مرگ آب

آخرین موردش هم سخنان روز شنبه علیرضا نوذری‌پور، قائم‌مقام آبفای تهران در مورد وضع ذخایر آبی این استان بود.

اظهارات وی هرچند متضمن یک پیش‌بینی امیدبخش درباره احتمال بارش‌های خوب در اردیبهشت و کاهش تهدید کم‌آبی در سال جاری بود، اما این ماجرا از دو بعد قابل توجه است.

اول این که حتی در سال‌هایی که به نظر می‌رسد بارش‌ها خوب است هم مدیران دولتی در ابتدای هر سال از کم‌آبی می‌گویند و دوم اهمال در برخورد با مشترکان پرمصرف و فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه است.

با توپی پر و به قصد اعتراض به این رویه با دفتر نوذری‌پور تماس گرفتم و چنان از توضیحات ایشان متعجب شدم که جایی برای گله‌گذاری نماند.

اظهارات قائم‌مقام آبفای تهران حاوی چند نکته کلیدی بود. به گفته او، الگوی عرضه و تقاضای آب در سال‌های اخیر گاه به قدری به هم نزدیک بوده که کشور و بخصوص استان تهران در آستانه ورود به تنش آبی قرار داشته است.

هرچند میانگین بارش سالانه در تهران حدود 250 میلی‌متر است به عنوان نمونه سال گذشته این میزان از 230 میلی‌متر فراتر نرفت و منحنی عرضه و مصرف را بشدت به هم نزدیک کرد تا آنجا که برای تامین آب راهی جز افزایش برداشت از سفره‌های زیرزمینی باقی نگذاشت.

در حالی که میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی معمولا نباید از 20 تا 40 درصد مجموع ذخایر بالاتر رود در تهران گاه این میزان به 80 درصد هم می‌رسد.

این حجم برداشت آفت‌ها و مشکلات خاص خود را دارد و ممکن است به نشست زمین به دلیل کاهش شدید حجم آب منابع زیرزمینی منجر شود که می‌تواند بخصوص در صورت زمین‌لرزه مشکلاتی جدی ایجاد کند گرچه در غیاب آن هم مشکل‌آفرین است.

بر این اساس گرچه مصرف بهینه آب ضروری است، اما با توجه به این که 91 درصد مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی است باید وزن بیشتر را روی ساماندهی این بخش گذاشت.

اگر واقعا آب کم است و جامعه قرار است با بحرانی جدی در این بخش مواجه شود، دیگر احتیاط جایز نیست و لااقل باید با وضع جریمه‌های سنگین و حتی برخوردهای قضایی افراد خاطی را به راه آورد. کافی است برای درک عمق فاجعه یک روز بدون آب را مجسم کنید تا بخوبی درک کنید مرگ آب معادل مرگ حیات است.

قصه مصرف بی‌رویه در کشور اصلا قصه تازه‌ای نیست همان طور که اهمال در مقابله با تهدیدهایی از این دست و اجتناب از فرار به جلو را هم نمی‌توان امری نوظهور تلقی کرد.

رضا سادات - جام جم