حذف یارانه ثروتمندان؛ شاید وقتی دیگر

به گزارش خبرنگار جام‌جم، سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرده یارانه خرداد را بدون تغییر در مبلغ ساعت 12 امشب به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد کرد.

این در حالی است که تاخیر چند روزه در اعلام تاریخ واریز این یارانه، این شک را به وجود آورد که شاید دولت می‌خواهد در سبد یارانه‌ بگیران تغییراتی ایجاد کند و بحث‌های مختلفی در این راستا در رسانه‌ها درگرفت و به تبع، امیدهایی را نیز در کارشناسان ایجاد کرد.

با این حال اعلام سازمان هدفمندی مبنی بر این‌که پرداخت یارانه به همه افراد کماکان ادامه خواهد یافت، آب سردی بود بر روی تمام این امیدها و نشان داد که تردیدها، کندی‌ها، بلاتکلیفی‌ها، تناقض‌گویی‌ها و شاید هم بی‌برنامگی‌های دولت در حذف یارانه ثروتمندان کماکان ادامه دارد.

این در حالی است که اتفاقا خود دولت به خاطر کسر بودجه هنگفتی که در اجرای هدفمندی یارانه‌ها با آن مواجه است، برحذف یارانه ثروتمندان تاکید دارد؛ کسر بودجه‌ای که بالغ بر 18 هزار میلیارد تومان است.

از سوی دیگر، قانون بودجه 94 نیز صراحتا دولت را مکلف به حذف یارانه پردرآمدها کرده است و در کنار این، عزم دولت برای عدم استقراض از بانک مرکزی، پازل دلایل برای حذف یارانه پردرآمدها را تکمیل کرده است.

با این حال مشخص نیست دولت چرا تلاش برای حذف یارانه پردرآمدها را سرعت نمی‌بخشد البته قوه مجریه اقدامات محدودی در این راستا انجام داده که حذف برخی افراد که خودروهای لوکس دارند یا شغل آنها طوری است که درآمد بالای شش میلیون تومان را ایجاد می‌کند، از جمله آن است، اما این تلاش‌ها کافی نیست و احتمالا منجر به حذف پرشمار یارانه‌بگیران ثروتمند نشده است.

به اعتقاد کارشناسان ، دولت از هر اقدامی که وجهه وی در برابر افکار عمومی را خدشه‌دار کند، پرهیز می‌کند.

به‌زعم این کارشناسان چون در سبد رای‌دهندگان به دولت یازدهم، بیشتر شهرنشینان و ساکنان کلانشهرها که برخی از آنها متعلق به طبقه متوسط به بالا هستند، قرار دارند، دولت نمی‌خواهد با حذف یارانه نقدی طوری آنها را برنجاند که یا در انتخابات مجلس پیش‌رو شرکت نکنند و تبدیل به قشر خاموش شوند یا در صورت شرکت در انتخابات، به رقیب رای‌دهند.

به‌زعم آنان یک چنین منطقی در بدنه دولت جاری است و دیگر مسائل تکنیکی مطرح شده در این خصوص، بهانه‌ای برای توجیه و پوشانیدن این استراتژی دولت است.

در مقابل نیز گروهی از کارشناسان هستند که کندی دولت در حذف یارانه نقدی ثروتمندان را «غیرعمدی» و ناشی از مسائلی می‌دانند که دست دولت نیست و حل آن زمان می‌برد.

نقص یا نبود بانک‌های اطلاعاتی و ملاک‌های شناسایی ثروتمندان و سردرگمی دولت در این خصوص را می‌توان بزرگ‌ترین دلیل این گروه افراد دانست.

به گفته آنان، دولت می‌خواهد حذف یارانه‌های ثروتمندان با کمترین خطا همراه باشد تا احیانا افرادی که استحقاق دریافت یارانه را دارند، در مسیر حذف پردرآمدها، ناخواسته حذف نشوند.

این کارشناسان تاکید می‌کنند که بانک‌های اطلاعاتی درخصوص شناسایی پردرآمدها یا آنلاین و کامل و در دسترس نیست یا اصولا وجود ندارد لذا به خاطر تنوع بسیار بالای موجود در طبقه متوسط به بالای موجود در کلانشهرها که در مواردی در شرایط «فقر شیک» به سر می‌برند، نمی‌توان همه این افراد را به صرف داشتن نشانه‌هایی از تمکن، از دریافت یارانه نقدی محروم کرد.

