تهدید اقتصاد با قاچاق سازمان یافته

به گزارش خبرنگار جام‌جم، براساس آمار اعلامی و رسمی، حجم قاچاق سوخت و ارز در سال 92 به 60 هزار میلیارد تومان رسیده است که با احتساب دلار 3000 تومانی گرد شده، معادل 20 میلیارد دلار می‌شود. براساس همین آمار، روزانه پنج میلیون لیتر انواع سوخت از ایران به دو کشور پاکستان و افغانستان قاچاق می‌شود البته این فقط حجم قاچاق سوخت و ارز است و ارقام مربوط به قاچاق کالا در آن لحاظ نشده است.

حال آن‌که ارقام قاچاق کالاهایی چون سیگار، پوشاک، میوه، تلفن همراه، لوازم صوتی و تصویری و غیره حکایت‌های جداگانه‌ای برای خود دارد.

همچنین این آمار مربوط به دو سال پیش است و به احتمال زیاد آمار سال 93 که هنوز اعلام نشده، ارقام بزرگ‌تری را در خود جای داده است.

نگاهی به این آمار و مقایسه آن با بودجه کل کشور، بودجه عمرانی دولت و بودجه برخی دستگاه‌های مهم و حیاتی کشور نتایج تاسف‌باری را به‌دست می‌دهد. به‌عنوان مثال این حجم قاچاق حدود 48درصد کل درآمد کشور از محل فروش نفت و میعانات گازی در یک‌سال است.

براساس اعلام کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس درآمد کشور در سال 92 از محل صدور نفت و میعانات گازی حدود 42 میلیارد دلار بوده است. حال می‌توان با مقایسه رقم 20 میلیارد دلار با 42 میلیارد دلار به نتایج لازم و دلخواه رسید!

اما این پایان ماجرا نیست چراکه مقایسه‌های رقمی نشان می‌دهد حجم این قاچاق به تنهایی از کل بودجه عمرانی کشور در سال 92 بیشتر است! بر این اساس کل بودجه عمرانی دولت در سال 92 معادل 56 هزار میلیارد تومان است که حجم قاچاق سوخت و ارز فقط در یک‌سال معادل 4000 میلیارد تومان از این بودجه بیشتر است.

همچنین حجم قاچاق یاد شده چند برابر بودجه دستگاه‌های حیاتی چون وزارت آموزش و پرورش و سازمان حفاظت محیط‌زیست است لذا از قبل چنین مقایسه‌ای براحتی نشان داده می‌شود که این حجم قاچاق چقدر بزرگ و گسترده و تاسف‌بار بوده و چه ضربات بزرگی به اقتصاد کشور می‌زند.

قاچاق غیرعادی؛ سازمان‌یافته

نگاهی به آمار و ارقام اعلامی درباره حجم قاچاق کالا نشان می‌دهد این ارقام آن قدر بزرگ است که از حد میلیارد تومان گذشته و برای شمارش آن باید 1000میلیارد تومان را به کار برد؛ ارقامی که بسیاری قادر به درست نوشتن صفرهای آن هم نیستند چه رسد به این‌که بخواهند بزرگی آن و تاثیرش در اقتصاد کشور را درک کنند.

بدیهی است جابه‌جایی چنین حجمی از قاچاق سوخت و ارز نمی‌تواند سازماندهی شده نباشد؛ چراکه این حجم، حجم کمی نیست لذا ویژگی آن گستردگی و استمرار آن است.

به عبارت صریح‌تر این حجم قاچاق از طریق قاطر یا وانت قابل انجام نیست بلکه باید شبکه‌هایی با افراد متعدد و لوله‌هایی در زیرزمین به این کار مشغول باشند؛ کما‌این‌که بارها چنین لوله‌هایی در اعماق زمین توسط نیروی انتظامی کشف شده، اما ظاهرا آمار 60 هزار میلیارد تومانی نشان می‌دهد این کشف‌ها نقشی در کاهش حجم قاچاق نداشته است لذا همگان و حتی مقامات ارشد ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معترفند که شبکه‌های بزرگ و سازمان‌یافته قاچاق در کشور فعالیت می‌کنند.

در این باره حبیب‌الله حقیقی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با تصریح به سازمان یافته بودن مساله قاچاق در کشور به جام‌جم گفت: پدیده قاچاق در کشور ما یک پدیده چندلایه و پیچیده است و عوامل و عناصر متعددی در بحث قاچاق نقش دارند و به قطع می‌توان گفت که این مساله تک‌بعدی نیست.

وی افزود: از آنجایی که این مساله تک‌بعدی نیست مجموعه‌ای از عوامل دست‌ به ‌دست هم می‌دهند و زمینه قاچاق را در کشور فراهم می‌کنند. در این مجموعه عوامل، قسمتی از آن می‌تواند مربوط به شرایط جغرافیایی کشور ما باشد.

قسمتی هم می‌تواند مربوط به کشورهای همجواری که ما داریم و شرایط اقتصادی که آنها دارند، باشد، ما با 15 کشور همسایه هستیم و هرکدام از این کشورها قوانین و شرایط اقتصادی مربوط به خودشان را دارند و در بعضی از کشورها هیچ ثبات اقتصادی وجود ندارد؛ از این‌رو برخی از کشورها برای ما منشأ قاچاق محسوب می‌شوند و وقتی هم که به این قضیه ورود می‌کنند، ممکن است ابایی ازاین موضوع نداشته باشند.

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اضافه کرد: حتی ممکن است برخی از این قاچاقچیان اصلی و بزرگ در کشور حضور نداشته باشند و در خارج از مرزهای جغرافیایی کار خود را انجام دهند. این مساله به این معناست که افراد قاچاقچی تعدادی از افراد را در مرزها به‌کار می‌گیرند و آنها نیز قاچاق‌هایشان را به‌صورت‌های مختلف انجام می‌دهند.

حقیقی تصریح کرد: اگر ما دارای یک اقتصاد سالم باشیم، مسائلی مانند قاچاق به حداقل خود می‌رسد. حالا مشکلات دیگری که به مسائلی مانند تحریم و... باز می‌شود در موضوع افزایش قاچاق بی‌نقش نیست.

مافیا داریم، اما مثل سیسیل نیستند

این مقام ارشد در پاسخ به این پرسش که آیا مافیای قاچاق کالا در کشور داریم، با تائید این موضوع و سوءاستفاده‌ای که قاچاقچیان بزرگ از مرز نشینان می‌کنند، تصریح کرد: اگر سوال شما درخصوص بحث مافیا این باشد که آیا افرادی هستند که دیده نشوند و پشت صحنه مساله قاچاق باشند بله این‌گونه است، اما چون کارشان را از طریق دیگران انجام می‌دهند غالبا در دیدرس نیستند و بیشتر روی موضوع کنترل دارند تا این که بخواهند خودشان وارد عمل شوند.

وی افزود: در مورد مافیا دو حالت وجود دارد. بعضی اوقات اینها شبکه هستند و برخی اوقات هم یک نفر است که کار قاچاق را انجام می‌دهد، اما آن یک نفر دارای قابلیت‌هایی است که بتواند یک تیم زیرمجموعه‌ای را بخوبی هدایت و بار کالای غیرقانونی خود را بدون دردسر و به سلامت منتقل کند و به نتیجه هم برسد؛ البته مافیایی که درباره قاچاق در کشور ذکر می‌شود مانند کشور ایتالیا و سیسیل معروف نیست. منظور از مافیا همان قاچاقچیانی است که به صورت سازماندهی شده کارشان را انجام می‌دهند و دولت و دیگر ارگان‌ها به‌دنبال مقابله با آنها هستند.

وی درباره این‌که آیا شما این روسای پشت پرده را می‌شناسید، اظهارکرد: بله در برخی حوزه‌هایی که کار بیشتری انجام شده افراد پشت صحنه هم مشخص شده اند، اما خب بعضا در دسترس نیستند. یکی از ویژگی‌های این افراد این است که در خارج از مرزهای کشور هستند و کارهای خود را از آنجا هدایت می‌کنند. در آن بخش‌هایی که یک مقدار ورود بیشتری انجام شده عناصر هم شناسایی و مشخص شدند و بتدریج هم شرایط برخورد با آنها فراهم خواهد شد.

حقیقی درباره سوء استفاده قاچاقچیان از مرزنشینان نیز گفت:ما دارای مشکلاتی مانند مشکلات معیشتی مرزنشینان هستیم و ممکن است همین موضوع یکی از عوامل قاچاق به حساب بیاید. در این شرایط قاچاق یک روال رایج به خود می‌گیرد. حال این که آیا نفع این قاچاق را افراد مرزنشین یا کوله‌بر می‌برند باید بگویم که خیر. من اعتقادم بر این نیست که کوله‌بر نفع قاچاق را می‌برد، اما می‌توانم بگویم که کوله‌بر تنها کار حمل کالای قاچاق را بر عهده می‌گیرد و کار افرادی را بر دوش می‌کشد که معمولا دیده نمی‌شوند.

سود آوری کالاهای یارانه ای

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا وارز بااشاره به این‌که یکی از عوامل بزرگ قاچاق، وجود تفاوت قیمت و رانت موجود در این امر است، افزود: روشن است که به‌خاطر این رانت،کالاهای سوختی در رتبه اول قاچاق هستند. به عنوان مثال قیمت گازوئیل در داخل کشور لیتری 250 تومان است، اما قیمت گازوئیل در خارج مرزهای کشور از سه هزار تومان تا 5500 تومان است. وقتی یک لیتر گازوئیل 250 تومانی را می‌توانید 3000 تومان در خارج از مرزهای کشور بفروشید، این کار، کار سودآوری خواهد بود و طبیعتا به رشد قاچاق منجر می‌شود.

وی تصریح کرد:علت اصلی آن هم این است که این کالا یک کالای یارانه‌ای است. این سوختی که اکنون با قیمت 250 تومان به ناوگان حمل و نقل کشور عرضه می‌شود، برای دولت نزدیک به 1700 تا 1800 تومان هزینه دارد. یعنی دولت برای هر لیتر گازوئیل حدود 1500 تومان یارانه می‌دهد. به نظر من تا زمانی که این شرایط یارانه‌ای وجود دارد قاچاق در حوزه سوخت مشاهده می‌شود. دیگر کالاهای یارانه‌ای ما هم به‌همین صورت است.

وی بااشاره به قاچاق داروهای یارانه‌ای اظهار کرد: در این خصوص باید بگویم داروهایی که با حمایت دولت وارد کشور می‌شود و جنبه یارانه‌ای دارند و بیشتر برای بخش درمانی وارد کشور می‌شود و بسیار هم مورد نیاز است، در مرزهای ما با برخی کشورهای همسایه قاچاق و از کشورخارج می‌شود.

حقیقی با اشاره به اقداماتی که این ستاد برای مبارزه با قاچاق کالا وارز دردست انجام دارد، گفت: تحویل سوخت با قیمت تعادلی به مرزنشینان برای این‌که آنان این سوخت را با درصد مناسبی سود به آن سوی مرزها بفروشند و راه‌اندازی سیستم تحویل گازوئیل به ناوگان جاده‌ای براساس پیمایش یکی از مهم‌ترین برنامه‌های اجرایی است.

گروه اقتصاد - روزنامه جام جم