سنگ‌های زینتی اقتصاد ایران را تزئین نمی‌کنند

این در حالی است که کشوری همانند ترکیه بدون هیچ سابقه‌ای در این فعالیت و صرفا با استفاده از سیاست‌های علمی و عملی در جایگاه قابل توجهی جلوتر از کشورمان قرار گرفته است و اکنون در بازار‌های بین‌المللی محصولاتش را به‌فروش می‌رساند. شاید مشکلات تحریم یا حتی نبود تجهیزات در نزول جایگاه بین‌المللی ایران در صنعت یاد شده نقشی قابل توجه داشته باشد، اما آنچه مهم است مربوط به مدیریت تولید و بازایابی بوده که اکثر فعالان صنفی و کارشناسان به آن اشاره می‌کنند.

اینچنین است که ایران با داشتن ذخایری بسیار بیشتر از دیگر کشورها نتوانسته آن‌طور که باید از این استعداد خدادادی بهره‌برداری کند و لذا به خام‌فروشی افتاده است.

اشتغالزایی و ارزآوری بالا؛ اما...

دبیر انجمن سنگ ایران با اشاره به اشتغالزایی قابل توجه معادن سنگ در کشورمان ادامه داد: براساس آمارهای موجود اکنون 1200 معدن فعال سنگ تزئینی در کشورمان داریم که اگر برای هر معدن حداقل 15 نفر پرسنل در نظر داشته باشیم و برای هر یک از 5000 واحد فرآوری سنگ نیز 20 نفر پرسنل در نظر بگیریم، درخواهیم یافت اشتغالزایی بسیار بالایی در این صنف وجود دارد. البته نباید فراموش کنیم که این تعداد، شغل مستقیم در این صنعت است و باتوجه به مشاغل غیر‌مستقیم صنف سنگ‌های تزئینی باید تعداد را دو برابر در نظر بگیریم.

وی گفت: حال اگر به ارزش افزوده تولیدات سنگ تزئینی بپردازیم با توجه به حجم تولیدات ایران می‌بینیم اعداد و ارقام بسیار قابل ملاحظه هستند و نباید به آنها بی‌تفاوت باشیم‌. به‌عنوان مثال اکنون 25 میلیون تن ظرفیت تولید سنگ خام داریم و اگر برای هر تن سنگ 100 دلار در نظر بگیریم رقم قابل توجهی را در این زمینه خواهیم داشت‌. حالا اگر نخواهیم خام‌فروشی داشته باشیم باید این‌گونه موضوع را بررسی کنیم که تولید‌کنندگان کشورمان از هر تن سنگ معدن تقریبا 9 متر‌مربع‌ سنگ فرآوری شده به دست می‌آورند در حالی که اگر بتوانیم ظرفیت تولید را متناسب با امکانات موجود با توان صد‌درصد کارخانه‌های فرآوری بالا ببریم امکان تولید 100 میلیون متر مربع سنگ تزئینی وجود دارد و با توجه به قیمت حداقل 30 دلار برای محصولات صادراتی رقمی قابل ملاحظه در این زمینه به اقتصاد کشورمان هدیه داده‌ایم.

بازارهای هدف را می‌شناسیم؛ اما...

شریفی درباره شناخت ایران از بازارهای هدف سنگ تزئینی نیز گفت: اکنون تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنف سنگ‌های تزئینی با توجه به تجربه و ارتباطاتی که با بازارهای هدفشان دارند شناخت خوبی از نیازهای آن کشورها دارند اما عوامل متعددی باعث شده تا نتوانند در برابر تولیدات ترکیه، چین یا هندوستان موفق عمل کنند در حالی که با اندک حمایتی از سوی دولت می‌توان این روند را به نفع تولیدکنندگان داخلی تغییر دهیم.

وی در این‌باره معتقد است نیاز واحدهای تولیدی صرفا منابع مالی ارزان قیمت نیست؛ چون خارج از مرزهای کشورمان نیز نیازمند حمایت‌های متعددی هستیم که باید به آنها توجه داشته باشیم به‌عنوان مثال موضوع مراکز دپوی سنگ‌های فرآوری شده یکی از مهم‌ترین نیازهای تولید‌کنندگان ایرانی سنگ تزئینی است.

این مقام صنفی درباره ضرورت راه‌اندازی این مراکز دپو در بازارهای هدف ایران تصریح کرد: همانطور که می‌دانیم پروسه تولید و ارسال سنگ تزئینی زمانبر است و نمی‌توان برای خرید به تصاویر اکتفا کرد؛ چون خریداران باید محصولات را از نزدیک دیده و انتخاب کنند. از این رو حضور مداوم محصولات و تولیدکنندگان در بازارهای هدف می‌تواند نه‌تنها زمان تحویل را به حداقل برساند، بلکه در بازاریابی نیز می‌تواند عاملی تعیین‌کننده باشد چون نیازهای بازارهای هدف در همان بازار آماده تحویل هستند نه این‌که دو تا سه ماه برای تحویل زمان بخواهیم.

وی در ادامه گفت: تاسیس مراکز دپوی محصولات نهایی باعث شده تا ترکیه و چین بتوانند قدرت رقابتی بسیار بهتری نسبت به ایران داشته باشند، بنابراین یکی از راهکارها حضور دولت برای احداث این مراکز است.

