حرفه خبرنگاری اکنون سخت‌تر و پیچیده‌ تر شده است

دکتر علی ‌اصغر پورمحمدی در روز دانشجو و شانزدهمین سالگرد تاسیس ایسنا به محل خبرگزاری دانشجویان ایران آمد و در سخنانی به نقش دانشجو در جامعه و ارتباط این نقش با خبرنگاری اشاره کرد.

وی با یادآوری اینکه تا یک سال پیش دانشجو و در دانشگاه اصفهان مشغول تحصیل بوده است، ادامه داد: از جمله افرادی هستم که در گروه «ز گهواره تا گور دانش بجوی» قرار دارم؛ بنابراین خودم روحیات دانشجویی را کاملا حس می‌کنم.

معاون سیما درباره نقشی که ایسنا طی این سال‌ها در عرصه خبر و اطلاع‌رسانی ایفا کرده است‌، گفت: ایسنا اولین خبرگزاری بود که در ایران به عنوان یک خبرگزاری غیردولتی تاسیس شد. ما آن زمان فقط خبرگزاری ایرنا را داشتیم که پیشتر به نام پارس فعالیت می‌کرد. همچنین واحد مرکزی خبر هم در آن زمان فعالیت داشت و خبرگزاری ایسنا هم به آنها اضافه شد که به نظرم در حوزه‌ی خبررسانی و اطلاع‌رسانی خیلی هم خوب کار کرد.

وی همچنین اظهار کرد: خبرنگار باید یک آدم مومن،‌ متعهد و متخصص باشد که اگر این صفات را داشته باشد، می‌تواند وظیفه‌اش را به درستی انجام بدهد. نیت خبرنگار باید پاک باشد؛ به ویژه در جامعه‌ای مثل ایران که ما در سایه‌ی جمهوری اسلامی ایران قرار داریم و اگر نیتمان در این زمینه پاک باشد، خداوند هم ما را کمک می‌کند.

معاون سیما در ادامه‌ی صحبت‌هایش درباره‌ی لزوم سعه صدر بیشتر مدیران در قبال نقدهای سازنده‌ای که از سوی خبرنگاران در رسانه‌ها منتشر می‌شود، تصریح کرد: من مخالف این نیستم که یک خبرنگار منتقد باشد؛ ما در نقد است که باید ساخته شویم و از نقد هم هیچ وقت نمی‌ترسیم؛ ضمن اینکه همیشه برخورد خوبی با نقدهای سازنده داشتیم و آغوشمان نسبت به منتقدان باز بوده و هست اما این نقد باید منصفانه و درست باشد؛ اگر نقدی انجام می‌شود، باید شرایط را در نظر گرفت تا بتوان نقد درستی انجام داد. در کشورمان ایران ما دائما زیر ذره‌بین هستیم و مردم و مسوولان بالا و پایین همیشه به دنبال این هستند که از عملکردها با خبر باشند، به همین خاطر و برای فرار از نقدها همیشه طی این سال‌ها به دنبال برنامه‌ریزی‌های بلند مدت نبودیم، بلکه به دنبال برنامه‌های کوتاه مدت بودیم تا کمتر نقد شویم.

پورمحمدی سپس تاکید کرد: یک خبرگزاری باید نقد کند اما با در نظر گرفتن همه جوانب و شاخصه‌های مورد نظر باید این نقد انجام شود. خدا را شکر ایسنا، در حال حاضر خبرگزاری خیلی خوبی است و در جهت پیشرفت کشور ایران، کار می‌کند.

خبرنگاری در جبهه‌های جنگ

این مدیر صدا‌وسیما در بخشی دیگر از صحبت‌هایش به دوران خبرنگاری خود در جبهه‌های جنگ اشاره کرد و در پاسخ به اینکه چه توصیه‌های راهگشایی برای خبرنگاران حال حاضر دارید‌؟ گفت: آن زمان که جنگ بود و بنده مدیر واحد مرکزی خبر در کرمان بودم، به یاد دارم که خبرها با سیستمی به نام تلکس ارسال می‌شد و تنها گروهی هم که آن زمان برای تهیه خبر به جبهه رفت، گروه ما بود که شامل راننده،‌ صدابردار و خبرنگار بود. آن زمان به یاد دارم با دوربین‌های فیلمبرداری 16 میلی متری کار خبر را انجام می‌دادیم و کار تصویر و صدا هم از یکدیگر جدا بود و در نهایت فیلم‌ها باید شست و شو و سپس پخش می‌شدند.

