دود سیگار خارجی‌ در چشم ایرانی‌ها

اگرچه تاکنون هیچ کدام از منابع رسمی، عقد قرارداد با شرکت‌های خارجی تولیدکننده سیگار را تائید نکرده‌اند، اما برخی نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نسبت به حضور این شرکت‌های خارجی در دوران پساتحریم، ابراز نگرانی کرده‌اند.

با توجه به لابی قدرتمند شرکت‌های تولیدکننده دخانیات در جهان، بعید نیست به‌زودی پای شرکت‌های خارجی به ایران باز شود که به جای آبادانی و توسعه، دخانیات و بیماری رهاورد آن برای شهروندان ایرانی باشد.

چندی قبل، وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش که به عنوان یکی از اعضای هیات دولت، آیا از ساخت کارخانجات سیگار و انعقاد این گونه تفاهم‌نامه‌ها جلوگیری نمی‌کنید، با صراحت به تسنیم اعلام کرد: متاسفانه کسی به حرف ما گوش نمی‌دهد.

اگرچه روزنامه جام‌جم می‌توانست صبر کند تا مثلا چند هفته دیگر درباره جزئیات قرارداد رسمی ایران با برخی شرکت‌های خارجی تولیدکننده محصولات دخانی گزارش دهد، اما رسالت حرفه‌ای و اخلاقی ما حکم می‌کند قبل از عقد این قرارداد، به مسئولان و متولیان درباره عواقب حضور شرکت‌های خارجی تولیدکننده سیگار در ایران هشدار دهیم.

دکتر احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم این احتمال‌ها را تائید می‌کند و می‌گوید: برخی مسئولان ادعا کرده‌اند ما می‌خواهیم علاوه بر عقد قرارداد با شرکت‌های خارجی تولیدکننده محصولات دخانی، فناوری تولید آنها را هم به ایران بیاوریم، اما سوال ما این است آیا بهتر نیست به جای واردات فناوری مخل سلامت جامعه، فناوری مربوط به حوزه‌های علم و صنعت را وارد کشور کنیم تا دردی از مردم درمان شود؟

این نماینده مجلس با بیان این که واردات هرچیزی که سلامت جامعه را به خطر بیندازد، از منظر شرعی حرام است، تاکید می‌کند: اگر قرار باشد آرام آرام خارجی‌ها به ایران بیایند و برای ما سیگار تولید کنند، این اتفاق از منظر عقلی، شرعی و اخلاقی صحیح نیست و باید در همین مرحله که زمزمه‌هایی شنیده می‌شود، در مقابل اتخاذ این تصمیم‌ها بایستیم.

آریایی نژاد خاطرنشان می‌کند: نمی‌شود ما بخش عظیمی از بودجه نظام سلامت و هدفمندی یارانه‌ها را صرف درمان سیگاری‌ها کنیم، اما از آن طرف شرکت‌های خارجی در ایران به تولید سیگار بپردازند.

جلوگیری از قاچاق استدلال شرکت دخانیات

پیگیری‌های جام‌جم نشان می‌دهد هنوز با شرکت‌های خارجی تولیدکننده سیگار قرارداد رسمی بسته نشده است.

محمدحسین برخوردار، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران از عقد قراردادهای جدید دفاع می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: ما یا باید نگاهی رویایی به این موضوع داشته باشیم یا واقع‌بینانه با آن برخورد کنیم. از نگاه واقع بینانه ما باید تولید را به اندازه مصرف کشور برسانیم تا سیگار خارجی به داخل قاچاق نشود. از نگاه رویایی نیز نه باید سیگاری تولید شود و نه کسی سیگار بکشد؛ اما با وجود مصرف حدود 67 میلیارد نخ سیگار در سال، این نگاه رویایی نمی‌تواند مشکلات مصرف سیگار در کشور را حل کند.

از نگاه برخوردار، تنها راه مقابله با مصرف سیگار، آموزش و فرهنگ‌سازی از سنین پایه است و این فرهنگ‌سازی هم فرآیند زمانبری است: «با سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران، تولید داخلی دخانیات رونق می‌گیرد. با این کار هم جلوی قاچاق سیگار را می‌گیریم و هم حیات صنعت 70 ساله دخانیات در ایران حفظ خواهد شد.»

برخوردار نیز عقد قرارداد رسمی با شرکت‌های خارجی را تکذیب می‌کند، اما در عین حال خاطرنشان می‌کند: با کشورهای ایتالیا، ترکیه و چین برای عقد قرارداد تولید سیگارهای خارجی در ایران مذاکراتی صورت گرفته، اما هنوز هیچ قرارداد رسمی منعقد نشده است.

اگرچه همین الان هم برخی شرکت‌های خارجی تولیدکننده محصولات دخانی در ایران حضور دارند، اما یک منبع آگاه در شرکت دخانیات ایران نیز که نمی‌خواهد نامش فاش شود، به ما می‌گوید اگر قرارداد جدیدی با شرکت‌های خارجی بسته شود، برای آنها دو شرط گذاشته می‌شود، طوری که آنها ملزم خواهند شد فناوری تولید این محصولات را هم در اختیار ما قرار دهند و در آینده نیز توسعه صادرات از ایران به کشورهای دیگر داشته باشند.

صادرات سیگار در شأن ایران اسلامی نیست

توسعه صادرات، شرط حضور خارجی‌ها در بازار دخانیات ایران عنوان شده است، اما سلیمان عباسی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس معتقد است: حتی اگر توسعه صادرات هم صورت بگیرد، در شان کشور اسلامی ایران نیست که محصولات مضر سلامت انسان‌ها را به دیگر کشورها صادر کند.

عباسی در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: استدلال افزایش تولید داخل برای جلوگیری از افزایش قاچاق سیگار هم توجیه شرکت‌های دخانی است. حتی با صادرات این محصول و افزایش تولید داخل هم منابع مالی جدیدی به کشور تزریق نخواهد شد؛ زیرا این یک منبع مالی کاذب است، یعنی در این صورت باید بسیار بیشتر از سود فروش سیگار را صرف درمان سیگاری‌ها کنیم: «راه مبارزه با قاچاق سیگار، افزایش تولید داخل با کمک خارجی‌ها نیست. درواقع ما با این کار، خودمان با کلاه شرعی تبدیل به عامل قاچاق رسمی می‌شویم.»

این نماینده مجلس تاکید دارد در صورتی که شرکت‌های تولیدکننده دخانیات در ایران بخواهند نسبت به عقد قرارداد رسمی با خارجی‌ها اقدام کنند، مجلس در مقابل این تصمیم‌گیری خواهد ایستاد؛ زیرا ما اجازه نمی‌دهیم سیگار سلامت شهروندان و بنیان خانواده‌ها را به خطر بیندازد: «سیگار دروازه ورود به هر نوع اعتیادی است. نمی‌شود ما از یک طرف با افزایش تولید سیگار، جوانان را به سمت مصرف این ماده دخانی تشویق کنیم و از طرف دیگر با مصرف سیگار در جامعه مخالفت و مقابله کنیم.»

با این تفاسیر اگر بنا بر انعقاد قرارداد با شرکت‌های دخانی خارجی است، اولا باید این نوع قراردادها شفاف و با اطلاع‌رسانی دقیق صورت گیرد، ثانیا در کنار این قراردادها توجه به مالیات سلامت، یعنی اعمال مالیات‌های قابل توجه به صنعت دخانیات و استفاده از آن در تاسیس مراکز ترک سیگار یا فضاهای ورزشی، مورد توجه قرار گیرد.

امین جلالوند - جامعه