گفت‌وگو؛ راه حل مهار خشونت

گاه ترس باعث ایجاد رفتارهایی می‌شود که نهایتا خشونت آمیز تلقی می‌شود. وقتی نیازهای فردی تامین نگردد در اثر ترس ناشی از گذر زمان‌های طلایی زندگی و عدم تامین نیازهای حداقلی بخصوص در قشر جوانی که در معرض انواع داده‌های مربوط به زندگی لوکس از طریق رسانه‌ها قرار دارد منجر به ایجاد ترس، احساس ناامنی و واکنش آنی جهت تخلیه این احساس نامطلوب از طریق ایراد خشونت به دیگری یا خود می‌گردد.

خشم فوق العاده یا تحریک و طغیان اعصاب، زندگی در جوامع فعلی، خاصه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت موجب ازدیاد تماس مردم با یکدیگر شده و همین امر فشار بر اعصاب را تشدید می‌کند.

چنین فشارهای عصبی می‌تواند افراد را از کنترل رفتاری خارج کرده و به طغیان و عصیان وادارد لذا عواملی مانند زندگی در شهرهای پرجمعیت و زیان‌های ناشی از آن، نحوه و کیفیت زندگی شهرنشینی، بی عدالتی و نابرابری‌های اجتماعی، عشق و علاقه به ثروت و کسب موقعیت اقتصادی، همگی می‌توانند عوامل موثری در رفتارهای منتهی به خشونت افراد جامعه و وقوع بزهکاری شوند.

از سوی دیگر رسانه‌های گروهی نیز در این میان نقش کمی ندارند.انتشار اخبار مربوط به جنایات هولناک، حوادث و فیلم‌هایی سرشار از صحنه‌های خشونت آمیز بزهکارانه، نقشی بسیار پررنگ در ضمیر ناخودآگاه مخاطب با تمایلات مجرمانه و احساسات سرکوب شده دارد.

گرچه تاثیر عوامل روانی و زیستی مصرف مواد مخدر را نیز نباید در وقوع بسیاری از این رفتارها نادیده گرفت.

مطالعات جرم شناسی نشان داده که بین گسترش انحرافات جنسی و خشونت ارتباط فراوانی برقرار است به نحوی که هرگاه غرایز جنسی در تحول و تکامل خود دچار انحراف شود، این انحراف در خشونت‌های بعدی فرد نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.

نکته دیگر آن‌که هرگاه مهارت‌های مربوط به زندگی اجتماعی، تحمل مشکلات و توان مذاکره در حل اختلافات به افراد آموزش داده نشده باشد خشونت جانشین مذاکره و گفت و شنود می‌شود.

هرگاه فردی که احساس ناکامی در رسیدن به خواسته اش را دارد نتواند وجود فرد مخالف خود را تحمل کند و از سوی دیگر نتواند طرف مقابلش را با مذاکره مجاب کند، برای اثبات وجود خود فریاد می‌زند و این فریاد گاه در صدایش است و گاه در عملش، که چه بسا به یک جنایت هولناک بیانجامد.

در نهایت در تجزیه و تحلیل مختصر عوامل خشونت و بزهکاری باید به اهمیت اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده و نقش بسترهای فرهنگی و اجتماعی در کاهش این قبیل رفتارها توجه شود.

چنان‌که اثبات شده به جز عده قلیلی از مجرمان که به علت طغیان غیرقابل کنترل یا ساختمان جسمی و روانی مرتکب جرمی می‌شوند اکثریت مجرمان را کسانی تشکیل می‌دهند که هرگاه در موقع مناسب اقدامات بازدارنده درباره آنها به عمل آمده از ارتکاب خشونت و جرم منصرف شده‌اند.

مهرنوش ابوذری - وکیل دادگستری و استاد دانشگاه