او همچنین اضافه کرد: ما در زمان جنگ هر شب یک گزارش تصویری با زحمت برای پخش آماده می‌ کردیم و آن زمان آبادان بیشتر از همه جا در محاصره بود و کارمان خیلی دشوار بود؛ چراکه بیشتر گزارش‌هایمان هم در خط مقدم تهیه می‌شد و بعدها همین گزارش‌هایمان خیلی تاریخی شد تا اینکه من در آنجا زخمی شدم و به کرمان برگشتم و دیگر نتوانستم به جبهه بروم و پس از آن به رادیو رفتم.

پورمحمدی در ادامه‌ی اظهاراتش در پاسخ به اینکه آیا فکر می‌کنید کار خبرنگاری نسبت به آن دوران با وجود امکاناتی که در حال حاضر فراهم شده است، راحت‌تر شده است‌؟ خاطرنشان کرد: من نمی‌توانم بگویم در حال حاضر کار شما راحت‌تر شده است؛ چراکه الان پیچیدگی‌ها، ابهامات و سرعت اطلاعات بیشتر شده و رقیب هم در این بخش خیلی زیاد شده است؛ بنابراین باید به دنبال چیزهای نو باشید؛ به دلیل اینکه اگر اطلاع‌رسانی کهنه باشد‌ و یا مهم نباشد، به درد نمی‌خورد. در یک فضای غبارآلود و در یک جایی که چشم‌ها خوب مقابل را نمی‌بینند و هوای گرگ و میش ایجاد شده، شناخت دوست و دشمن مشکل است، به همین خاطر کار خبرنگاری هم سخت‌تر و پیچیده‌تر شده است.

هشدار نسبت به وضعیت آموزشی کشور

معاون سیما در بخشی دیگر از این گفت‌و‌گو به آسیب‌های اجتماعی در بخش آموزشی کشور اشاره کرد و گفت: کشور ایران با آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو است. یکی از دلایل، متغیرها و یا علت‌هایی که باعث بروز این آسیب‌های اجتماعی می‌شود، وضعیت آموزشی در ایران است. در کشورمان آموزش درست انجام نمی‌شود و نقص‌های فراوانی دارد. به این معنا که جامعه‌پذیری در نظام خانواده به دلیل تغییراتی که در خانواده‌ها ایجاد شده و همچنین تضعیف شدن کارکرد خانواده‌ها، خوب انجام نمی‌شود.

وی درباره نظام آموزشی کشور تصریح کرد: پدران و مادران ما در خانواده‌ها نقش تربیتی به آن صورت که باید ندارند و این روزها خانواده‌ها بیشتر فرزندسالار هستند. در حال حاضر هم در مدرسه و مهدکودک چه در دوران دبستان و چه مقاطع بالاتر آموزش به شکل ناقص انجام می‌شود و این روال در آموزش دانشگاه‌ها نیز به همین صورت ادامه پیدا می‌کند.

پورمحمدی متذکر شد: خروجی دانشگاه‌های به ندرت شامل نیروهای ارزشمند و متخصص می‌شود و همان‌طور که خروجی مدرسه‌ها دچار مشکل است، خروجی دانشگاه‌ها نیز مشکل‌دار شده است. در همه دنیا تلاش می‌کنند تا مدرسه‌هایشان شبیه دانشگاه‌ها شود ولی در ایران روال برعکس است و دانشگاه‌های ما شبیه مدارس شده‌اند. دانشگاه‌های ما به جای آنکه متفکر بیرون بدهند‌، بیشتر مدرک بیرون می‌دهند‌ و همان‌طور که می‌دانید در جامعه ما افراد تحصیلکرده فراوان است، اما این افراد اغلب غیرمتخصص و مدعی هستند.

ارتباط دانشگاه‌ها با فضاهای کسب و کار

او سپس با اشاره به ارتباط دانشگاه‌ها با فضاهای کسب و کار بیان کرد: ارتباط دانشگاه‌ها با فضای کسب و کار مورد نیاز در هر رشته‌ای خارج از دانشگاه کاملا قطع است؛ البته در دوره‌ای دانشگاه علمی کاربردی خوب عمل می‌کرد و در حال حاضر هم در برخی از رشته‌ها هنوز مفید است؛ به عنوان مثال رشته‌هایی چون نقاشی‌، چوب‌بری‌، حسابداری‌، کشاورزی و ... بسیار کاربردی هستند که به درد جامعه می‌خورند اما برای مثال 50 هزار دانشجوی رشته روابط عمومی به چه دردی می‌خورند؟

