آب و توسعه پایدار

امسال شعار آب و توسعه پایدار به‌عنوان شعار روز جهانی آب مطرح شده است. آب در مرکز توسعه پایدار قرار می‌گیرد. توسعه پایدار به مولفه‌ها و ساز‌ه‌های مختلفی وابسته است که مهم‌ترین و محوری‌ترین مولفه و رکن توسعه پایدار، آب است.

بدون آب توسعه پایدار امکان‌پذیر نخواهد بود. اگر هدف از توسعه پایدار رفع فقر یا کاهش محرومیت‌ها باشد بی شک بدون آب، رسیدن به چنین هدفی میسر نخواهد شد. اگر توسعه پایدار را به معنی رشد و توسعه اقتصادی در نظر بگیریم یا هدف از توسعه پایدار پایداری محیط‌زیست باشد بدون آب رسیدن به چنین اهدافی معنی و مفهومی ندارد. ممکن است توسعه پایدار به‌عنوان ابزاری برای تضمین امنیت غذایی یا امنیت انرژی مطرح شود که در این صورت نیز رسیدن به چنین اهدافی بدون وجود آب متصور نخواهد بود. از این‌رو یونسکو برای رسیدن به دو هدف صلح و آرامش جهانی و توسعه پایدار موضوع آب را به‌عنوان یکی از موضوعات اصلی در بخش علوم طبیعی این سازمان مورد بررسی قرار داده است.

در کمیسیون ملی یونسکو هشت کمیته ملی ایجاد شده است که کمیته ملی آب‌شناسی از مهم‌ترین آنهاست. در کشور ما سه مرکز منطقه‌ای وابسته به یونسکو در حوزه آب ایجاد شده است که مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری، مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های آبی تاریخی از مناطقی است که با نام یونسکو موضوعات مربوط به آب را پیگیری می‌کند که این نشان‌دهنده اهمیت و توجه ایران به موضوع آب است. دو کرسی بازیافت آب در دانشگاه تهران و کرسی آب و توسعه پایدار شهری در دانشگاه صنعتی شریف از کرسی‌های دانشگاهی تشکیل شده در کمیسیون ملی یونسکو است.

موضوع آب در حوزه دانشگاهی و تخصصی پیگیری می‌شود. علاوه بر این برنامه‌های مربوط به موضوعات ساختاری و زیربنایی آب برای ایجاد سد که از نظر تخصصی نیاز کشور است و همچنین برنامه‌ریزی‌های لازم برای مدیریت آب در این حوزه نیز در سطح دانشگاهی در کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد. آنچه امروز در کشور ما به نوعی مورد غفلت قرار گرفته آموزش، فرهنگسازی و آگاهی‌بخشی است که هر حوزه‌ای می‌تواند در این زمینه نقش مهمی داشته باشد. در حوزه‌های ساختاری و زیربنایی در سطح کشور اقدامات خوبی انجام شده است، اما بسیاری از مشکلات هنوز باقی است و در برخی موارد نیز مشکلات دیگری متعاقب آن ایجاد شده است.

دکتر محمدرضا سعید‌آبادی ‌/‌ دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو