موسیقی فیلم در ایران و جهان اسلام

امروزه فیلمسازی در مقیاس جهانی در تمام جزئیاتش تحولی چشمگیر یافته است، می‌خواهم بدانم در زمینه موسیقی فیلم در کشورهای اسلامی چه رویکردی وجود دارد.

طبیعی است که در هر کشوری به فراخور نوع فیلم‌هایی که تولید می‌شود موسیقی‌های خاص همان فیلم‌ها نیز ساخته می‌شوند. سوال شما بسیار کلی است و بدون مصادیق بارز نمی‌توان در مورد وضعیت موسیقی فیلم در کشورهای جهان اسلام قضاوت کرد زیرا فیلم‌های تولید شده در کشورهای اسلامی ممکن است با مضامین مختلفی ساخته شوند. در نتیجه این انتظار که در کشورهای اسلامی باید نوع خاصی از موسیقی استفاده شود، نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای سینما باشد، اما با توجه به نوع فیلمی که در کشورهای اسلامی تولید می‌شود، ممکن است حتی موسیقی‌های بومی و سنتی آن کشورها هم مورد استفاده واقع شود. در مجموع سینمای کشورهای اسلامی بی‌تأثیر از تحولات هنری دنیا نیستند.

با نگاهی به فهرست فیلم‌های تاثیرگذار جهان چه در گیشه و چه در جشنواره‌های بین‌المللی، ضعف فیلمسازی در کشورهای اسلامی بخصوص عربی واضح است. این موضوع تا چه اندازه می‌تواند بر موسیقی فیلم نیز اثر بگذارد؟

موسیقی فیلم اساسا یک زمینه خاص موسیقایی در دنیای سینما محسوب می‌شود و کسی که برای فیلم موسیقی تولید می‌کند، باید شناخت و درک بالایی از سینما و مفهوم درام داشته باشد. بنابراین سینما و جایگاه آن و حتی کیفیت فیلم‌های تولیدی در کیفیت موسیقی‌های آن نیز تاثیرگذار است. هر چقدر سینما جدی گرفته شود و از نظر کیفی پیشرفت داشته باشد، موسیقی فیلم نیز به تبع آن رشد می‌کند. به طور مثال وقتی موسیقی می‌تواند در پیشبرد روایت و حتی کنش‌های دراماتیک نقش داشته باشد پس هر دو مقوله سینما و موسیقی تاثیر متقابل بر کیفیت یکدیگر دارند.

چرا در عرصه ساخت موسیقی فیلم‌های مذهبی کمتر اثری ماندگار شده است؟ آیا این روند نسبت به گذشته ضعیف شده است یاخیر؟

وقتی برای زندگی حضرت رسول(ص) فیلمی ساخته می‌شود، به دلیل اهمیت موضوعِ فیلم بین مخاطبان و در کل جامعه، موسیقی می‌تواند بعد از گذشت سال‌ها به یک نشانه نمادین و حتی فراتر از آن تبدیل شود و چون موسیقی نقش تداعی‌کننده دارد (به این معنا که همیشه حاضرکننده خاطره‌ها و به طور کل امور غایب است) پس این یکی از شرایط ماندگاری موسیقی در فیلم‌های با موضوعات خاص است. پس موضوع و شیوه مواجهه جامعه با آن ازجمله شرایط ماندگاری است.

جایگاه ساخت موسیقی فیلم و سریال‌هایی با تم مذهبی در ایران چگونه است؟

موسیقی فیلم در سینمای کشور ما در موارد بسیار اندکی جدی گرفته شده است و در آثاری که فیلمسازان با تجربه با آهنگسازان مطرح همکاری داشته‌اند با تولیدات ماندگار و قابل توجهی مواجه بوده‌ایم، اما متاسفانه در دهه اخیر در مورد موسیقی فیلم و ساخت سریال‌هایی با مضامین مذهبی شاهد آثار خوب و با کیفیتی نبوده‌ایم و اگر تولیداتی هم وجود داشته است، موارد قابل بحثی نیست، اما در گذشته یعنی در مقایسه با یک دهه اخیر آثار مهمی تولید شدند که واقعا از نظر موسیقی و ساختار هنوز هم حتی برای مخاطب غیرفنی هم به یادماندنی است. اگر بخواهم مصداقی بیاورم، سریال‌هایی مانند امام‌علی(ع)، ازجمله مواردی هستند که از نظر موسیقی بسیار حائز اهمیت هستند. احتمالا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های کم در این زمینه، تولیدات اخیر از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده‌اند.