معاون سیما به همین سخنانش اضافه کرد: چرا باید اتباع افغانی در کشور ما کارهایی را انجام بدهند که خودمان از پس این کار‌ها برمی‌آییم؛ برای مثال یکی از آشنایان من دکترای رشته سیب‌زمینی از خارج از کشور دارد. شما ممکن است به این موضوع بخندید اما تحصیل در این رشته چه اشکالی دارد؟

پورمحمدی با اشاره به عملکرد دانشگاه علمی کاربردی هم توضیح داد: البته در حال حاضر این دانشگاه نیز به سراغ تولید انبوه مدرک رفته است و متاسفانه دانشجویان مطابق با فضای جامعه تربیت نمی‌شوند، به همین خاطر نمی‌توانند برای پیشرفت کشور مفید باشند. متاسفانه کسانی هم که در رشته‌های دکترا و کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنند کار در دانشگاه اولویت آنها نیست. به نظرم روحیه خلاقیت و کارآفرینی در دانشگاه‌های کشور تقویت نمی‌شود و تعداد دانشجویان در رشته‌های مختلف متناسب با نیازهای جامعه نیست. بسیاری از دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در مشاغل غیرمرتبط با رشته تحصیلی خودشان مشغول به کار می‌شوند، البته اگر بتوانند کار پیدا کنند که همین مسائل باعث از دست رفتن سرمایه‌های ملی کشورمان می‌شود.

کیفیت فدای کمیت شده است

وی سپس با بیان اینکه در امر آموزش ایران کیفیت فدای کمیت شده است‌، خاطرنشان کرد: تعداد صندلی‌های خالی در دانشگاه‌ها هر سال بیشتر می‌شود. سیستم پذیرش،‌ سنجش و گزینش به گونه‌ای نیست که افراد شایسته در هر رشته‌ای وارد دانشگاه شوند و معمولا دانشجویان از طریق تندخوانی و شگردهای حل تست‌های کنکور، وارد دانشگاه‌ها می‌شوند.

او با یادآوری اینکه دانشگاه‌ها افراد متخصص و متعهد با شخصیت‌های پیشرفته که بتوانند کارآمد باشند تحویل جامعه نمی‌دهند‌، اظهار کرد: محیط دانشگاه‌ها باید ابتدا یک محیط علمی و پرنشاط از لحاظ آموزشی باشد و مرکز تحقیق و پژوهش باشد و سپس یک محیط سیاسی باشد. دانشجویان و دانشگاه‌ها باید بدانند دوستان و دشمنان پیشرفت ایران، فرهنگ ایرانی و دین و دیانت چه کسانی هستند و در عین حال توانایی شناخت دشمن و دوست در سطح بین‌الملل و داخل کشور را داشته باشند.

پورمحمدی سپس به مقالات علمی که در مجلات خارجی برای مثال ISI چاپ می‌شوند‌، اشاره کرد و گفت: ما افتخار می‌کنیم که دانشجویان ما مقالات علمی زیادی در جاهایی مثل ISI منتشر می‌کنند اما باید بدانیم بسیاری از این مقالات در پیشرفت علم و دانش اثرگذار نیستند‌. امروز نظام آموزشی کشور آنطور که باید در خدمت پیشرفت ایران باشد، نیست.

معاون سیما در ادامه همین بحث با اشاره به خاطره‌ای از سفر خود به شهر رفسنجان برای بازدید از خانواده‌اش توضیح داد: به یاد دارم برای سفر به رفسنجان که از طریق هواپیما به خانواده‌ام سر می‌زدم، در آن هواپیما حدود 70 نفر دانشجو و استاد همراه من بودند و برای تحصیل به دانشگاه آزاد جیرفت سفر می‌کردند، در اینجا چرا افرادی که در تهران زندگی می‌کنند، نباید در شهر خودشان مشغول تحصیل باشند؟

پورمحمدی به پردیس‌های دانشگاهی واقع شده در شهرهایی چون کیش‌ و قشم اشاره کرد و گفت: امروزه دانشجویان زیادی در این پردیس‌ها مشغول تحصیل هستند. سوال اینجاست که چرا دانشجویان باید با سختی‌های زیادی به این شهرها بروند تا درس بخوانند؟ من پیشنهاد می‌کنم این افراد به جای آنکه به این شهرها بروند، به خانه ما بیایند و درس بخوانند.