علیشاه پر از تجربیات زندگی است

مسافر ری، زیر تیغ، نابرده رنج، شلیک نهایی، وکلای جان، آینه، گرگ‌ها، در پناه تو، وارث، فکر پلید، افسانه سلطان و شبان، تشکیلات، اجاره‌نشین‌ها، رستگاری در هشت و بیست دقیقه، تسویه‌حساب، خانه‌ای در شن و کیمیا و خاک ازجمله کارهای کارنامه بازیگری طهمورث هستند.

بازیگری که با توانمندی نقش‌های مثبت، خاکستری و منفی را بازی می‌کند. حضور طهمورث در سریال پربازیگر و تاریخی «معمای شاه» در نقش یک قزاق پیر و بازنشسته به نام علیشاه تایید مجددی بر توانایی‌های بازیگری‌اش است.

با طهمورث درباره این حضورش در سریال معمای شاه و ابعاد نقش‌اش گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

حضور در مجموعه‌های تاریخی نظیر معمای شاه برایتان چه ویژگی‌هایی دارد؟

اصولا برای بازیگر نباید تاریخی یا رئال بودن نقش چندان دارای تفاوتی باشد. برای این که در کاری حضور داشته باشم از ابتدا تا انتهای فیلمنامه را می‌خوانم و با کارگردان جلسه برگزار و در مورد نقش حرف می‌زنم.

فیلمنامه بسیار مهم است چون داستان را شکل می‌دهد اگر فیلمنامه‌ای ضعیف باشد و حتی کارگردان و بازیگران مطرح هم در آن حضور داشته باشند، نمی‌تواند موفق باشد.

مخاطب ابتدا با داستان ارتباط برقرار می‌کند و بعد با بازیگر و دیگر عوامل سازنده، پس فیلمنامه باید مورد توجه بازیگر باشد و براساس فیلمنامه پیشنهاد بازی را بپذیرد.

مساله مهم بعدی ویژگی کار است که آیا ارزش این را دارد که من بازیگر برای ایفایش سختی تحمل کنم یا خیر. مساله دیگر قابلیت و توانایی کارگردان در به تصویر کشیدن متن و هدایت بازیگران است.

من بازیگر باید نقشم را باور کنم و دوستش داشته باشم و شخصیتی را که قرار است بازی کنم اول در وجود خود پیدا کنم.

باید همیشه توجه داشته باشیم که وقتی می‌توان اثر پرمخاطبی را تولید کرد که شخصیت‌ها کاملا پرداخته شده باشند و بازیگران نیز به‌درستی انتخاب شوند تا بتوانند شخصیت‌های داستان را به صورت قابل قبولی بازی کنند.

به نظر می‌رسد این سال‌ها گزینه کارتر نسبت به گذشته شده‌اید؟

همیشه نقش را خودم بدون دخالت عوامل بیرونی انتخاب می‌کنم. یعنی سعی می‌کنم گزیده و با وسواس وارد آنالیز شخصیت نقشم بشوم و درضمن باید نقش پیشنهادی را بررسی کنم و اگر احساس کردم که جای کار دارد، آن را می‌پذیرم و بازی می‌کنم.

شاید به همین دلیل است که هیچ‌کدام از بازی‌هایم شبیه به هم نیست و هیچ‌کسی هم نمی‌تواند چنین ادعایی داشته باشد که من در سریال‌هایی که بازی کرده‌ام بازی‌هایم شبیه هم بوده‌اند.

برای انتخاب نقش به دنبال سختی و آسانی ایفایش نیستم. همیشه به دنبال نقش‌هایی بودم که یا در فیلمنامه و نمایشنامه از سوی نویسنده درست پردازش شده باشند و من بدانم که نویسنده و کارگردان به دنبال چه نوع کاراکتری هستند و خودم هم بدانم که قرار است چه نقشی را بازی کنم.

