برنامه ریزی شده نبود / تصادفی دست دادیم

محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با نشریه نیویورکر در پاسخ به این سوال که که آیا می‌دانستید اوباما قصد دارد با شما دست بدهد: گفت: خیر، اصلا مرسوم نیست که رییس یک حکومت برای دست دادن با یک وزیر خارجه برنامه ریزی کند. اینکه یک رییس‌جمهور در این باره برنامه ریزی کند یک کسر شان برای خود وی محسوب می شود. اوباما دو ساعت پیش از آن در مجمع عمومی سخنرانی کرده بود و ما انتظار نداشتیم که به سالن مجمع عمومی باز گردد. در حالی که من در حال خروج از سالن بودم باراک اوباما به دلیلی که من نمی دانم در حال ورود به سالن بود و ما تنها با یکدیگر روبرو شدیم. به نظر من بیشتر این یک تصادف بود.

خبرنگار پرسید آیا این مسئله پیامدهایی برای شما در کشورتان خواهد داشت؟ ظریف پاسخ داد: همین حالا هزینه هایی در کشورم داشته است. با این حال هر کاری که می کنم در کشورم برایم هزینه دارد. بنابراین این یک رویداد خیلی غیرمعمول نیست.

خبرنگار نیویورکر پرسید، چرا آقای روحانی رییس جمهور ایران تمایلی به گفت‌وگو با باراک اوباما رییس جمهور آمریکا نداشت؟ مسئولان کاخ سفید اعلام کرده بودند که علاقه مندند این بار روحانی با اوباما دیدار کند.

ظریف پاسخ داد: به این علت که ما معتقدیم در حال حاضر برنامه ما اجرای توافق است و اولویت نخست ما این است. نباید کاری صورت گیرد که شرایط پیچیده شود. آنچه برای ما مهم است محتوا است نه ظاهر، منظور من عکس گرفتن با یکدیگر است.

بر اساس گزارش خبرگزاری صدا و سیما محمد جواد ظریف در بخش دیگری از گفت‌وگویش با نیویورکر در پاسخ به این که شما هجده ماه است که از طرح چهار ماده ای درباره سوریه حرف می زنید. این طرح به کجا رسیده است؟ گفت: این طرح وجود دارد اما چهار جز دارد. اصل آن تشکیل دولت وحدت ملی، آتش بس، مقابله با تروریسم، اصلاحات اساسی و ایجاد ساختار دولت پایدار براساس نهادهای جدید قانون اساسی است که ایجاد شده اند. ما معتقدیم که اینها باید اساس هر طرحی باشد که می خواهد برای سوریه کارساز باشد. البته هر طرحی باید اصولی داشته باشد و هر کسی باید احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی، مقابله با تروریسم، فرقه گرایی و دخالت نکردن در امور داخلی سوریه، راه حل سیاسی، احترام به حقوق اقلیت و حقوق بشر را بپذیرد. ما فقط در حال مطرح کردن پیشنهاداتی هستیم. ما در حال ارائه پیشنهاد سختی نیستیم. ما در روند گفت‌وگو و رایزنی با بازیگران مختلف منطقه ای و خارجی برای این موضوع قرار داریم.

وی در پاسخ به این که نظر ایران درباره بشار اسد رئیس جمهور سوریه چیست؟ گفت: ما همواره از همان ابتدا گفته ایم که این تصمیم مربوط به مردم سوریه است. ما مخالف این مسئله هستیم که مردم و دولت های خارج از سوریه پیش شرط هایی را برای راه حل سیاسی در سوریه گذارند. ما هیچ پیش شرطی نمی گذاریم و معتقدیم این وظیفه ما نیست. ما معتقدیم مردم سوریه باید در این زمینه تصمیم گیرند. ما باید وحدت ملی ، آشتی ملی در بین سوری ها را تسریع سازیم و سپس باید نتیجه ای را تسریع کنیم که پایدار و دموکراتیک است و به سوری ها اجازه دهیم درباره این که چه کسی بر آنها حکومت کند و نحوه حکومت تصمیم گیرند.