مقایسه ایران و ترکیه

در همین حال کامران وکیل، دبیر اتحادیه صادرکنندگان و تولید‌کنندگان معادن در این‌باره گفت: اگر به روند توسعه صادرات سنگ‌های تزئینی ترکیه و کشورمان از سال 1378 تا امروز توجه داشته باشیم می‌بینیم در سال 1378 صادرات سنگ‌های تزئینی ایران 125 میلیون دلار بوده ترکیه تنها 105 میلیون دلار صادرات داشته است، اما امروز ترکیه 2/3 میلیارد دلار سنگ صادر می‌کند درحالی که ایران علی‌رغم تمام امکانات موجود توانسته 240 میلیون دلار سنگ تزئینی به خارج از مرزهایش ارسال کند.

وی افزود: این رویداد در حالی اتفاق افتاده که ایران نزدیک به 6600 کارخانه فرآوری سنگ تزئینی در اختیار دارد و ترکیه تنها 1200 کارخانه فرآوری دارد؛ این یعنی ظرفیت تولیدی 5 برابری ایران نسبت به ترکیه با وجود صادرات یک دهمی نسبت به این کشور. از سوی دیگر براساس اطلاعات زمین شناختی به دلیل رطوبت موجود در ترکیه معادن این کشور بازدهی کمتری نسبت به ایران که در اقلیمی خشک واقع شده، دارد. لذا باید پرسید واقعا مشکل کجاست؟

به عقیده این مقام صنفی اولین معضل در تولید و صادرات سنگ‌های تزئینی ایران نسبت به دیگر رقبای خود مربوط به زیربنا‌های تجاری بین‌المللی است. به‌عنوان مثال ترکیه عضو بیشتر پیمان‌های دوجانبه اقتصادی است درحالی که ایران از آنها فاصله دارد‌. بنابراین اگر ترکیه به هریک از کشورهای اروپایی سنگ صادر می‌کند بدون عوارض گمرکی است، اما ایران باید عوارض بپردازد.

وی دیگر معضل را در صنعت سنگ‌های تزئینی مربوط به عقب‌افتادگی کارخانجات دانست و افزود: به دلیل این‌که سوخت و کارگر ارزانقیمت در اختیار تولید‌کنندگان ایرانی است امروز تولید محصولات بی‌کیفیت بسیار پرسود است و گروهی از تولید‌کنندگان به این سمت روی آورده‌اند و همین موضوع به عقب‌ماندگی تولیدکنندگان از تکنولوژی‌های روز دنیا منجر شده است .درحالی که همین کشور ترکیه برای این‌که بتواند تولیدی اقتصادی داشته باشد مجبور به افزایش کیفیت محصولاتش است و در نهایت تمایل به خرید خارجی‌ها را به اقتصادش هدیه می‌دهد.

دبیر اتحادیه صادرکنندگان و تولید‌کنندگان معادن تصریح کرد: مشکلات دیگری در این صنعت وجود دارد که باعث عقب‌ماندگی تولیدات ایران از بازارهای بین‌المللی شده، مربوط به نبود زیرساخت‌هایی مثل حمل و نقل است. به‌عنوان مثال وقتی متقاضیان با مشکلاتی از‌جمله دریافت ویزا به ایران می‌رسند امکان استفاده از خطوط منظم هوایی مثل ترکیه برای آنها جهت رسیدن به معادن و شهرستان‌ها را نداریم این در حالی است که خطوط حمل و نقل دریایی ایران نیز منظم نیست و نمی‌توانیم برای قیمت کرایه آنها تصویر دقیقی به متقاضیان بدهیم که در جمیع جهات باعث مشکلات در این زمینه شده است.

جایگاه چهارمی ایران

احمد شریفی، عضو هیات‌مدیره و دبیر انجمن سنگ ایران با اشاره به جایگاه چهارم ایران در دنیای تجارت سنگ‌های تزئینی گفت: اکنون با توجه به تولید حدود 15 میلیون تن سنگ خام و حدود 110 میلیون متر‌مربع تولید سنگ فرآوری شده در کشورمان، ایران در رتبه چهام صنعت تولید و صادرات سنگ‌های تزئینی پس از کشورهای چین، هند و ترکیه قرار گرفته است.

وی درباره مشکلات موجود صنعت سنگ‌های تزئینی تصریح کرد: اصلی‌ترین موضوع را می‌توان در نبود بهره‌وری مناسب دانست. به‌عنوان مثال اکنون ظرفیت پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده 25 میلیون تن است درحالی که تولید واقعی چیزی مابین 13 تا 15 میلیون تن ثبت شده است.

شریفی با اشاره به تفاوت میان ظرفیت اسمی و تولید واقعی کارگاه‌های تولیدی سنگ افزود: در واقع واحدهای تولیدی کشورمان اکنون با کمتر از 50 درصد توان خود در حال تولید هستند در حالی که با توجه به ذخایر معدنی و همچنین امکانات و تعداد کارگاه‌های موجود می‌توانیم این میزان را تا دو برابر افزایش دهیم.

عماد عزتی

اقتصاد