پشت پرده رژیم غذایی ستاره‌های فوتبال

اگر بتوانید این سوال را در ذهنتان تصور کنید، مطمئنا متوجه می‌شوید جواب آن کمی پیچیده است و به همین علت است که بسیاری از بزرگ‌ترین و شناخته شده‌ترین چهره‌های ورزش دنیا، مسئولیت‌های غذایی و رژیم‌هایشان را در قراردادهایشان به عهده اسپانسرهایشان می‌گذارند. اکنون در ورزش، صنعت غذا نقش مهمی دارد و برای پیشرفت در آن باید به این مساله توجه کرد. اکنون می‌خواهیم از بعد علمی به زندگی تیم هاوارد و کریستیانو رونالدو نگاه کرده و به طور ریز و دقیق اثر تنوع و تفاوت برنامه‌های غذایی بر فیزیک بدنشان را بررسی کنیم.

کریستیانو رونالدو

اولین چیزی که ممکن است درباره رژیم‌های غذایی شنیده باشید، شاید مثبت نباشد و قطعا به همه ما گفته شده که فایده‌ای ندارد و هیچ برنامه رژیمی مفید و فوق‌العاده‌ای وجود ندارد. این یک باور سنتی است و هر کسی که به شما گفت یک برنامه غذایی عالی دارد، دروغ گفته است. چگونه یک برنامه غذایی می‌تواند به طور بهینه نیاز غذایی همه افراد را فراهم کند؟ قطعا کار ساده‌ای نیست. هیچ برنامه غذایی مشترکی نمی‌تواند میان انسان‌ها وجود داشته باشد. هر کدام از آنها تنوع مختلفی دارند و از نظر ژنتیکی هرگز باهم قابل قیاس نیستند. قد، وزن، سابقه پزشکی، خانواده و فعالیت‌های فیزیکی ساده‌ترین چیزهایی است که می‌تواند روی برنامه غذایی هر انسان تاثیر داشته باشد و آن را نسبت به فرد دیگری متمایز کند. با توجه به این مسائل، علم جدیدی در حال شکل‌گیری است که محققان برای آن نام نوتریژنومیکس را انتخاب کرده‌اند. علمی که بیان می‌کند چگونه ژن‌ها با برنامه غذایی ما سازگاری دارند و این محققان در تلاش هستند پیچیدگی‌هایش را باز کنند. واقعیت این است که در هر انسان، این فرآیند و تحلیل جذب منابع غذایی متفاوت است.

چندی پیش روزنامه میرور انگلیس، فهرستی از قد بازیکنان حاضر در لیگ برتر جزیره منتشر کرد که اگر بخواهیم به آن اعتماد کنیم باید بگوییم برای مثال پرمرته ساکر، مدافع آلمانی تیم آرسنال با قد 6.6 فوتی به یک برنامه غذایی کاملا متفاوت نسبت به با آرون لنون 5.5 فوتی که به طور قرضی در اورتون بازی می‌کند، نیاز دارد. این یک موضوع علمی نیست، یک حس معمولی است که از دیدن و مقایسه آنها برمی‌آید. بنابراین چرا رژیم‌های غذایی هاوارد و رونالدو تا این اندازه متفاوت است؟ یا شاید باید سوالمان را این‌گونه بپرسیم که چرا این دو هنوز در بین بهترین فوتبالیست‌های جهان قرار دارند؟ برای فهمیدن پاسخ این سوال ابتدا نیاز داریم تفاوت دو محیطی که این دو بازیکن از آن به‌عنوان نخستین منبع انرژی استفاده کرده‌اند، بدانیم. به طور مرسوم این باور وجود دارد که فوتبالیست‌ها از نظر غذایی بهترین دوستان کربوهیدرات‌ها هستند. این به خاطر این است که کربوهیدرات‌ها به آسانی می‌توانند در عضلات به صورت گلیکوژن ذخیره شده و همیشه آماده استفاده به‌عنوان انرژی باشد. این همان دلیل مقاومت فیزیکی ورزشکاران است، مانند همان مقاومتی که دوچرخه‌سواران در مسابقات تور فرانسه دارند. آنها در طول برگزاری رقابت‌ها از هر فرصتی برای استفاده از کربوهیدرات‌ها بهره می‌برند. اینها براساس تحقیقاتی بود که در مجله فیزیولوژی اروپا در سال 1998 منتشر شد. در این مقاله به دوچرخه‌سواران که برای انجام تمرینات خود به استقامت زیادی نیاز دارند، براساس بررسی‌های علمی پیشنهاد شده تا در میان تمریناتشان از کربوهیدرات‌ها استفاده کنند. این ایده‌ای بود که توسط دانشمندان دانشگاه لفبورو ارائه شد؛ ایده‌ای که در آن تفاوت عملکرد دونده‌ها با استفاده از نیروی جذب شده توسط کربوهیدرات‌ها و بدون آنها بررسی شده است. پس از به دست آوردن اطلاعات تمرینی هفت روزه دونده‌ها که با مقادیر مختلفی از کربوهیدرات جمع‌آوری شد، اطلاعات نشان داد 30 کیلومتر تردمیل آنها زمانی که بیشترین مقدار استفاده از کربوهیدرات را دارند، 10 درصد سریع‌تر انجام می‌شود. نتیجه این تحقیقات نشان می‌دهد عملکرد دونده‌ها برای 30 کیلومتر دوندگی با استفاده از محلول 5 درصد کربوهیدرات بهبود پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد همه اینها را رونالدو می‌داند. او که از جزیره‌ای در مادیرای پرتغال به دنیای فوتبال آمده، در منطقه‌ای زندگی می‌کرده که خوراکش همیشه مملو از کربوهیدرات‌های میوه‌های مختلف بوده است. علاوه بر این طبق گزارش سایت اسپورتس، غذای مورد علاقه‌اش باکالوست که شامل نمک، تخم‌مرغ و مقدار زیادی سیب‌زمینی است. بنابراین عادلانه است که در مورد رونالدو بگوییم او همیشه تلاش کرده از روش غذایی کربوهیدراتی استفاده کند.

