گردهمایی شاعران در رادیو

برنامه چراغ چهارشنبه‌های شبکه رادیویی تهران از ساعت 21 تا 22 و 25 دقیقه با رویکرد فرهنگی، ادبی و هنری به بررسی و تحلیل اشعار و آثار شاعران اختصاص یافته است.

شبی که ما مهمان برنامه چراغ هستیم، این برنامه به مناسبت بزرگداشت عطار نیشابوری روی آنتن می‌رود. داوود جمشیدی تهیه‌کننده با بیان این‌که در برنامه چراغ این هفته آثار و زندگینامه عطار نیشابوری بررسی می‌شود، می‌گوید: عطار نیشابوری، یکی از شعرا و عارفان نام‌آور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری است، در برنامه این هفته آثار منظوم و منثور شیخ و جایگاه عرفانی عطار و تاثیر او بر عرفای پس از خود از جمله مولانا بررسی خواهد شد.

آمیختگی ادبیات با زندگی

برنامه چراغ شبکه رادیویی تهران از شنبه تا چهارشنبه هر شب با یک موضوع روی آنتن می‌رود و با توجه به تنوع موضوعی برنامه، کسانی که به حوزه ادب و فرهنگ علاقه‌مند هستند، این شبکه را انتخاب می‌کنند.

جمشیدی اضافه می‌کند: بخشی از برنامه به بررسی ادبیات کهن و بخش دیگر نیز به بررسی ادبیات معاصر اختصاص یافته است، قسمت‌هایی از برنامه نیز به مناسبت‌هایی از جمله عید نوروز، بزرگداشت شعرا یا مناسبت‌های ادبی و فرهنگی که در طول هفته رخ می‌دهد، اختصاص دارد.

این تهیه‌کننده پیشکسوت هدف از تهیه این برنامه را آموزش غیرمستقیم حوزه ادبیات، فرهنگ و هنر می‌داند و می‌افزاید: شهروندان می‌توانند از رویدادها، کتابی‌های ادبی و فرهنگی که بتازگی منتشر می‌شود، اطلاع پیدا کنند و به کتابخوانی تشویق شوند.

به گفته جمشیدی، «بن‌مایه برنامه، تجلیل از ادب و فرهنگ ایران اسلامی است، ما با دعوت از استادان و متخصصان ادبی و فرهنگی می‌توانیم از دانش آنها بهره‌مند شویم. در این برنامه با اغلب استادان طراز اول به مناسبت‌های مختلف گفت‌وگو می‌شود. بیشتر تلاش ما این است که پلی باشیم بین رادیو، جامعه ادبی و فرهنگی با استادان، شاعران و ناشران.»

وی در پاسخ به این پرسش که بیشتر مخاطبان برنامه را چه افرادی شامل می‌شوند، می‌گوید: ما انتظار داشتیم مخاطبان ما افراد میانسال باشند، اما مخاطبانی که با برنامه تماس می‌گیرند، بیشتر جوان‌ها هستند، جوانانی کم سن و سال که استقبال خوبی از برنامه دارند.

جمشیدی معتقد است: ادبیات در همه زبان‌ها جزو پایه‌های ادبی، فرهنگی و اخلاقی ماست، ما هیچ مساله زندگی را نمی‌توانیم تصور کنیم که دور از ادبیات باشد، زیرا ادبیات بر اخلاق فردی و اجتماعی افراد تاثیرگذار است، مثلا گلستان سعدی، حافظ و... تنها مختص دوران قدیم و کهن نیستند، بلکه هر مصرع از آن حاوی پیام‌ها و مضامین بسیاری است که راهگشا و راهنمای بسیاری از مشکلات در دنیای امروزی است. لذت ادبی که با شنیدن و خواندن شعر دست می‌دهد و آنچه را موجب آرامش و تهییج افراد می‌شود نباید، فراموش کرد. هیچ مساله‌ای در زندگی نیست که از ادبیات نشأت نگرفته باشد، ادبیات با زندگی ما آمیخته است به همین دلیل ما را در دنیا به عنوان یک ایرانی با حافظ، سعدی، فردوسی و... می‌شناسند.

عطارشناسی

دکتر محمدحسین سالاری و دکتر عبدالرضا رادفر کرمانشاهی از کارشناسان برنامه درباره دیوان اشعار عطار که شامل غزلیات، قصاید و رباعیات اوست، صحبت می‌کنند. در ادامه برنامه مثنویات او معرفی می‌شود و در این بخش درباره بهترین و شیواترین مثنوی‌های عرفانی او که تاج مثنوی‌های عطار به‌شمار می‌آید (منطق الطیر) گفت‌وگو می‌شود.