ظریف در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا از این طرح اطلاع دارد؟ گفت: متحدان اروپایی و سازمان ملل متحد به صورت مرتبط به آمریکا گزارش داده اند و همه آنها در این تفکر ما شریک بوده‌اند.

خبرنگار پرسید: آیا روس ها از عقیده شما حمایت می کنند؟

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: من معتقدم تفکر ما در این زمینه بسیار شبیه یکدیگر است.

خبرنگار پرسید: آیا بمباران روسیه در سوریه شما را متعجب نکرد؟

ظریف گفت: لزوما خیر زیرا این نیاز در تلاش بین المللی وجود دارد و ما خواستار تلاش بین المللی برای مقابله با داعش و دیگر سازمان های تروریستی مشابه نظیر جبهه النصره و احرار الشام و گروهای مشابه که هر ساعت در سوریه به وجود می آیند، شدیم.

خبرنگار پرسید: روس ها در نهایت از این حملات چه می خواهند؟

ظریف گفت: آمریکا از این حملات چه می خواهد و این برای آن است که داعش نابود شود.

خبرنگار پرسید: اما این حملات روسیه همچنین برای این است که بشار اسد باقی بماند یا برای تسریع یک روند است؟ من نمی دانم این حرکت جدید روسیه ما را به مذاکره نزدیک می کند یا این که در حال شکاف در بین کشورها و قدرتهای اصلی است.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: من فکر می کنم از زوایای مختلف ما را به مذاکره نزدیک می کند. این وضع فرصت ها و همچنین چالش هایی را فراهم می کند. اگر ما از فرصت ها استفاده کنیم، می توانیم به نتیجه برسیم اما اگر از فرصت ها استفاده نکنیم فقط چالش هایی برای ما باقی می گذارد.

خبرنگار گفت: هدف نخست روسیه داعش یا جبهه النصره نبود؟

ظریف گفت: بود. نخستین هدف گروه جدیدی بود که از ترکیب النصره و احرار الشام به نام جیش الفتح به وجود آمدند. این گروه ها هر روز نام های جدیدی پیدا می کنند.

خبرنگار گفت: درباره حضور ایران گزارش هایی در هفته گذشته درباره نیروهای ایرانی در سوریه منتشر شد نه فقط مشاوران نظامی.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: این نادرست است. ما ماهیت حضور خود در سوریه را تغییر نداده ایم و همچنان مشاوران نظامی وجود خواهند داشت نه چیز دیگر. من دقیقا این مسئله را بررسی و اطمینان یافتم که به این صورت بوده است.

خبرنگار گفت: اما ایران از دخالت روسیه در سوریه حمایت می کند.

ظریف پاسخ داد: ما از دخالت هر کسی علیه داعش به شرط این که جدی باشد، حمایت می کنیم. مشکل ائتلاف بین المللی این بود که هرگز جدی نبودند، زیرا با موانع سیاسی در هدف قرار دادن داعش مواجه بودند، ‌زیرا آنها معتقدند هدف قرار دادن داعش قبل از آن که راه حلی برای بشار اسد پیدا کنند به بشار کمک خواهد کرد. بنابراین فقط نمایش ادامه دارد و به همین علت توانایی داعش در سال گذشته کاهش نیافته است.

برنگار پرسید: این چه نمایشی است؟ تعداد بی سابقه از کشورها اکنون در سوریه دخالت نظامی دارند. ما چگونه می توانیم در این شرایط مذاکره کنیم؟

ظریف گفت: به محض این که بدون پیش شرط آماده برای گفت‌وگو درباره سوریه باشیم، می توانیم گفت‌وگوها را شروع کنیم. شروع این گفت‌وگوها مستلزم این است که غرب واقعا بدنبال آن باشد. پیش بینی های آنها اشتباه بودند. آنها انتظار داشتند رمضان چهار سال قبل اسد را برکنار کنند. به جای سه هفته ، چهار سال طول کشیده است و صدها هزار تلفات برجا ماند و میلیون ها نفر از خانه های خود آواره شدند.