تیم هاوارد

اما مردی در تیم ملی آمریکاست که از چنین روشی استفاده نمی‌کند. براساس گزارش سایت مجله غذا و سلامت Shape، او علاقه دارد از رژیم‌های سنتی استفاده کند. این به آن معناست که وی علاقه دارد از غذاهای اجدادی مان که پروتئین و چربی فراوانی داشت، استفاده کند، اما از کربوهیدرات‌ها به میزان کمتری بهره می‌برد. تحقیقات بیوشیمی، بیولوژیک و افتالمولوژی نشان می‌دهد این سالم‌ترین راه تغذیه برای انسان‌هاست، چراکه طی هزاران سال، تغییری در بیولوژی‌مان نداده است. با این حال در زندگی مدرن امروز، غذاهای ما شامل مواد تصفیه شده، اسید چرب‌های ترانس و شکر است که علت بسیاری از بیماری‌های کشنده است. این رژیم غذایی در تقابل با رژیم غذایی کربوهیدراتی است که بسیاری از فوتبالیست‌ها از آن استفاده می‌کنند اما آیا علوم مختلف از آن حمایت می‌کنند. برای پیدا کردن پاسخ این سوال بخش کوچکی از زندگی دونده ماراتون تیموتی اولسون را بررسی می‌کنیم.

در سال 2011 در مسابقات 50 کیلومتر او به‌عنوان ششمی منطقه غرب آمریکا دست پیدا کرد و این در شرایطی بود که او در بالاترین نقطه از رژیم غذایی کربوهیدرات قرار داشت. او پس از این مسابقات به دلیل گرفتگی عضلات معده به مدت 20 روز در بیمارستان بستری شد. اکنون تحقیقات نشان می‌دهد او از بهم‌ریختگی میزان گلاتن در بدنش رنج برده است. بنابراین کربوهیدرات در این شرایط نمی‌توانست عامل مشکل او باشد. اما این بیماری دلیلی شد تا او مقدار استفاده از کربوهیدرات را کاهش دهد و به مقدار کمتری در رژیم خود از آن استفاده کند. در مسابقات سال آینده که در ژوئن 2012 برگزار شد، اولوسن با آمادگی کاملی مهیای رقابت بود، اما نتیجه‌اش چه بود؟ او 21 دقیقه سریع‌تر از سال قبل دوید و رکورد جدیدی برای مسابقات بر جای گذاشت. پس کدام‌یک از این رژیم‌ها موثرتر است؟ جواب این است که این رژیم‌ها به شرایط بستگی دارد.

تحقیقاتی که توسط پژوهشگاه غذایی نیوزیلند منتشر شد، تصریح دارد تعداد اتفاقات سختی که استقامت انسان را رو به محدودیت می‌برد، رو به افزایش است. یکی از این اتفاقات توصیه‌های غذایی اشتباهی است که این روزها رواج پیدا کرده است. نتایج علمی نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر استفاده از رژیم غذایی کربوهیدراتی رو به افزایش است. دانشمندان علوم ورزشی معتقدند انرژی مورد نیاز برای پایداری بدن طی یک دوره تمرینی طولانی از اکسید شدن دو ماده تهیه می‌شود؛ 1 ـ گلوکوز ـ کربوهیدرات‌ها 2ـ زنجیره طولانی اسیدهای چرب. این در حالی است که مشاهدات آنها نشان می‌دهد منبع دوم انرژی می‌تواند برای پنج روز انرژی کافی بدن را ذخیره و فراهم کند. یعنی این‌که یک فوتبالیست می‌تواند در طول 90 دقیقه با استفاده از اسیدهای چرب انرژی مورد نیاز را کسب کند. در مقابل گلیکوژن‌های ذخیره شده در عضلات که همان کربوهیدرات‌ها هستند، محدود بوده و در بهترین حالت می‌توانند انرژی بدن را برای صد دقیقه تمرین فراهم کنند. نتایج تحقیقات مرکز تغذیه دانشگاه کلورادو این ادعا را تائید می‌کند که میزان ظرفیت گلیکوژن ذخیره شده در انسان 15 گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن است. این به آن معناست که بازیکن کوچکی چون لیونل مسی که بنابر ادعایESPN 67 کیلوگرم وزن دارد، در بهترین حالت تنها می‌تواند 1005 گرم کربوهیدرات در بدنش ذخیره کند. او می‌تواند این مقدار را در طول 90 دقیقه بازی بسوزاند و مقداری از آن را برای اوقات تلف شده حفظ کند.

اکنون برمی‌گردیم به سوال اولمان که آیا رژیم غذایی مناسبی برای فوتبالیست‌ها وجود دارد؟ پاسخ آن بله است. هر کسی باید آن را خودش پیدا کند و براساس فیزیک بدنش بداند آیا رژیم کربوهیدراتی برایش مناسب است یا تغذیه براساس چربی؟

بلیچر ریپورت / مترجم: عرفان خماند