رکوردشکنی در عنوان، بحران در شمارگان
می‌گویند جوجه را باید آخر پاییز شمرد، اما وقتی شش ماه از سال را پشت سر می‌گذاریم، بد نیست برگردیم و نیم‌نگاهی به گذشته داشته باشیم. مقایسه آمار نشر کتاب در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با پنج سال گذشته نشان می‌دهد تعداد عناوین کتاب‌ها، رکورد همه سال‌های اخیر را با 29 هزار و 862 عنوان کتاب شکسته است. با این حال وقتی بفهمیم شمارگان متوسط کتاب‌های منتشره در این بازه زمانی عدد 1726 بوده است، این خوشحالی جایش را به این جمله خبری غمگین می‌دهد: «سال 94 بحرانی‌ترین روزهای شمارگان نشر بوده است.»
به گزارش جام‌جم، نگاهی به وضعیت نشر کتاب که بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب آن را در اختیار ما قرار داد، نکات جالب توجه و در عین حال تامل‌برانگیزی را آشکار می‌کند.
جالب توجه از این جهت که آمار نشر در نیمه نخست سال 94 بهترین آمار را به لحاظ تعداد عنوان منتشر شده در پنج سال اخیر به خود اختصاص داده است.
در شش ماهه نخست امسال 29 هزار و 862 عنوان کتاب در شرایطی منتشر شده است که سال قبل در همین بازه زمانی 27 هزار و 459 عنوان، سال 92 در همین زمان 23 هزار و 556 عنوان، سال 91 هم 24 هزار و 946 عنوان و سال 90 نیز 25 هزار و 881 عنوان بوده است.
رشد تعداد عناوین
این آمار صعودی در زمینه تعداد عناوین منتشره، تاثیر خود را در دیگر مسائل هم گذاشته است. از جمله در افزایش تعداد کتاب‌های تالیفی و همین طور افزایش تعداد کتاب‌های چاپ اول.
امسال از بین کتاب‌های منتشر شده سهم کتاب‌های تالیفی 22 هزار و 842 عنوان و سهم کتاب‌های ترجمه‌ای 7020 عنوان بوده است.
این در حالی است که در شش ماهه نخست سال قبل، سهم کتاب‌های تالیفی 20 هزار و 621 عنوان و سهم کتاب‌های ترجمه 6838 عنوان بود.
چاپ اولی‌ها هم زیاد شدند
اما نگاهی به کتاب‌های چاپ اول هم حکایت از افزایش این کتاب‌ها دارد. امسال از میان کتاب‌های منتشر شده 18 هزار و 194 کتاب چاپ نخست منتشر شده که رکورد پنج سال اخیر محسوب می‌شود و البته با توجه به افزایش تعداد عناوین کل، طبیعی به نظر می‌رسد.
سال گذشته 15 هزار و 727، سال 92 هم 13 هزار و 73، سال 91 هم 13 هزار و 815 و سرانجام سال 90 نیز 13 هزار و 791 عنوان کتاب چاپ اول در بازار نشر ایران به زیور طبع آراسته شد.
کاهش محسوس شمارگان
اما جدای از این آمار نویدبخش، باید به نکات تامل‌برانگیز بازار نشر هم اشاره کنیم. از جمله کاهش شدید شمارگان متوسط کتاب‌ها که زنگ خطر را به صدا درآورده است؛ البته قبل از ارائه آمار نگران‌کننده امسال در زمینه شمارگان متوسط، باید به این موضوع اشاره کنیم که نگاهی به شمارگان متوسط کتاب‌ها در شش ماهه نخست پنج سال اخیر از یک روند نزولی حکایت دارد، به طوری که سال گذشته این آمار سرانجام به زیر 2000 نسخه رسید و امسال در پسرفت، باز هم آمار نشر تلنگر خودش را به ما زد.
شش ماهه نخست سال 90 شمارگان متوسط کتاب‌ها 2701 نسخه بود. این رقم در سال 91 به 2555 نسخه رسید. سال 92 باز هم کاهش شمارگان را شاهد بودیم که عدد 2343 عنوان را می‌بینیم.
سال گذشته شمارگان متوسط کتاب‌ها به زیر 2000 نسخه تنزل یافت و به 1963نسخه رسید. امسال این آمار به 1726 نسخه رسید.
آمار نگران‌کننده شمارگان کتاب‌های منتشره وقتی تامل‌برانگیزتر می‌شود که می‌بینیم بیشترین شمارگان کتاب‌های شش ماهه نخست امسال را کتاب‌های کمک‌آموزشی با شمارگان متوسط 3805 نسخه در اختیار دارند و از طرفی کتاب‌های ادبیات در شمارگان متوسط 1198 نسخه و کتاب‌های هنر هم با شمارگان متوسط 1473 نسخه منتشر شده‌اند.