در هر صورت وقتی نقشی به من پیشنهاد می‌شود، نگاه می‌کنم ببینم که چقدر توانایی آن را دارم که این نقش را ایفا کنم تا بتوانم روی مخاطب تاثیرگذار باشم. برای من همین تاثیرگذاری نقش، مهم است.

نقش‌های رئال ما‌به‌‌ازای بیرونی دارند. برای ایفای نقش‌های تاریخی که ما‌به‌ازای بیرونی ندارند، چگونه عمل می‌کنید؟

برای نقش تاریخی هم مابه‌ازای وجود دارد. اگر وجود نداشت در تاریخ هم نشانی از آن دیده نمی‌شد. با جست‌وجوی دقیق و موشکافانه می‌توان مابه‌ازای این نقش‌ها را پیدا کرد.

نکته مهم پیدا کردن مختصات و ویژگی‌های نقش است. بعد از این پروژه سعی می‌کنم کاراکتر را درست نشان بدهم اگر من بازیگر توانستم این کار را انجام بدهم مخاطب هم با کار ارتباط می‌گیرد.

هر شخصیتی را شما می‌توانید بازی کنید، البته نه به معنای عام تعریف بازیگری. خیلی از کسانی که نام بازیگر را یدک می‌کشند در اصل بازیگر نیستند و هنرپیشه هستند و به‌عنوان شغل بازیگری را مثل کفاشی، نجاری و... نگاه می‌کنند.

بازیگری توام با خلاقیت است. اگر عاشق بازیگری باشید به کارتان، جامعه و بشریت تعهد خواهید داشت.

چقدر از محمدرضا ورزی کارگردان معمای شاه شناخت داشتید؟

محمدرضا ورزی این‌قدر توانایی داشته و دارد که تا به حال بیش از هفت سریال تاریخی ساخته است و رشته تحصیلی‌اش هم ادبیات تاریخی بوده است.

این‌که چقدر در بیان مسائل تاریخی و منابعی که به آن رجوع داشته است موفق بوده یا نه بحث جداگانه‌ای است که در حوزه کاری من بازیگر نیست.

در تیم نویسنده معمای شاه نام‌هایی مثل خسرو معتضد تاریخ‌نگار نامی و معاصر دیده می‌شود. این سریال چقدر در ارائه واقعیت‌های تاریخی درست عمل کرده است؟

تاریخ را مورخان از دیدگاه خودشان می‌نویسند و آن کسی که به منصب حکومتی نزدیک است تاریخ را از منظر خودش می‌نویسد و دیگری هم از زاویه دید خودش.

یک هنرمند موقعی که به این سمت می‌رود باید دیدگاه تاریخی داشته باشد و بداند از ارائه مسائل واقعی تاریخی در کارش چه بهره‌برداری خواهد کرد.

در کنار این مسائل باید توجه داشت در ساخت یک سریال باید به جذابیت‌های نمایشی و ایجاد بافت دراماتیک توجه داشت و ارائه صرف واقعیت راهگشا نیست و باید مخاطب با دیدن کار از مسائل تاریخی پند و اندرز بگیرد.

شخصیت علیشاه قزاق پیری را که به ته خط رسیده است را چگونه دیدید و این شخصیت در قالب نقش‌های منفی و خاکستری قابل تعریف است؟

من علیشاه را منفی ندیدم، خاکستری است. شاید چون این آدم دوست و همکار رضا‌شاه بوده در نظر مخاطب منفی جلوه کند.

علیشاه آدمی است که انبوهی از تجربیات زندگی را با خودش دارد و اگر می‌بینیم که چشمش دچار تراخم شده. شاید برآیند یک بیماری اجتماعی است که برای شفای این بیماریش به پزشک مراجعه کرده است.

علیشاه پهلوی به نظرم کسی آمده که خودش هم بیمار است. زیرا کسی که درباره یک واقعه تاریخی قضاوت می‌کند باید بی‌طرف باشد.

