مظفرالدین‌شاه در کشتی شاه ادوارد / عکس

سفر مظفرالدین شاه قاجار به انگلستان در جریان دومین تور اروپایی در دوران سلطنتش با حاشیه‌هایی چون خودداری شاه ادوارد از اعطای نشان "بند جوراب" به او و مراسم استقبال در عرشه کشتی تفریحی همراه بود.

کد خبر: ۷۸۴۶۵۶

مظفرالدین شاه قاجار که پس از ترور پدرش بر تخت سلطنت تکیه زد همانند او به سفر فرنگ علاقمند بود و تا پایان عمرش سه بار به سفر اروپا رفت؛ تورهایی که برای ملت ایران کم هزینه نبود و معمولا با گرفتن وام از کشور روسیه و انگلستان در ازای اعطای امتیازات مختلف هزینه‌هایش تامین می‌شد.

روابط دربار و انگلیس ایجاب می‌کرد مظفرالدین شاه در سفر اول خود به اروپا به انگلستان برود اما مرگ ملکه ویکتوریا همه چیز را به هم زد. در اولین سفر به اروپا که هزینه اش با قراردادی بالغ بر ۲۳ میلیون و پانصد هزار روبل در ازاء عایدات گمرکات ایران از روسیه تامین شده بود، شاه مدت هفت ماه از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک، فرانسه و در راه بازگشت از ترکیه (عثمانی) دیدن کرد.

شاه ایران دو سال بعد بار دیگر با دریافت وام جدیدی به مبلغ ده میلیون روبل از روسیه و اعطای امتیازات تازه‌ای در شمال ایران به آن‌ها، عازم اروپا شد و اینبار عزم کرد حتما به انگلستان نیز سفرکند. در این سفر که در ۲۲ فروردین ۱۲۸۲ آغاز شد و شش ماه به طول انجامید شاه از کشورهای اتریش، آلمان، بلژیک، ایتالیا بازدید کرد و سپس وارد انگلستان شد.

نقل است که شاه ادوارد هفتم که تازه از عمل جراحی آپاندیس فارغ شده بود از شنیدن خبر عزیمت شاه ایران به این کشور چندان خوشحال نشد و زمانی که به او اطلاع دادند برای تحکیم جایگاه انگلستان در ایران بایست نشان اشرافی بند جوراب را نیز به وی اعطا کند، خشمگین شد.

مظفرالدین شاه در تاریخ ۲۰ آگوست ۱۹۰۲ وارد انگلستان شد و برخلاف تشریفات معمول به جای استقبال از او در قصر "باکینگهام" در کشتی تفریحی پادشاه انگلیس در "پورتموث" مورد استقبال شاه و دربار انگلیس قرار گرفت.

شاه ادوارد فردای آن روز در کاخ "مالبرو" یک مهمانی رسمی به افتخار شاه ایران ترتیب داد اما اعطا نکردن نشان اشرافی "بند جوراب" به مظفرالدین شاه موجب دلخوری او شد.

تلاش "آرتور بالفور" نخست وزیر وقت بریتانیا و سایر مسئولین دیپلماسی بریتانیا برای متقاعد کردن شاه ادوارد به اعطای نشان به شاه ایران در طول ده روز اقامت او در این کشور بی فایده بود چرا که وی معتقد بود این نشان نباید به یک غیر مسیحی اعطا شود. با این وجود خطر نفوذ روسیه در ایران باعث شد چندی پس از بازگشت شاه ایران، ادوارد هفتم متقاعد شود که این نشان را برای وی ارسال کند.

عکس زیر که یکی از معدود تصاویر برجای مانده از سفر شاه ایران به انگلستان است مربوط به استقبال شاه ادوارد از وی بر روی عرشه کشتی تفریحی پادشاه انگلیس در "پورتموث" در تاریخ 20 آگوست 192 برابر با 28 مرداد 1281 شمسی است.

افراد حاضر در این عکس یادگاری نشسته از چپ: ولیعهد انگلستان شاهزاده جرج پنجم، مظفرالدین شاه، شهبانو الکساندرا، پادشاه انگلستان ادوارد هفتم، پرنسس ویکتوریا هستند. دیگر افراد حاضر در این عکس میرزا محمودخان «حکیم الملک» پزشک شاه و وزیر دربار، سمت چپ مظفرالدین شاه، میرزا علی اصغر خان «امین السلطان اتابک اعظم»، سمت راست مظفرالدین شاه و میر بهادر، وزیر جنگ، پشت سر شهبانو الکساندرا هستند.

از دیگر نکات قابل تشخیص در این عکس الماس دریای نور نقش بسته بر روی کلاه مظفرالدیم شاه قاجار است.