21 چشم، قربانی «اوستین»

حالا مدیرکل نظارت بر درمان وزارت بهداشت خبر داده که علاوه بر این کلینیک اعلام ‌شده، در یکی از بیمارستان‌های بزرگ و خصوصی چشم ‌پزشکی تهران هم کوری یک بیمار پس از تزریق این دارو گزارش شده است.

محمد میردهقان به فارس توضیح داده است که مساله مشکل‌دار بودن داروها مطرح است و مدتی پیش هم چنین گزارشی را از یکی از مراکز چشم پزشکی کرج داشتیم، اما فعلا نمی‌توانیم با قاطعیت علت این عارضه را اعلام کنیم.

کاری هم که تاکنون وزارت بهداشت برای کنترل این وضع اضطراری انجام داده، این بوده که به گفته این مقام مسئول، کمیته‌ای متشکل از مسئولان مرتبط و کارشناسان صاحب‌نظر برای بررسی علت عارضه نابینایی تعدادی از بیماران آن کلینیک چشم پزشکی در وزارت بهداشت تشکیل شده، کشت‌های لازم هم برای بررسی آلودگی دارو انجام شده است و بزودی نیز نتیجه این بررسی‌ها اعلام می‌شود.

وزارت بهداشت هم توصیه کرده که مراکز درمانی داروهای موردنیاز خود را از مراکز معتبر تهیه کنند و به‌هیچ‌وجه دارویی را که از معتبر بودن منبع آن مطمئن نیستند برای بیماران استفاده نکنند.

تشکیل کمیته علت‌یاب یا توصیه به درمانگاه‌ها، گرچه اقدامات خوبی است که می‌تواند از حاد شدن مشکل جلوگیری کند، اما قضیه اینجاست که چون هنوز هم مشابه تقلبی این دارو در بازار وجود دارد، در نتیجه این خطر وجود دارد که بیماران دیگری به نابینایی حاصل از تزریق اوستین دچار شوند.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که این کمیته باید خیلی زودتر از این حرف‌ها تشکیل می‌شد. یعنی حداقل وقتی به گفته خود مسئولان وزارت بهداشت، عارضه این دارو قبلا در کرج هم دیده شده است، نباید اجازه داده می‌شد که عوارض اوستین به نقاط دیگر کشور هم سرایت کند.

وزارت بهداشت: در حال بررسی هستیم

تزریق داروی اوستین و احتمال کوری پس از تزریق، فقط به دلیل تقلبی یا قاچاق بودن دارو اتفاق نمی‌افتد، بلکه اگر شرایط تزریق این دارو هم نامناسب و غیربهداشتی باشد، ممکن است عوارض سنگینی روی بینایی بیمار برجای بگذارد.

به همین دلیل، رسول دیناروند، رییس سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در حال بررسی هستیم که بدانیم آیا منشا این آلودگی، داروی تقلبی بوده است یا آلودگی ثانوی در مرکز به هنگام تزریق.

این مقام مسئول درباره نحوه ورود این دارو به بازار تاکید می‌کند: منشا داروی اوستین وارداتی به کشور، ساخت کشور سوئیس است و به صورت مجاز وارد کشور می‌شود که در آلوده نبودن آن تردیدی وجود ندارد، اما نوع تقلبی آن نیز آن قدر به این دارو شبیه است که تشخیص آن برای پزشک هم دشوار است بنابراین تمامی مراکز درمانی می‌دانند که خرید دارو صرفا از مراکز مجاز و داروخانه امکان‌پذیر است و کسانی که خارج از این مراکز خرید کنند تخلف انجام داده‌اند.

اگر با گفته‌های دیناروند جلو برویم، باید برای پیدا شدن منشا این آلودگی، منتظر بررسی‌های وزارت بهداشت باشیم. فقط باید امیدوار بود که این بررسی‌ها آن قدر طول نکشد که بیمار دیگری به سرنوشت بیماران کور شده گرفتار شود.