علیشاه در دوران گذشته رفاقتی با رضاشاه داشته است و بنابراین از بیخ و بن زندگی رضاشاه اطلاعات زیادی دارد به همین علت رضاشاه بعد از رسیدن به قدرت ترسیده این آدم با این اطلاعات در کنارش باشد و به همین دلیل او را به گوشه دوری تبعید کرده است.

اما برایش خانه خریده و مقرری تعیین کرده است. معتقدم این شخصیت می‌توانست در کلیت کار به‌عنوان راوی یا دانای کل در روایت داستان حضور پیدا می‌کرد.

مدیوم بازیگری در تلویزیون نسبت به دیگر رسانه‌ها چه ویژگی‌هایی دارد؟

این چند سال اخیر در مجموعه‌ها و تله‌فیلم‌های زیادی بازی کردم که اتفاقا همه کارها را دوست داشتم و همیشه تلاش کرده‌ام از کلیشه‌ها دور شوم. به نظرم تلویزیون رسانه فراگیری است و من بازیگر می‌توانم با تعداد بیشتری مخاطب ارتباط برقرار کنم و کارم هم بهتر دیده شود.

چقدر به ایفای نقش‌های منفی علاقه دارید؟

ببینید من بازیگر از کلیشه شدن فاصله ‌می‌گیرم و هیچ‌کدام از نقش‌های منفی‌ام شبیه به هم نیست.

به‌عنوان یک بازیگر باسابقه چقدر در مورد نقش و شرایط کار به کارگردان نظر و پیشنهاد ارائه می‌کنید؟

در رسیدن به نقشم همه تلاشم را می‌کنم و هر جا که نیاز باشد و احساس کنم که می‌توانم، به کارگردان کمک می‌کنم.

بنابراین پیشنهادم را در اختیار کارگردان قرار می‌دهم و هیچ‌گاه خودم، عقیده و دیدگاهم را به کارگردان تحمیل نکرده‌ام، اما در اغلب مواقع نظر و پیشنهادم با استقبال کارگردان روبه‌رو شده و از آن استفاده شده است.

گریم سنگین این نقش چقدر به شما برای ایفای نقش کمک کرد؟

یک بازیگر توانا حتی می‌تواند چند نقش را با یک چهره واحد بازی کند. بازیگر در چند دقیقه نخست تحت‌تاثیر گریم بازیگر قرار می‌گیرد و در ادامه بازی خوب، بازیگر است که می‌تواند باعث ارتباطش با نقش بشود. گریمی ارزش دارد که کاراکتر را که من ایفا می‌کنم، بتواند ثبت کند.

حضور بازیگران بزرگ در سریال معمای شاه به شما چقدر کمک کرد؟

بازیگران نقش‌های مقابل هم مثل دم و بازدم هستند و اگر بازی بازیگر نقش روبه‌رو خوب باشد در کار بازی شما تاثیر مثبت خواهد داشت. اگر بازیگر نقش مقابل بد باشد. بازیگر نقش مقابلش را کلاف و خسته می‌کند.

از بازی در این سریال خاطره‌ای دارید؟

در مدتی که در کنار تیم سازنده معمای شاه بودم لحظات لذتبخش و خوشی را تجربه کردم و در این مدت تجربیات خوبی به دست آوردم.

این روزها مشغول چه کاری هستید؟

به دیدن اجراهای تئاترهای مختلف می‌روم. کتاب می‌خوانم. فیلم‌های روز ایران و دنیا را می‌بینم و در کنارش مشغول ساخت یک فیلم کوتاه به نام «و هیچ» هستم. که در حال حاضر در مراحل فنی به سر می‌برد.

تا در آینده ان‌شاءالله بیشتر در حوزه کارگردانی فعالیت کنم. در حقیقت ساخت این فیلم کوتاه اتودی برای کارگردانی یک سریال در آینده نزدیک توسط من است.

احمد‌ محمد‌اسماعیلی

ضمیمه قاب کوچک