تلخک زندگی و بازی روزگار

کاوه ابراهیم‌پور در اولین تجربه کارگردانی‌اش داستان پر از ریسکی را برای روایت تصویری انتخاب کرده، اما به مدد بازی‌های خوب و پرداخت کاراکترها کمی تا قسمتی از پس کار برآمده است. یحیی سکوت نکرد در سینمای حال حاضر ما یک فیلم قابل احترام است.

یحیی سکوت نکرد نوشته طلا معتضدی است. او پیش از این عمدتا در زمینه ملودارم هر آنچه نگاشته بود کارهای کشدار تکراری بودند یا طنزهای عادی. این فیلم اما شاید بهترین کار نویسندگی او باشد. شکی نیست که بازی‌های خوب نقص‌های فیلمنامه را پوشش داده‌اند با این همه دیالوگ‌ کاراکترها و داستانک‌ها موثر سروشکل داده شده‌اند.

یحیی پسربچه‌ای است هشت ساله که پدرش رهایش کرده و مادرش نیز به طرز غریبی فوت کرده است. او را به عمه‌اش می‌سپارند که ساکن منزلی بسیار قدیمی است. هر چقدر این خانه می‌تواند رازهای فراوان در در و ‌دیوارش داشته باشد عمه یحیی نیز زندگی رازآلودی دارد. زنی با رفتارهای عجیب که پیش از این فرزند پسرش را از دست داده و حالا قرار است همدم یحیی باشد...

لوکیشن فیلم یحیی سکوت نکرد؛ برای ماجراجویی شخصیت یحیی و به تبع آن برای همراهی تماشاگر با وی پر و پیمان است. یحیی از همان ابتدا با سه مورد قرار است روبه‌رو شده و درگیر حواشی آنها شود. اولی و مهم‌ترین آنها همین عمه مرموز است.

بعدی شخصیت دختر نوجوان یعنی لیلاست که به خانه عمه رفت و آمد دارد و یحیی او را دوست دارد و سومی همین خانه است. مکانی که جاندار به نظر می‌رسد. زمان نیز در آن خانه قدیمی می‌تواند با آنچه در طراحی صحنه به کار گرفته شده بسیار قدیمی‌تر تصور شود. در واقع داستان فیلم در زمان کنونی روی می‌دهد این را می‌توان از ابزارهای جدید و روزآمد مورد استفاده در فیلم مشاهده کرد، اما زمانی که فقط در همان خانه قدیمی سر می‌کنیم به ویژه هنگامی که عمه مرموز در زیرزمین اسرار‌آمیزش حضور دارد؛ زمان و مکان فیلم همخوانی معناداری با هم پیدا می‌کنند.

از امتیازات فیلم نگاه غالب یحیی در عمده سکانس‌هاست. یک یا دو سکانس در کل فیلم وجود دارند که یحیی در آنها حضور غالب ندارد. شغل عمه نیز از نگاه یحیی جالب توجه است. گوشی پزشکی عمه برای او وسیله‌ای است ابتدا برای بازیگوشی، اما در ادامه همین وسیله ابزار کشف حقیقت می‌گردد.

رابطه‌ها در یحیی سکوت نکرد واقعی از کار درآمده است. ماهان نصیری در نقش یحیی بچه هشت ساله هم پای فاطمه معتمد‌آریا در نقش عمه پیش آمده است. در کنار این دو شخصیت لیلا با بازی ندا جبرئیلی یک کاراکتر مکمل راهبردی است که حضورش خوب از کار درآمده است. در واقع حضور و پس از آن نبود اوست که باعث می‌شود یحیی یا سکوت کند یا این‌که لب به حقیقت بگشاید.

هنگامه و نقاط عطف این رابطه‌ها نیز معقول در فیلم پرداخت و روایت شده است. یحیی می‌خواهد با عمه‌اش سرسازش داشته باشد. رفت و آمد لیلا به خانه عمه نیز برای او خوشایند است‌. معلوم است که یحیی هشت ساله می‌تواند جذب دختری شود که از خودش سال‌ها بزرگ‌تر است. در این حین پسرک باهوش در خانه متروک عمه گشت می‌زند و هرچه مشاهده می‌کند راز‌آلود نمایش داده می‌شود. به گوش او می‌ر سانند که عمه ممکن است مادرش را کشته باشد و در این خانه خیلی‌ها به دست عمه سر به نیست شده‌اند. اما یحیی به دنبال جایگزین مادر است و چه کسی بهتر از عمه که لیلای او را نیز به خانه‌اش راه می‌دهد. پس یحیی نسبت به همه بدگمانی‌ها سکوت می‌کند، اما مردن غم‌افزای همین لیلاست که باعث می‌شود سخن از حقایق تلخ از زبان کودک هشت ساله خطاب به عمه بیان گردد.

یحیی سکوت نکرد سکانس افتتاحیه جالب توجه و سکانس اختتامیه غافلگیر‌کننده‌ای دارد. تماشاگر با پسربچه‌ای طرف است که قصد درد‌دل داشته و نگاه او جلوه پاکی دارد. قصه او سرگذشت همگان نیست و مابه‌ازای اجتماعی می‌تواند نداشته باشد، اما بازگو‌کننده درد بچه‌هایی است که همدم اصلی خود یعنی مادر یا خواهری را از دست داده‌اند. این فیلم اثر قابل قابل تقدیری از کار درآمده است.

مهدی تهرانی - قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)