سیاست‌های پرهزینه با چاشنی اشتباه محاسبه

مصداق بارز چنین مثالی رفتارهای پرخاشگرانه و مداخله‌ جویانه ترکیه است که هر چند بیشتر از همه در دخالت‌های آنکارا در سوریه و تلاش برای تغییر سرنوشت سیاسی دمشق نمود داشته است، اما در پی اقدام ترکیه در سرنگونی جنگنده روسی وارد فاز جدیدی شد.

در این مسیر ترکیه با نادیده گرفتن سیاست اعلامی خود مبنی بر کاهش تنش به صفر، در عمل به سیاست تنش‌زایی روی آورده است.

ورود نظامیان ترکیه به عراق و واکنش تند مقامات عراقی به آنکارا و حتی توسل به تهدید و هشدار علیه سیاست‌های ترکیه و در مقابل، تاکید نخست‌وزیر این کشور مبنی بر عدم خارج ساختن نیروهای ارتش ترکیه از خاک عراق از یک‌سو نشان‌دهنده پافشاری آنکارا بر ادامه سیاست تنش‌آفرینی و از سوی دیگر شاخصی از عدم پایبندی ترکیه به اصل همزیستی مسالمت‌آمیز با همسایگانش است.

در تحلیل این رفتار به نظر می‌رسد نقبی به گذشته سیاست‌های آنکارا در یک دهه اخیر که معمار آن داوود اوغلو به‌شمار می‌رود، می‌تواند راهگشا باشد.

ترکیه پس از موج بیداری اسلامی به‌ویژه روی کار آمدن اخوانی‌ها در مصر و ریاست‌جمهوری محمد مرسی به این جمع‌بندی رسید که می‌تواند از فرصت پیش آمده برای گسترش نفوذ منطقه‌ای خود بهره جسته و به هژمون برتر منطقه‌ای تبدیل شود.

با چنین تفکری دخالت در سوریه نیز با همراهی عربستان، قطر، آمریکا و فرانسه کلید خورد. مقامات ترکیه در محاسبات خود چنین می‌پنداشتند که در بازه زمانی کوتاه و در اقدامی برق‌آسا به اهداف خود خواهند رسید.

این سناریو با فرسایشی شدن روند بحران سوریه و برکناری مرسی در مصر ناکام ماند. علاوه بر این پس‌لرزه‌های اقدامات سیاسی ترکیه در منطقه، ناآرامی‌هایی را در برخی شهرهای این کشور درپی داشت. با وجود این رخدادها به نظر می‌رسد مقامات ترکیه به‌ویژه احمد داوود اوغلو که استاد رشته روابط بین‌الملل است و به‌خوبی با تئوری بازی‌ها در روابط بین‌الملل آشناست، مایل نیستند در سیاست‌های خود بازتعریف به عمل آورند.

اصرار بر حضور نظامی در عراق، پافشاری بر سرنوشت اسد، عذرخواهی نکردن از روسیه و به‌کارگیری ادبیات غیردوستانه علیه ایران همگی نشانه‌هایی از حرکت آنکارا روی موج سیاست احساسی و جاه‌طلبانه براساس راهبردی پرهزینه‌ است، سیاست‌‌های پرهزینه‌ای که نه ناتو زیر بار آن خواهد رفت و نه اتحادیه اروپا که سال‌ها آنکارا را پشت در ورودی این اتحادیه نگاه داشته است روی خوشی به آن دارد بنابراین ادامه چنین سیاستی بیشتر از همه جایگاه منطقه‌ای و اقتصاد ترکیه را با چالش مواجه خواهد کرد؛ چالشی که در صورت اصرار آنکارا بر ادامه سیاست‌های فعلی ممکن است هزینه‌های امنیتی را نیز برای این کشور در پی داشته باشد.

کما این‌که از مواضع مقامات روسیه و عراق می‌توان چنین برداشت کرد که تحمیل چنین هزینه‌ای به آنکارا دور از ذهن نیست.

دکتر مراد عنادی - مدیرمسئول