به گفته دیناروند، همه این اتفاق‌ها طی دو یا سه ماه اخیر افتاده است. در مورد تخلفی که در کرج صورت گرفته او تاکید دارد که منشا داروهای کرج قاچاق بوده است؛ طوری که در بازرسی از یکی از مراکز کرج، داروی قاچاق و تقلبی احراز شده و پرونده آن مرکز هم به دستگاه قضایی ارسال شده است.

اما مشکل اینجاست که به قول این مقام مسئول، مدارک دو مرکزی که در تهران تخلف کرده‌اند، نشان می‌دهد که برخی داروهای خریداری شده از مراکز غیرمجاز انجام شده، اما داروهایی که از این مراکز ضبط شده، اصل و مجاز است.

یعنی داروهایی که در روزهای اخیر، باعث کوری چشم تعدادی از هموطنان ما شده، داروهایی هستند که برخی از آنها در داروخانه‌ها هم به عنوان داروی اصل و مجاز به دست بیمار و درمانگاه رسیده است.

حال در این وضع این پرسش پیش می‌آید که وقتی به گفته خود دیناروند، برخی داروهای استفاده شده اصل و مجاز بوده، مصرف‌کننده باید از کجا بفهمد که این دارو، تقلبی و مشکل‌دار است؟ این موضوع بوضوح نشان می‌دهد سیستم نظارت بر بازار دارویی کشور و بهداشت کلینیک‌ها، خلأهای آشکاری دارد که می‌تواند حتی به نابینایی بیماران هم منجر شود.

دارویی رایج بین دیابتی‌ها

داروی اوستین، داروی مفیدی است که مثل چاقوی دو لبه عمل می‌کند؛ طوری که اگر داروی تجویز شده تقلبی نباشد، می‌تواند بینایی بسیاری از بیماران را تداوم ببخشد، ولی نوع تقلبی آن می‌تواند بینایی فرد را به‌طور جدی تهدید کند.

دکتر محمد ریاضی، فوق تخصص شبکیه چشم و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: درصد قابل‌توجهی از بیماران دیابتی پس از سال‌ها ابتلا به این بیماری، به انواع مختلف این دارو نیاز پیدا می‌کنند. همچنین بیماران مبتلا به بیماری «ای.ام.دی» یا تباهی لکه زرد که یکی از شایع‌ترین دلایل کوری افراد مسن است هم از این دارو استفاده می‌کنند.

به گفته این متخصص، این دارو از رگ‌های مخرب ایجاد شده یا خونریزی چشم در بیماران دیابتی جلوگیری می‌کند. این دارو به داخل زجاجیه چشم تزریق می‌شود و در صورتی که علایم بیماری برگردد یا فعالیت بیماری ادامه داشته باشد، ممکن است بیمار پس از چهار تا شش هفته دوباره به تزریق مجدد نیاز داشته باشد.

قیمت آزاد تجویز این دارو نیز رقمی حدود 500 تا 600 هزار تومان برای بیمار آب می‌خورد و محیط تجویز این دارو هم باید بسیار بهداشتی و استریل باشد، زیرا در غیر این صورت بروز عفونت‌های چشمی می‌تواند بینایی بیمار را تخریب کند.

البته کوری این بیماران، دائمی نیست و رئیس بیمارستان فارابی هم به فارس تاکید کرده که ممکن است درصدی از بینایی این افراد از بین برود، ولی نابینایی مطلق در پی نخواهد داشت.

به هر حال، حتی اگر بینایی این افراد هم تا حدودی برگردد، باز هم این سوال پاسخ نداده باقی می‌ماند که چه کسی یا چه نهادی مسئول کم‌بینایی مادام‌العمر این افراد خواهد بود یا چه تضمینی وجود دارد که دوباره چنین خطاهای فاحش دارویی و پزشکی رخ ندهد؟

امین جلالوند - گروه جامعه