حقوق مصرف‌کنندگان ‌خودرو

یکی از مهم‌ترین محصولاتی که بیشترین نارضایتی عمومی در خدمات پس از فروش را دارد، خودرو است.

خودروسازان داخلی با وجود گستردگی شبکه نمایندگی‌ها و امکاناتی که در اختیار دارند، کمتر از خودروهای خارجی به مشتریان خود خدمات می‌دهند.

هرچند سطح خدمات پس از فروش خودروهای خارجی در داخل و خارج از ایران نیز قابل مقایسه نیست و برندهای خارجی نیز با استفاده از ضعف نظارتی موجود، همیشه از خدماتی که باید بدهند کم گذاشته و کمتر از نمونه‌های مشابه در دیگر‌ کشورها به مشتریان ایرانی خدمات می‌دهند اما قانون در خصوص خدمات پس از فروش بخصوص در بخش خودرو چه می‌گوید؟

ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو در تعریف خدمات پس از فروش آورده است: «خدمات پس از فروش عبارت است از کلیه خدمات پس از فروش یک محصول از قبیل ضمانت، تعهد، پشتیبانی خدمات، تعمیرات و تامین قطعات استاندارد که موجب تضمین کارکرد مطلوب محصول است.»

همچنین این ماده در تعریف کلمه تضمین و ضمانت کالا و خدمات نیز آورده است: «تضمین یا ضمانت، به مجموعه خدمات تعهد شده اعم از تامین قطعات،‌ خدمات فنی استاندارد یا تعویض خودروی اعلام شده از طرف عرضه‌کننده به مصرف‌کننده مطابق مفاد این آیین‌نامه اطلاق می‌شود که در یک دوره زمانی یا طی مسافت مشخصی انجام آنها به طور رایگان از سوی عرضه‌کننده تامین می‌شود.»

مدت گارانتی خودرو

همان‌طور که در آیین‌نامه بصراحت ذکر شده است، تولیدکننده موظف است خدماتی را برای یک دوره مشخص یا طی مسافت مشخص درخصوص خودرو تضمین کرده و آنها را به صورت رایگان به مصرف‌کننده عرضه کند.

براساس ماده 5 آیین‌نامه مذکور، حداقل دوره تضمین برای خودرو‌های سبک (سواری، وانت،
دو دیفرانسیل و ون) از تاریخ تحویل به مصرف‌کننده دو سال یا کارکردی برابر 40 هزار کیلومتر، هرکدام زودتر فرابرسد، و برای خودرو‌های وارداتی پنج سال یا 150 هزار کیلومتر، هرکدام زودتر فرابرسد و برای خودرو‌های سنگین (مینی‌بوس، ‌میدی‌باس، ‌اتوبوس، کامیونت، کامیون و کشنده) از تاریخ تحویل به مصرف‌کننده سه سال یا کارکردی برابر 200 هزارکیلومتر، هرکدام زودتر فرابرسد و برای موتورسیکلت از تاریخ تحویل به مصرف‌کننده شش ماه است.

براساس آنچه که گفته شد، در آیین‌نامه مدت زمان یا مسافت مشخصی برای تضمین خدمات تعیین شده که البته مشخص نیست چرا این تضمین برای خودروی داخلی مدت کمتری را نسبت به خودروهای خارجی شامل می‌شود و این در حالی است که اگر هدف قانونگذار، افزایش رغبت به استفاده از محصول داخلی باشد در این صورت خدمات پس از فروش برای خودروهای داخلی باید بیشتر از خودروهای خارجی باشد که در این خصوص آیین‌نامه برعکس تدوین شده است.

البته خودروساز یا عرضه‌کننده خودرو موظف است به مدت حداقل ده سال بعد از فروش آخرین دستگاه خودرو از نوع و مدل مربوطه، خدمات پس از فروش و توزیع قطعات را تضمین کند تا مصرف‌کننده از این حیث دچار مشکل نشود.

پرداخت خسارت خواب خودرو

اگر به هر دلیلی تعمیر خودرو در مدت ضمانت بیشتر از دو روز کاری طول بکشد، البته اگر عیب خودرو ناشی از خسارت حادثه یا تصادف نباشد، در این صورت عرضه‌کننده یا نمایندگی باید یا خودروی مشابه جایگزین برای مصرف‌کننده تامین کند یا مبلغی را به‌عنوان خسارت مربوط به خواب خودرو به مصرف‌کننده پرداخت کند.

محاسبه میزان خسارت براساس مدلی که در ماده 10 آیین‌نامه آمده است، خواهد بود. بر این اساس، برای توقف کلیه خودرو‌های سواری از زمان تحویل خودرو به نمایندگی به ازای هر روز توقف مازاد بر دو روز کاری یا زمان استاندارد تعمیرات که قبلاً از سوی بازرس مورد تائید قرار گرفته است به مقدار 0.5100 و برای خودرو‌های عمومی (تاکسی،‌وانت و ون) به مقدار 0.0200 قیمت‌های اعلامی فروش محصول توسط تولیدکننده محاسبه و پرداخت می‌شود.

همچنین اگر مدت خواب خودرو بیشتر از یک ماه باشد، عرضه‌کننده باید علاوه بر خسارت خودرو، مدت زمان تعمیر را به مدت ضمانت خودرو اضافه کند. همچنین نمایندگی یا عرضه‌کننده باید به مدت دو ماه یا کارکرد 3000 کیلومتر (هرکدام که زودتر فرابرسد) تعمیرات انجام شده را ضمانت کند.

رسیدگی به شکایت مصرف‌کننده

شکایت مصرف‌کننده از سوی مرجع ذی‌ربط نیز ظرف 30 روز مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و در صورت حل و فصل نشدن موضوع هریک از دوطرف می‌توانند به هیأت حل اختلاف مربوطه مرکب از نماینده عرضه‌کننده خودرو کارشناس رسمی دادگستری در رشته مرتبط و کارشناس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی به ریاست کارشناس رسمی دادگستری مراجعه کند و مرجع حل اختلاف موظف است ظرف 20 روز از تاریخ دریافت شکایت به موضوع رسیدگی و نسبت به حل اختلاف اقدام کند.

شاهرخ صالحی کرهرودی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی

تپش (ضمیمه چهارشنبه روزنامه جام جم)