از سوی دیگر باید گفت برجام حاصل سالها مذاکراتی بود که تیمهای قبلی اگرچه با یک تکنیک و تاکتیک متفاوت اما با نیت حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران (همانطور که تیم فعلی نیز همین نیت را داشت) داشتند.
انتقادات و حمایتهای زیادی هم از این توافق شد و بالاخره امروز به مرحله بسیار حساسی رسیدهایم که عبارت است از اجرای برجام.
با وجود تلاشهای زیادی که هیات ایرانی کرده است تا جلوی تفسیرها و تاویلها از متن را سد کند با این حال هر متن حقوقی هر چقدر هم در نگارش آن دقت شود امکان تاویل و تفسیر را دارد و این به مقدار زیادی به اراده سیاسی طرف مقابل بستگی دارد.
بیتردید اراده سیاسی طرف مقابل ما بخصوص آمریکا، همراه با حسن نیت نیست و این موضوع نیاز به استدلال ندارد.
همه گروهها در آمریکا از تندروها گرفته تا آنهایی که اصطلاحا میانهرو هستند برای اینکه در مقابل ایران مشکلآفرینی کنند با همدیگر رقابت میکنند و به عنوان شاهدی برای این موضوع میتوان به بحثها و مناظرههای انتخاباتی در آمریکا نگاهی انداخت.
شاید یک زمانی بود که کاندیداهای ریاست جمهوری از تلاش برای نزدیکی به ایران، صحبت و از این موضوع به عنوان یک امتیاز یاد میکردند اما امروز میبینیم که برخی از کاندیداها ( حداقل کاندیداهای جمهوریخواه و حتی بعضی از دموکراتها) در این ادعا که در صورت رسیدن به ریاست جمهوری برجام را متوقف خواهند کرد، مسابقه گذاشتهاند حتی دولت فعلی هم که برجام را امضا کرده است گاهی خط و نشانهایی میکشد که اگر لازم باشد اجرای برجام را متوقف میکند.
اینها همگی نشان میدهد که ما باید حواسمان جمع باشد و با دقت و هوشمندی رفتار کنیم تا اولا جلوی تفسیرها را بگیریم و مهمتر از آن اینکه حتی اگر طرف مقابل خواست نقض عهد کند ما در موضع ضعف و شکست قرار نگیریم. به عبارت دیگر باید برای نقض عهد و عدم اجرای برجام آمادگی داشته باشیم تا از ترس عدم اجرای آن ناچار به دادن امتیاز نشویم.
به همین دلیل هم بود که مقام معظم رهبری از همان ابتدا تاکید میکردند مرحله پس از توافق و نحوه اجرای آن مهمتر از تدوین و مرحله امضای توافق است. ما در همین مدت هم شاهد مواضع متناقض، تهدیدآمیز و تخریبکننده از سوی آمریکاییها بودهایم که نمونهای از آن طرحها و لوایحی است که در کنگره و سنا تصویب شد. لذا باید بسیار دقت کنیم که اجرای برجام را آخر راه ندانیم بلکه این رویداد، آغاز فصل نوینی میان ما و نظام سلطه است.
ما به این نیت برجام را امضا کردیم که مشکلات ما تسهیل شود، اما طرف مقابل چنین نیتی ندارد، بلکه به دنبال این بوده که با استفاده از برجام ما را در موقعیتی قرار دهد که ناچار شویم در برخی جاها از مواضعمان تنازل کنیم و این نشاندهنده حساسیت شرایط آینده است.
بخش مهمی از برجام موضوع اقتصادی و تحریم است و بخشهای دیگر آن نیز موضوع توان نظامی و توان تکنولوژیک جمهوری اسلامی ایران است.
در همه این فصول اصل بر این است که ما هم توسعه داشته باشیم، هم توان نظامی مان افت نکند و هم توان تکنولوژیک ما افزایش داشته باشد.
اگر به این اصول دقت داشته باشیم میتوانیم جلوی تاویل و تفسیر را بگیریم و نیز میتوانیم راههای جایگزین را برای وقتی که بخواهند برجام را نقض کنند پیدا کنیم.
راه حل مشکلات در بخش اقتصادی، اقتصاد مقاومتی است که اصول آن از سوی مقام معظم رهبری تبیین شده، اما متاسفانه هنوز روشهای اجرایی آن نهایی نشده است و باز با کمال تاسف میتوان گفت که در بسیاری از بخشهای اجرایی در ردههای گوناگون، اساسا به عنوان یک راه حل دفاعی، اعتقادی به این روش نیست اما در بخش نظامی، خوشبختانه هم اصول توسط مسئولان نظامی رعایت میشود و هم با نشان دادن بموقع مواضع عملی، نشان داده شده که هیچ گاه اجازه نخواهیم داد کشوری، توان نظامی ما را مخدوش کند.
این چیزی است که اتفاقا در همین مدت کوتاه، نظام سلطه و خصوصا آمریکاییها به آن پی بردند، عصبانی هم شدند و عصبانیتشان را هم بروز دادند، ولی خوشبختانه مسئولان نظام ما از شخص مقام معظم رهبری، آقای رئیسجمهور و وزیر امور خارجه و دیگران، یک موضع یکسان در این زمینه داشتند که این جای خشنودی دارد.
در بخش تکنولوژی نیز اگرچه برجام عمدتا به مساله هستهای برمیگردد، ولی خیلی از مسائل آن قابل تعمیم به سایر فناوریها نیز هست و به همین دلیل باید دقت بیشتری کرد. گرچه برجام برای ما محدودیت ایجاد کرده ولی این محدودیتها در بخشی از سختافزارهای صنعت هستهای است و چون نرمافزار و فناوری این صنعت را به دست آوردهایم، قابلیت بازگشت وجود دارد.
ولی باید دقت کرد که با تنازل و کوتاه آمدنهای بیجا دست خودمان را در فناوری نبندیم، زیرا اگر بخواهیم در فناوری هستهای برای خودمان سدهای خودساخته ایجاد کنیم این اقدام، سنت نامطلوبی برای نظام سلطه خواهد بود که در سایر فناوریها نیز بر این اساس عمل خواهند کرد. در هر صورت امروز هم وظایف دولتمردان و هم وظایف مردم برای مقابله با نقض عهد، پیمانشکنی و دبه کردن نظام سلطه در اجرای برجام خیلی سخت تر از دوره مذاکره خواهد بود.
دکتر علیرضا شیخ عطار - سفیر پیشین ایران در آلمان
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
ابراهیم قاسمپور در گفتوگو با جامجم مطرح کرد؛
ضرورت اصلاح سهمیههای کنکور در گفتوگوی «جامجم»با دبیر کمیسیون آموزش دیدبان شفافیت و عدالت