کاهش کتاب‌های خوب
اما تحلیل خود اهالی نشر از این آمارها چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا سراغ محمد واشویی، مدیر نشر ماهی رفتیم. او درباره کاهش شمارگان کتاب‌های منتشره به خبرنگار ما می‌گوید: این موضوع دلایل مختلفی دارد. توسعه اینترنت و گرایش به سمت فضاهای مجازی، تولید کتاب‌های بد، کاهش علاقه به مطالعه و افزایش قیمت کتاب‌ها عمده‌ترین دلایل کاهش شمارگان کتاب است.
وی درباره افزایش تعداد عناوین کتاب هم بیان می‌کند: به نظرم تعداد عناوین کتاب‌های بد افزایش داشته است و من فکر می‌کنم اتفاقا تعداد کتاب‌های خوب، کاهش هم یافته است.
نبودن ویترین
نادر قدیانی از ناشران پیشکسوت کشور هم در گفت‌وگو با جام‌جم این آمار را این‌گونه تحلیل می‌کند: یک دهه است مکرر در جلسات مسئولان و برنامه‌ریزان فرهنگی عنوان می‌کنیم که مشکل کتاب و کتابخوانی در کشور ما نبود ویترین است. حالا بعد از یک دهه این موضوع تاثیر خود را نشان داده و در سه چهار سال آینده قطعا تاثیرات خود را بیشتر هم نشان خواهد داد.
او با اشاره به ساخت و راه‌اندازی فروشگاه‌ها و پاساژها در شهرهای مختلف عنوان می‌کند: این همه مرکز تجاری ساخته می‌شود، ولی متاسفانه ما در کشور کتابفروشی‌های استاندارد نداریم. همین موضوع سبب می‌شود کتاب با همه سختی‌هایی که فرآیند تولیدش دارد، ویترین مناسبی نداشته باشد.
می‌گویند جوجه را باید آخر پاییز شمرد، اما وقتی شش ماه از سال را پشت سر می‌گذاریم، بد نیست برگردیم و نیم‌نگاهی به گذشته داشته باشیم. مقایسه آمار نشر کتاب در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با پنج سال گذشته نشان می‌دهد تعداد عناوین کتاب‌ها، رکورد همه سال‌های اخیر را با 29 هزار و 862 عنوان کتاب شکسته است.
با این حال وقتی بفهمیم شمارگان متوسط کتاب‌های منتشره در این بازه زمانی عدد 1726 بوده است، این خوشحالی جایش را به این جمله خبری غمگین می‌دهد: «سال 94 بحرانی‌ترین روزهای شمارگان نشر بوده است.»
به گزارش جام‌جم، نگاهی به وضعیت نشر کتاب که بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب آن را در اختیار ما قرار داد، نکات جالب توجه و در عین حال تامل‌برانگیزی را آشکار می‌کند.
جالب توجه از این جهت که آمار نشر در نیمه نخست سال 94 بهترین آمار را به لحاظ تعداد عنوان منتشر شده در پنج سال اخیر به خود اختصاص داده است.
در شش ماهه نخست امسال 29 هزار و 862 عنوان کتاب در شرایطی منتشر شده است که سال قبل در همین بازه زمانی 27 هزار و 459 عنوان، سال 92 در همین زمان 23 هزار و 556 عنوان، سال 91 هم 24 هزار و 946 عنوان و سال 90 نیز 25 هزار و 881 عنوان بوده است.
رشد تعداد عناوین
این آمار صعودی در زمینه تعداد عناوین منتشره، تاثیر خود را در دیگر مسائل هم گذاشته است. از جمله در افزایش تعداد کتاب‌های تالیفی و همین طور افزایش تعداد کتاب‌های چاپ اول.
امسال از بین کتاب‌های منتشر شده سهم کتاب‌های تالیفی 22 هزار و 842 عنوان و سهم کتاب‌های ترجمه‌ای 7020 عنوان بوده است. این در حالی است که در شش ماهه نخست سال قبل، سهم کتاب‌های تالیفی 20 هزار و 621 عنوان و سهم کتاب‌های ترجمه 6838 عنوان بود.
چاپ اولی‌ها هم زیاد شدند
اما نگاهی به کتاب‌های چاپ اول هم حکایت از افزایش این کتاب‌ها دارد. امسال از میان کتاب‌های منتشر شده 18 هزار و 194 کتاب چاپ نخست منتشر شده که رکورد پنج سال اخیر محسوب می‌شود و البته با توجه به افزایش تعداد عناوین کل، طبیعی به نظر می‌رسد.