با این حال این گروه از کارشناسان نیز معتقدند دولت باید تلاش زیادتری برای حذف یارانه ثروتمندان از خود نشان دهد؛ زیرا در غیر این صورت مجبور به استقراض از بانک مرکزی خواهد شد که نتیجه آن تولید پول پرقدرت و بر باد رفتن تلاش‌ها مبنی بر کاهش نرخ تورم خواهد بود.

به امسال نمی‌رسد

دکتر بیژن عبدی، کارشناس اقتصادی در این باره به جام‌جم گفت: شخصا معتقدم دولت به خاطر یکسری ملاحظاتی که دارد، زیاد نمی‌خواهد به سراغ قشر ثروتمند جامعه برای حذف یارانه نقدی برود. در واقع به نوعی دارد ملاحظه این افراد را می‌کند.

وی افزود: به هر حال دولت‌ها اهداف سیاسی نیز دارند و در هر شرایطی به فکر افزایش یا دفاع از میزان محبوبیت خود هستند. لذا این دولت نیز به خاطر در پیش بودن انتخابات مجلس از نظر کلی و در میان مردم، شاید در مقطع فعلی صلاح نمی‌داند که زیاد به سراغ حذف یارانه ثروتمندان برود و تبعات آن را به جان بخرد.

وی اظهار کرد: اگر شرایط ویژه سیاسی امسال نبود، شاید دولت با میل و رغبت بیشتری به سراغ حذف یارانه ثروتمندان می‌رفت. چون به هر حال رویداد مهم سیاسی از قبیل انتخابات را در پیش رو نداشت، اما امسال با وجود این موضوع بعید می‌دانم حذف یارانه پردرآمدها به جای خاصی برسد و اگر هم فرآیند حذف این افراد ادامه داشته باشد، خیلی پررنگ و پرشمار نخواهد بود و در حد رفع تکلیف به این موضوع عمل خواهد شد.

عبدی گفت: این در حالی است که دولت باید توجه کند جدا از تکالیف قانونی موجود، حذف یارانه‌ ثروتمندان و جبران کسر بودجه هدفمندی از محل نقدینگی سالم ایجاد شده، دستاوردهای دولت در کاهش نرخ تورم را مورد حفاظت قرار می‌دهد. زیرا بدون وجود این کسر بودجه، افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی به روی تورم اثر گذاشته و روند کاهشی آن را معکوس کرده است.

حال اگر دولت بخواهد برای جبران کسر بودجه هدفمندی از پول پرقدرت به‌جای حذف یارانه‌بگیران متمول استفاده کند، احتمال جهش تورم وجود خواهد داشت.

این کارشناس تصریح کرد: لذا پیشنهاد این است که دولت نگاه احتمالا سیاسی خود به حذف یارانه پردرآمدها را یا کنار بگذارد و یا کمرنگ کند تا این امر صرفا اقتصادی به‌گونه‌ای اقتصادی حل شود.

حذف باید کم اشتباه باشد

در همین حال، دکتر جمشید پژویان، کارشناس اقتصادی به جام‌جم گفت: دولت یازدهم، هدفمندی یارانه‌ها را در حالی از دولت قبل تحویل گرفت که از محل پرداخت یارانه نقدی توقعات بسیاری در مردم ایجاد شده و کاستن از این توقعات کار دشواری است و به هر حال باعث بروز گلایه از دولت می‌شود.

وی افزود: همچنین توجه دارید که نظام اداری ما سنتی است و هنوز به طور مکانیزه کامل و قابل استفاده درنیامده ولذا بسیاری از دستگاه‌های ما اطلاعات و نظام اطلاعاتی قابل استفاده ندارند.

در این شرایط، تنوع زندگی مردم در وضعیت فعلی اقتصادی طوری است که عده‌ای صورتشان را با سیلی سرخ نگاه می‌دارند و آبروداری می‌کنند.

وی اظهار کرد: یعنی برخی اقشار متوسط ما در واقع فقیر هستند و تنها توانسته‌اند وضعیت موجودشان را با جنگیدن حفظ کنند. در این شرایط دستچین کردن افراد واقعا دشوار است و ظرافت خاصی را می‌طلبد.

پژویان گفت: لذا به نظر من باید به دولت زمان داد تا به تدریج و به تناسب کامل شدن زیرساخت‌هایش اقدام به حذف یارانه پردرآمدها کند و کاری نشود که برخی شهروندان گلایه‌مند شوند. در نتیجه من فکر نمی‌کنم دولت به عمد یا به خاطر مسائل سیاسی، حذف یارانه ثروتمندان را کند کرده باشد.

گروه اقتصاد - روزنامه جام جم