خبرنگار پرسید: باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در سازمان ملل متحد از یک گذار مدیریت شده صحبت کرد که نخستین بار از این واژه استفاده کرد. آیا شما شاهد انعطاف هستید که در آن آمریکا فعالانه تر به دنبال نتیجه از راه مذاکره باشد؟

ظریف گفت: تفاوت جدیدی نیست و شما شاهد همان لفاظی قدیمی هستید. من معتقدم آمریکا همچنان ملاحظاتی در منطقه دارد که اجازه نداده است این کشور خود را از سیاست های قدیمی دور کند و موجب شد که به این مناقشه ادامه دهد.

خبرنگار پرسید: منظورتان اتحاد با عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس است؟

ظریف گفت: بله توجه آمریکا به نگرانی های آنها است.

خبرنگار پرسید: آیا توافق هسته ای راه جدیدی را برای گفتگوهای بیشتر درباره سوریه ، یمن ، عراق و دیگر کشورهای منطقه ای به شیوه غیر از گذشته باز می کند ؟

وزیرامور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: هنوز نمی توانم چنین بگویم. ما امیدواریم اجرای برنامه جامع اقدام مشترک منجر به کاهش برخی از بی اعتمادی ها در ایران درباره اهداف و جهت های سیاست کلی آمریکا در منطقه گردد. مسلما اظهاراتی که در دو ماه گذشته شنیدیم و بیشتر آنها در در داخل آمریکا گفته شده است به کاهش بی اعتمادی کمکی نمی کند.

خبرنگار پرسید: آیا شما واقعا با توجه به موانع کنگره فکر می کنید به این که مانع واقعی برای اجرای آن وجود داشته باشد؟

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: دو راه برای اجرای یک توافق وجود دارد. یک راه این است که با رویکرد حداقل گرایانه آن را اجرا کنید. دقیقا کاری را که اجتناب ناپذیر است، انجام دهید و این در ایجاد اعتماد سازنده نیست. راه دیگر این است که به پایان دادن تحریم ها به عنوان سیاست اطمینان نگاه و تعامل متفاوت با ایران ایجاد کنیم. آمریکا نباید به آن به عنوان امتیاز نگاه کند بلکه باید آن را راهی برای پایداری یک توافق بسیار خوب ببیند و اگر این کار را انجام دهند،ما علاوه بر این که توافق پایدار خواهیم داشت اعتماد سازی هم ایجاد خواهیم کرد.

خبرنگار پرسید: اما آمریکا و ایران با همین رسیدن به توافق نیز صفحه دیگر را رقم زدند؟

ظریف گفت: هنوز زود است قضاوت کنیم. من خود نیز واقعا امیدوارم دو سال عمر خود را برای هیچ چیز از دست نداده باشم و من مطمئن هستم که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز چنین احساسی دارد.

خبرنگار پرسید: دستور کار بعدی ایران و آمریکا چه خواهد بود؟

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: من در هر زمان یک گام برخواهم داشت اما این گام ها قاطع خواهند بود و شما آثار آن را دیدید. ما گام قاطع برمی داریم. ما مسئله هسته ای را با موضوعات دیگر قاطی نکردیم. برخی می گویند ما باید این موضوع را با مسائل دیگر ترکیب می کردیم. ما همانطور که گفتید بر وعده خود بودیم و توانستیم این مسئله بسیار سخت را حل کنیم. اگر ما در یک جهت باشیم و به اجرای با حسن نیت برنامه جامع اقدام مشترک ادامه دهیم در آن صورت این امکان را خواهیم داشت مقداری اعتماد ایجاد کنیم که ما را قادر می سازد مسائل دیگر را نیزحل کنیم.

خبرنگار پرسید: چه گام های قاطع دیگری وجود خواهد داشت؟

ظریف پاسخ داد: یک گام در هر زمان خواهد بود.