رکود، سبد خرید خانوار را کوچک کرد

به گزارش جام جم آنلاین ، مرکز آمار ایران دیروز با انتشار گزارشی از وضعیت متوسط درآمدـ هزینه‌های مردم در شهرها و روستاهای کشور در سال گذشته، از پیشی گرفتن رشد درآمد‌ها از رشد هزینه‌ها خبر داد.

مرکز آمار ایران در این گزارش، متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری را حدود 24میلیون تومان و هزینه سالانه متوسط آن را حدود 23 میلیون و 486 هزار تومان اعلام کرده که بدین ترتیب به‌طور متوسط هر خانوار شهری توانسته سالانه نزدیک به 645 هزار تومان (ماهانه 53 هزار تومان) پس‌انداز کند. در همین حال تراز درآمد ـ هزینه خانوارهای شهری نشان می‌دهد رشد درآمد 18 درصد و رشد هزینه 14 درصد بوده که بدین ترتیب این ارقام ظاهرا حاکی از افزایش دخل نسبت به خرج و در نهایت، بهبود شرایط زندگی مردم است.

درآمد ـ هزینه روستاییان

گزارش مرکز آمار ایران درباره متوسط درآمد ـ هزینه روستاییان در سال 93 نیز حاکی از بهبود وضعیت زندگی آنان و پیشی گرفتن رشد درآمد از رشد هزینه است.

بر این اساس، متوسط درآمد سالانه اظهار‌شده یک خانوار روستایی 13 میلیون و 905 هزار تومان بوده است که نسبت به سال قبل رشدی 14.8 درصدی دارد. در مقابل، متوسط هزینه خالص سالانه یک خانوار روستایی در سال گذشته 13 میلیون و 850هزار تومان بوده است که این رقم نسبت به سال پیش از آن 6.9 درصد رشد داشته است؛ یعنی درآمد سالانه روستاییان تقریبا دو برابر هزینه‌های آنان بوده است.

آیا واقعا این ارقام که به احتمال بسیار، نتیجه تلاش‌های دولت برای کاهش نرخ تورم است، بیانگر بهبود وضعیت زندگی مردم هم خواهد بود؟ هرچند تلاش‌های دولت برای کاهش نرخ تورم و کاستن از شتاب رشد قیمت‌ها در جای خود قابل تقدیر است، اما به گفته کارشناسان، این کاهش تورم، لزوما به بهبود کیفیت زندگی مردم منجر نشده است.

به‌زعم آنان ارقامی که دیروز مرکز آمار ایران منتشر کرده، توصیف‌کننده بهتر شدن زندگی مردم و افزایش قدرت خرید آنان نیست بلکه به احتمال زیاد چون به علت سیاست‌های مالی انقباضی ضدتورم، رکود شدیدی براقتصاد حاکم شده، این رکود باعث کوچک‌تر شدن سبد خرید خانوارها و کاهش خرید آنان شده است.

در نتیجه این کاهش خرید، خود را به صورت افزایش درآمد در آمار نشان داده است. حال آن‌که در واقع وضع زندگی مردم بهتر نشده است. این در حالی است که احتمالا اکثریت جامعه احساس بهبود وضعیت زندگی‌ را ندارند.

کاهش هزینه به دلیل مصرف کمتر

در این‌باره، دکتر محمد خوش‌چهره، استاد اقتصاد دانشگاه تهران به جام‌جم گفت: این‌که هزینه‌های خانوار در گزارش درآمد هزینه مرکز آمار کاهش یافته، بدین معناست که این کاهش هزینه به دلیل رفتار مصرفی بوده و سبد مصرفی خانوارها به علت رکود ایجاد شده در کشور کوچک‌تر شده است.

وی افزود: البته این درآمد ـ هزینه به صورت میانگین اعلام می‌شود، اما باید توجه داشت که این آمارها باید برای دولت نگران‌کننده باشد. به این دلیل که این رفتارها به سوءتغذیه در کشور منجر می‌شود. ممکن است فردی که 10 میلیون تومان درآمد داشته باشد، یک تا یک میلیون و 500 هزار تومان برای خوراک خود هزینه کند، اما فردی که یک میلیون تومان درآمد دارد، باید نیمی از حقوق خود را برای خوراک هزینه کند که کوچک‌تر شدن سبد مصرفی خانوار به سوءتغذیه منجر خواهد شد و رکود ایجاد شده در کشور به این موضوع دامن زده است.