سال گذشته 15 هزار و 727، سال 92 هم 13 هزار و 73، سال 91 هم 13 هزار و 815 و سرانجام سال 90 نیز 13 هزار و 791 عنوان کتاب چاپ اول در بازار نشر ایران به زیور طبع آراسته شد.
کاهش محسوس شمارگان
اما جدای از این آمار نویدبخش، باید به نکات تامل‌برانگیز بازار نشر هم اشاره کنیم. از جمله کاهش شدید شمارگان متوسط کتاب‌ها که زنگ خطر را به صدا درآورده است؛ البته قبل از ارائه آمار نگران‌کننده امسال در زمینه شمارگان متوسط، باید به این موضوع اشاره کنیم که نگاهی به شمارگان متوسط کتاب‌ها در شش ماهه نخست پنج سال اخیر از یک روند نزولی حکایت دارد، به طوری که سال گذشته این آمار سرانجام به زیر 2000 نسخه رسید و امسال در پسرفت، باز هم آمار نشر تلنگر خودش را به ما زد.
شش ماهه نخست سال 90 شمارگان متوسط کتاب‌ها 2701 نسخه بود. این رقم در سال 91 به 2555 نسخه رسید. سال 92 باز هم کاهش شمارگان را شاهد بودیم که عدد 2343 عنوان را می‌بینیم. سال گذشته شمارگان متوسط کتاب‌ها به زیر 2000 نسخه تنزل یافت و به 1963نسخه رسید. امسال این آمار به 1726 نسخه رسید.
آمار نگران‌کننده شمارگان کتاب‌های منتشره وقتی تامل‌برانگیزتر می‌شود که می‌بینیم بیشترین شمارگان کتاب‌های شش ماهه نخست امسال را کتاب‌های کمک‌آموزشی با شمارگان متوسط 3805 نسخه در اختیار دارند و از طرفی کتاب‌های ادبیات در شمارگان متوسط 1198 نسخه و کتاب‌های هنر هم با شمارگان متوسط 1473 نسخه منتشر شده‌اند.
کاهش کتاب‌های خوب
اما تحلیل خود اهالی نشر از این آمارها چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا سراغ محمد واشویی، مدیر نشر ماهی رفتیم. او درباره کاهش شمارگان کتاب‌های منتشره به خبرنگار ما می‌گوید: این موضوع دلایل مختلفی دارد.
توسعه اینترنت و گرایش به سمت فضاهای مجازی، تولید کتاب‌های بد، کاهش علاقه به مطالعه و افزایش قیمت کتاب‌ها عمده‌ترین دلایل کاهش شمارگان کتاب است.
وی درباره افزایش تعداد عناوین کتاب هم بیان می‌کند: به نظرم تعداد عناوین کتاب‌های بد افزایش داشته است و من فکر می‌کنم اتفاقا تعداد کتاب‌های خوب، کاهش هم یافته است.
نبودن ویترین
نادر قدیانی از ناشران پیشکسوت کشور هم در گفت‌وگو با جام‌جم این آمار را این‌گونه تحلیل می‌کند: یک دهه است مکرر در جلسات مسئولان و برنامه‌ریزان فرهنگی عنوان می‌کنیم که مشکل کتاب و کتابخوانی در کشور ما نبود ویترین است. حالا بعد از یک دهه این موضوع تاثیر خود را نشان داده و در سه چهار سال آینده قطعا تاثیرات خود را بیشتر هم نشان خواهد داد.
او با اشاره به ساخت و راه‌اندازی فروشگاه‌ها و پاساژها در شهرهای مختلف عنوان می‌کند: این همه مرکز تجاری ساخته می‌شود، ولی متاسفانه ما در کشور کتابفروشی‌های استاندارد نداریم. همین موضوع سبب می‌شود کتاب با همه سختی‌هایی که فرآیند تولیدش دارد، ویترین مناسبی نداشته باشد.
قیمت‌ها در چه حالند؟
گران‌ترین کتاب‌های امسال، کتاب‌های کودک و نوجوان بوده‌اند. هر صفحه کتاب‌های کودک و نوجوان به طور متوسط 172 تومان (1721 ریال) منتشر شده است. بعد از آن هم کتاب‌های هنر با متوسط بهای هر صفحه 101 تومان (1019 ریال) چاپ شده‌اند.
حالا خودتان این رقم را با متوسط هر صفحه 55 تومان برای کتاب‌های کودک و نوجوان و 40 تومان برای کتاب‌های هنر در سال 90 مقایسه کنید تا ببینید تقریبا هر صفحه کتاب طی پنج سال سه برابر شده است.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگوی «جام‌جم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد
تعامل با مجلس برای اصلاح قوانین ایثارگران
