستم. شاید این مساله هم به این خاطر است که سردبیر و تهیه‌کننده رادیو هستم و هرگز خودم را از محتوای برنامه جدا نمی‌دانم و سوژه‌هایی که از جامعه می‌گیرم و مردم درخواست می‌کنند به اعضای اتاق فکر منتقل می‌کنم. البته تصمیم‌گیری به عهده من نیست، اما تا جایی که بتوانم پیشنهادهایم را می‌دهم و با گروه همفکری می‌کنم.

این مجری درباره این‌که تا چه میزان منتقد کارهایتان هستید؟ توضیح می‌دهد: شاید باور نکنید، اما بعد از این همه سال همیشه از مادرم می‌خواهم تا برنامه‌هایم را ضبط کند تا شب آن را ببینم و متوجه ایرادهایم شوم. گرچه این ایرادها خیلی ریز است و شاید مخاطب هم متوجه آنها نشود، اما هیچ چیز از چشم من پنهان نمی‌ماند. ضمن این‌که پدر و مادرم بهترین منتقدان کارم هستند. سختگیری آنها خیلی به من کمک می‌کند تا اجرایم روز به روز بهتر شود. معتقدم دید انتقادانه منجر به پیشرفت کار می‌شود، چون با شنیدن تعریف و تمجید صرف به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم.

هومن ستوده درباره پذیرفتن اجرای این برنامه به جام‌جم می‌گوید: من سالهاست که برنامه‌های گروه اجتماعی شبکه دو را اجرا می‌کنم، ضمن این‌که سال گذشته هم ده قسمت از برنامه کافه سوال را با موضوع نفت، گاز و سوخت اجرا کردم. بنابراین با شناخت قبلی به این برنامه پیوستم.

وی درباره اتاق فکر برنامه کافه سوال می‌افزاید: این برنامه از معدود برنامه‌هایی است که به معنای واقعی اتاق فکر دارد، نه این‌که فقط در ظاهر نام اتاق فکر مطرح شود، به گونه‌ای که این مساله یکی از دلایلم بود تا اجرای این برنامه را بپذیرم، چون باور دارم که برای محتوای این برنامه فکر می‌شود. ضمن این‌که به تهیه‌کننده پیشنهاد دادم تا اجازه دهند من هم در اتاق فکر حضور داشته باشم. معتقدم مجری نباید با موضوع برنامه بیگانه باشد، چون در این صورت از مردم فاصله می‌گیرد. خوشبختانه تهیه‌کننده فضای مناسبی برایم فراهم کرده تا پیشنهادهایم را مطرح کنم و بعد تصویب شود، در زمان اجرا آنها را عملی کنم.

ستوده درباره این‌که مطالعه برای برنامه‌های گفت‌وگومحور همچون کافه سوال تا چه میزان ضرورت دارد، می‌گوید: مطالعه برای مجری واجب است، حتی جمله‌ای داریم که مجری باید مثل یک اقیانوس به عمق یک سانت باشد. یعنی در زمینه‌های مختلف اطلاعات داشته باشد. هر چند این اطلاعات محدود باشد. من از همکارانم در برنامه کافه سوال خواسته‌ام که قبل از برنامه موضوع را به من بگویند تا درباره آن و مهمانان برنامه اطلاعات کافی کسب کنم تا بدانم مهمان برنامه چه خط‌ فکری دارد و باید چگونه و از چه زاویه‌ای وارد بحث شوم، حتی مصاحبه‌های مهمانان درباره موضوع مورد بحث را می‌خوانم تا سوالاتی که از آنها می‌پرسم جدید باشد. در مجموع با شناخت خوب در برنامه حاضر می‌شوم.

فاطمه عودباشی ‌‌‌/‌‌‌ گروه رادیو و تلویزیون