ایران، الگوی مبارزه با سلاح هسته‌ای

هفت دهه پس از پایان این جنگ، هنوز سایه استفاده از سلاح هسته‌ای بر سر جهان سنگینی می‌کند. چه بسیار کشورهایی که با هدف استفاده از ظرفیت‌های ویرانگر این بمب، جا پای آمریکا گذاشتند و به راهی رفتند که واشنگتن طی کرده بود و چه دولت‌هایی که از هراس بمب هسته‌ای در برابر قدرت‌های جهانی سر فرو‌ آوردند تا ابزاری که بظاهر به جنگی ویرانگر پایان بخشیده بود، خود باعث جنگ‌های دیگری شود.

به این ترتیب اگرچه آمریکا تنها کشوری به‌شمار می‌رود که در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم برای به هراس افکندن رقبای خود در نظم جدید جهانی از سلاح اتمی بهره برد و با انفجار هسته‌ای بر فراز هیروشیما، بمبی چهار تنی محتوی ۶۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۳۵ موسوم به پسر کوچک را به عامل مرگ دست‌کم 60 هزار غیرنظامی بدل کرد، ولی همه کشورهایی که در سال‌های پس از آن با شتاب به‌سوی سلاح هسته‌ای حرکت کردند، عملا پا در همان راهی گذاشتند که 70 سال قبل آمریکا آن را آزموده بود. در همین خصوص، اکنون حتی اگر ایالات متحده در ظاهر کره شمالی را متهم به دشمنی با خود کند، باید بپذیرد رفتار رهبران این کشور در ساخت بمب اتمی، جز الگو گرفتن از آمریکایی نیست که 70 سال قبل به جهان نشان داد، این بمب تا چه اندازه می‌تواند بقای یک حکومت را تضمین کند.

نکوهش اخلاقی یک جنگ‌افزار نظامی

در هفت دهه گذشته از انفجار هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی، بسیاری از صاحب‌نظران درباره این انفجار صحبت کرده‌اند. بخش عمده‌ای از نظریه‌پردازان از زاویه دینی و اخلاقی کاربرد سلاح کشتار جمعی را ـ که بیرون از مرزها و قواعد جنگ کلاسیک به مرگ غیرنظامیان منتهی می‌شود ـ نکوهش کرده و با این حال بوده‌اند اندیشمندان دیگری که از زاویه نظریات واقعگرایی سیاسی و به نام صلح، این رفتار آمریکایی را توجیه کرده‌اند.

یکی از مشهورترین این دفاعیه‌ها را کارل پوپر، فیلسوف لیبرال ارائه کرده و با تاکید بر این که انفجار هیروشیما تنها راه برای پایان دادن به جنگ جهانی دوم بود، واشنگتن را به سبب استفاده از سلاح هسته‌ای به ‌منظور برقراری صلح(!) ستوده است؛ استدلالی که بوضوح نسبتی با چارچوب اخلاق و ضرورت حفظ جان افراد بی‌گناه در قالب جنگ‌های نظامی ندارد و نشان می‌دهد چگونه منطق مدافعان کاربرد سلاح هسته‌ای با منطق نظریه‌پردازان تروریست که ترس و وحشت را عامل رسیدن به هدف مقدس خود می‌پندارند، مشابهت دارد.

فتوای رهبر معظم انقلاب، سند مخالفت با سلاح هسته‌ای

موضع علمای اسلامی در برابر سلاح هسته‌ای، موضعی شفاف بوده است. از آنجا که در منطق اسلامی، قتل یک نفر بیگناه با کشتن کل بشریت یکسان است، هیچ مجوزی برای استفاده از سلاح کشتار جمعی نمی‌تواند بنیان دینی داشته باشد. در همین خصوص و با وجود همه ادعاهایی که درباره استفاده کشورهای اسلامی از سلاح هسته‌ای وجود دارد، هیچ توصیه‌ای برخاسته از منطق دینی برای استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی نشده است؛ هرچند تندروهای تربیت شده در کشورهای غربی، بارها بر ضرورت کاربرد سلاح هسته‌ای تاکید کرده و حتی آن را ستوده‌اند.

یکی از مهم‌ترین اسنادی که در ارتباط با موضع اسلام نسبت به سلاح هسته‌ای وجود دارد، فتوای مهم رهبر معظم انقلاب در این خصوص است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بهار 89 در پیامی به نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع‌سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه تصریح کردند: «... از زمانی که انفجار نخستین جنگ‌افزارهای هسته‌ای توسط دولت ایالات متحده در هیروشیما و ناکازاکی فاجعه‌ای انسانی با ابعاد بی‌سابقه در تاریخ آفرید و امنیت بشری را با تهدیدی عظیم مواجه ساخت،‌ ضرورت نابودی کامل این سلاح‌ها مورد اجماع قاطع جامعه جهانی قرار داشته است.

استفاده از سلاح‌ هسته‌ای نه‌تنها به کشتار و تخریب گسترده منجر شد،‌ بلکه میان آحاد ملت، نظامی و غیرنظامی، کوچک و بزرگ، زن و مرد و کهنسال و خردسال تمایزی قائل نشد و آثار ضد بشری آن مرزهای سیاسی و جغرافیایی را درنوردید و حتی به نسل‌های بعدی نیز خسارت‌های جبران‌ناپذیر وارد نمود. لذا هر گونه استفاده و حتی تهدید به استفاده از این سلاح، نقض جدی مسلم‌ترین قواعد بشر دوستانه و مصداق بارز جنایت جنگی به شمار می‌آید... به اعتقاد ما افزون بر سلاح هسته‌ای، دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت‌ها خطر تولید و انباشت این گونه سلاح‌ها را حس می‌کند و آماده است همه‌ امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد. ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابنای بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ همگان می‌دانیم.»

این فتوای مهم نه‌تنها به‌عنوان یک سند بین‌المللی، نشانی از صلح‌طلبی علمای اسلامی شناخته شد، بلکه پایه‌ای برای طرح مطالبات حقوقی ایران برای استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای شد.

جهانی در انتظار خلع‌سلاح هسته‌ای

اکنون 70 سال پس از تراژدی تلخ هیروشیما به‌نظر می‌رسد مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 فرصتی شده است برای اجماع جامعه جهانی روی فتوایی که پنج سال قبل رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید کردند. اجماع بر ناکارآمدی سلاح‌های هسته‌ای و ضرورت نابودی سلاح‌هایی که انبارهای تسلیحاتی رژیم صهیونیستی و بسیاری دیگر از کشورها را پُر کرده است، امروز نه تنها مطالبه‌ای ایرانی که خواستی جهانی است؛ خواستی برای جلوگیری از تکرار فاجعه هیروشیما.