خوش‌چهره تصریح کرد: این‌که اعلام می‌کنند هزینه‌ها کاهش پیدا کرده با توجه به شرایط اقتصادی کشور باید دریافت، این کاهش از روی فقر است و جای خوشحالی ندارد، به این دلیل که مردم در این زمینه احساس خوبی نداشته و قدرت خریدشان کاهش یافته است.

رکود، دلیل اصلی کاهش هزینه‌ها

همچنین دکتر مرتضی عزتی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به جام‌جم گفت: در شرایط رکودی مردم تلاش می‌کنند هزینه‌های خود را کاهش دهند یا از گسترش آن جلوگیری کنند. وی افزود: اگر کشور در شرایط تورمی باشد، برخی از مردم حتما خرید را با دریافت وام انجام می‌دهند، اما اکنون به دلیل این‌که نرخ سود بانکی از نرخ تورم بالاتر است، دریافت وام برای خرید کالاها تاثیری ندارد. به بیان بهتر زمانی که نرخ تورم30 درصد و نرخ سود بانکی 25 درصد است، افراد وام دریافت می‌کنند و کالاهایشان را می‌خرند و استدلالشان این است که اگر امسال با وام کالا بخرند از سال آینده ارزان‌تر خواهد بود، اما در شرایط فعلی که نرخ سود بانکی از نرخ تورم بالاتر است، کسی نسبت به خرید کالا واکنش مثبت نشان نمی‌دهد.

وی با اشاره به گزارش مرکز آمار و کاهش هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی، ادامه داد: این کاهش هزینه‌ها به این دلیل است که افراد تمایلی به خرید نشان نمی‌دهند، به این دلیل که قدرت خرید مردم در زمان حال حاضر کاهش یافته و خانوارهای ایرانی فشار درآمدی را تحمل می‌کنند.

عزتی تصریح کرد: مردم به این دلیل که به آینده اطمینان ندارند، تصمیمات خود را به تعویق می‌اندازند. این تصمیم هم به کاهش سرمایه‌گذاری و هم به کاهش خرید و مصرف کالاهای بادوام ختم می‌شود که مردم اکنون در همین نقطه قرار دارند. وی اضافه کرد: دولت برای این‌که مردم را نسبت به خرید ترغیب کند، باید به سمت اطمینان دادن به مردم نیز برود.

تقاضا محدود شده است

از سوی دیگر، دکتر جمشید پژویان، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: قدرت خرید مردم به دلیل شرایط رکود تورمی در کشور کاهش یافته و همین امر موجب شده تا آنان تقاضای خود را در زمینه‌های مختلف محدود کنند.

وی افزود: این‌که اعلام می‌شود هزینه‌های خانوارهای شهری کاهش یافته، باید معیارهای آن مشخص باشد. از سوی دیگر باید به این موضوع توجه داشت که افراد برای هزینه‌های خود مبلغی را تعیین می‌کنند و هر سال برای گذران زندگی آن را می‌پردازند. با توجه به این‌که این هزینه‌ها در چند سال اخیر افزایش یافته، اما مردم میزان کمتری کالا و خدمات دریافت می‌کنند، به این دلیل است که کشور با شرایط رکود تورمی دست و پنجه نرم‌ می‌کند.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: با توجه به این‌که افراد نمی‌توانند درآمد خود را محاسبه کنند و اصولا در این زمینه خطای زیادی وجود دارد، نمی‌توان به این آمار تکیه کرد، به این دلیل که در سال‌های گذشته میزان هزینه‌ها از درآمد بیشتر بود و این موضوع در کشور نمی‌تواند صحت داشته باشد.

محمدحسین علی‌اکبری - روزنامه جام جم

برای مطالعه اخبار بیشتر از جام جم آنلاین به اینجا کانال تلگرام این سایت مراجعه کنید.