از آتن تا تهران

اگر دو سده در ذهنتان عقربه زمان را به عقب ببرید زمین را این چنین نخواهید یافت. سیاره سبز و آبی و آرام منظومه خورشیدی ما که روی پوسته ظریف و سرد و نازک و شکننده‌اش هستی و حیات و حضور تاریخی ما آدمیان چونان موجوداتی تاریخی شده اینک در هر گوشه‌اش آتش می‌بارد و شعله می‌خیزد و غرش موتورها و ماشین‌ها و فناوری‌های آتشناک در اعماق دریا و فضا و قلب جنگل‌هایش شنیده می‌شود.
کد خبر: ۷۸۵۰۳۲
از آتن تا تهران

ریه‌هایش سخت آسیب دیده و آلوده و بیمار است، منابع طبیعی‌اش به تاراج رفته است و مواریث فرهنگی‌اش به طرز بی‌سابقه غارت و تخریب شده است.

در بسیاری از کشورها وسعت و دامنه آسیب‌ها و تخریب‌ها و تاراج‌ها بسیار گسترده و نگران‌کننده و درمواردی بی‌سابقه بوده است.

در سیلاب تحولات نفسگیر و غافلگیرکننده دنیای متجدد، فشار و تراکم سنگین رویدادها و تحولات بر شانه کشورهایی که در کانون و خاستگاه چنین تحولاتی نبوده‌اند بیشتر و خردکننده‌تر می‌نماید. چراکه منابع طبیعی و مواریث مدنی و معنوی این کشورها در موقعیت دشوارتر و در معرض آسیب‌ها و تخریب‌های جدی‌تر و گسترده‌تر قرار داشته‌اند. دشوار و شکننده‌تر به این دلیل که این کشورها همچون گذشته دیگر نه در مسیر تاریخ و فرهنگ خود به مفهوم واقعی آن حرکت می‌کنند و نه آن‌که در مسیر تاریخ دوره جدید در حرکت‌اند و گام برمی‌دارند. از خودآگاهی تاریخی لازم که بتوانند تحولاتی که در درون و بیرون مرزهایشان اتفاق می‌افتد و آنها را ردگیری و رصد و نقد و تحلیل تاریخی درست کنند و دست به مدیریت و مهندسی آنها بزنند نیز برخوردار نیستند.

کشور ما در همین جغرافیای سیاسی اکنونش اگر نگوییم به لحاظ حجم، تنوع، تراکم و گستردگی منابع تاریخی و مواریث فرهنگی و محوطه‌های باستانی، غنی‌ترین سرزمین‌های تاریخی و فرهنگی جامعه و جهان بشری ماست بی‌تردید و بی‌اغراق یکی از غنی‌ترین آنها محسوب می‌شود. برخلاف چنین تنوع و غنا و حجم سنگین و گسترده مواریث فرهنگی، متاسفانه نه‌تنها آن اراده و عزم و نه اندیشه و آگاهی و احساس مسئولیت عمیق در سر مدیران فرهنگی ما که لازمه صیانت از مواریث فرهنگی کشور بوده وجود نداشته است. گردشگری نیز یک مفهوم تعریف‌ناشده و کور و ناروشن برای مدیران فرهنگی جامعه معاصر ماست.

کشور یونان با آن‌که به لحاظ وسعت و شمار جمعیت در زمره کشورهای کوچک جامعه و جهان معاصر ما محسوب می‌شود و در دوره جدید آن دیگر خبری از سقراط و افلاطون و ارسطو و پریکلس نیست، به جرأت و بی‌اغراق می‌توان گفت هم دولتیان، هم مردم یونان سرآمد کشورهای جهان درمعرفی، مرمت و صیانت از آثار تاریخی و حفاظت از مواریث فرهنگی خویش در دوره جدید بوده‌اند.

نهاد میراث فرهنگی از پرنفوذ، کارآمد و پرقدرت و قوت‌ترین تشکیلات ادارای و اجرایی، آموزشی و پژوهشی کشور یونان است. مدیرانش برآمده از جامعه متخصصان فرهنگی و باستان‌شناختی بسیار باتجربه و آگاه به تاریخ و فرهنگ و مدنیت و معنویت نه‌تنها ملت و میهن خویش که هم آشنا به تاریخ و فرهنگ و مدنیت و معنویت قاره اروپا و جوامع مدیترانه هستند. گردشگری، هم برای مدیران فرهنگی یونان، هم برای مردم یونان یک مفهوم تعریف شده است. زیرساخت‌های آن نیز فوق‌العاده مستحکم است و بتدریج و مرحله به مرحله با اراده و عزمی ملی و آگاهانه شکل گرفته است.

تصور نمی‌کنم شما ملتی را در جهان بیابید گشاده‌دست‌تر و سخاوت‌مندانه‌تر از ملت یونان که برای شناساندن و معرفی تاریخ و فرهنگ و صیانت از مواریت فرهنگی و آثار تاریخی‌اش سرمایه و عمر نسل‌هایی از فرزندانش را هزینه کرده باشد.

رفتار مدیران شهری ما را با بافت‌های فوق‌العاده غنی تاریخی در قلب کلانشهر تهران ببینید و به آتن هم سفر کنید و مدیریت مدبرانه و هوشمندانه مدیران شهری آتن را هم در مرمت و حفاظت از بافت‌های تاریخی و ابنیه و آثار باستانی در قلب شهر آتن ببینید. خطوط متروی شهر آتن را مهندسان و متخصصان فرانسوی طراحی کرده و کشیده و ساخته‌اند. هر جا که به لایه‌ها و آثار باستانی برخورد کرده‌اند باستان‌شناسان یونانی ایستگاه‌ها را با موزه‌های جذاب و آموزنده باستان‌شناختی آراسته‌اند.

خطوط متروی کلانشهر تهران را مهندسان ایرانی طراحی کرده و کشیده و ساخته‌اند. کسی از مدیران سازمان میراث فرهنگی کشور ما نپرسید هر جا و هر گاه که مهندسان مترو ما با لایه‌های باستانی و آثار فرهنگی مواجه می‌شدند چه تمهیداتی در حفاظت از آنها به عمل می‌آمد! هیچ شری ویرانگرتر از بی‌‌خبری نیست.

در قلب کلانشهر تهران اخیرا باستان‌شناسان جوان و دانشور میهن ما شواهدی را چند متر زیر گام‌های شهروندان تهرانی یافته‌اند که اگر این آثار زیر گام‌های شهروندان آتنی و رمی و پاریسی در قلب شهر آتن و رم و پاریس کشف می‌شد چه سرمایه‌ای را برای معرفی جهانی آن هزینه نمی‌کردند و به پایش نمی‌ریختند.

دکتر حکمت‌الله ملاصالحی / استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران و آتن

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰
سفر اربعین به سلامت

ضروری‌ترین نکات بهداشتی را که زائران اربعین باید رعایت کنند در گفت‌وگو با یک متخصص بیماری‌های عفونی بررسی کرده‌ایم

سفر اربعین به سلامت

وقتی دل جنگل سوخت

«جام‌جم» در گفت‌وگو با جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور بررسی کرد

وقتی دل جنگل سوخت

نیازمندی ها