بخش دیگری از برنامه نیز به یکی از معروف‌ترین آثار منثور عطار به نام تذکره‌الاولیا که به معرفی 96 نفر از اولیا، مشایخ و عرفای صوفیه پرداخته است، اختصاص می‌یابد.

شعرخوانی شنونده‌ها

بخشی از برنامه به شنونده‌ها اختصاص داده شده است تا اگر اهل شعر و شاعری هستند شعر انتخابی خود را بخوانند یا اگر اهل تالیف و تصنیف هستند کتاب خود را معرفی کنند. مخاطبان اگر کتابی خوانده‌اند که ارزش ادبی دارد، می‌توانند به شنونده‌ها نیز معرفی کنند.

دکتر عبدالرضا رادفر کرمانشاهی، استاد دانشگاه، شاعر، منتقد و پژوهشگر ادبیات فارسی که 5 سال به‌طور مستمر با برنامه چراغ همکاری داشته، در این شب نیز با شنونده‌ها درباره ویژگی‌های عرفانی عطار و مغفول ماندن شأن و جایگاه عرفانی این شاعر پرآوازه ایرانی صحبت می‌کند.

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه با شنونده‌ها ارتباط و تعامل برقرار می‌شود، می‌گوید: آنچه بیان می‌شود حقیقت برخاسته از متن ادبیات است، منتها نوعا با دیدگاه انتقادی، ناگفته‌ها و تازه‌هایی که با زبان و بیانی که انحصارا متعلق به خود بنده است، بیان می‌شود تا جامعه آماری مخاطبان رادیو هم از برنامه لذت ببرند و هم با متن ارتباط برقرار کنند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: دست‌اندرکاران برنامه تلاش می‌کنند، موضوع‌های متعددی درباره ادبیات با زبان تحلیلی که در یک ظرف زمانی محدود گنجانده می‌شود، بیان کنند.

دکتر رادفر در این برنامه بخش‌هایی همچون فردوسی‌شناسی، حافظ‌شناسی، سعدی‌شناسی و آنچه را در تقویم فرهنگی ثبت شده است، از جمله بزرگداشت و یادبود بزرگان ادبیات فارسی بر عهده دارد.

اطلاع‌رسانی رویدادهای فرهنگی

طیبه نهانی، گزارشگر برنامه نیز از نشر جدیدترین کتاب‌های فرهنگی، برگزاری نمایشگاه‌ها و نشست‌های فرهنگی و البته آخرین رویدادهای ادبی و فرهنگی که در طول هفته رخ داده است، خبر می‌دهد. گفت‌وگو با مترجم، مولف یا ناشر تازه‌ترین کتاب‌های ادبی و فرهنگی از دیگر بخش‌های برنامه است. در حوزه‌های فلسفی و نقد ادبی نیز با دکتر سالاری کارشناس برنامه گفت‌وگو می‌شود.

جمشیدی در پایان نیز با اشاره به نقش کارشناس ـ مجری در این برنامه می‌گوید: گفت‌وگو با کارشناسان فقط طرح سوال از پیش تعیین شده نیست، بلکه مباحث چالشی است. کارشناس ـ مجری باید صاحب‌نظر باشد، زیرا در روند طرح پرسش و پاسخ موثر است و به ارتقای سطح کیفی برنامه کمک می‌کند.

تحلیل همراه با نقد و بررسی اشعار

احمد خالصی، کارشناس ـ مجری برنامه از سال 73 کار خود را در رادیو آغاز کرده است. وی می‌گوید: در ادبیات نظرات و مباحث متفاوتی بین آثار شعرای سنتی و نوگرا از جهات مختلف وجود دارد. من به‌عنوان کارشناس ـ مجری موظفم تمام افکار و عقاید را طرح کنم. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم تا نقد علمی و آکادمیک را بیان کنیم. بنده ضمن این‌که دیدگاه و نظر خود را بیان می‌کنم، متقابلا نظرات و دیدگاه منتقدان مخالف را درباره آثار و زندگی شعرا مطرح می‌کنم.

به گفته خالصی، این برنامه تحلیل صرف نیست، بلکه همراه با نقد و بررسی است. حرف دیگران از جمله منتقدان در این برنامه تحلیل نمی‌شود، بلکه ضمن بیان آنها دیدگاه‌های موافق و مخالف نیز بیان می‌شود تا خود مخاطبان با استدلال و منطقی که ارائه می‌شود، نتیجه‌گیری کنند.

وی معتقد است: نیازی به تعریف و تمجید یا تجلیل صرف از شاعری نیست، ما باید ببینیم کدام بخش از آثار او متناسب با زندگی امروزی است و کدام بخش آن به کار می‌آید. در این برنامه هم ضمن تجلیل از شعرا، تحلیل همراه با نقد و بررسی انجام می‌شود.

مریم کریمی / قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)