کیف‌های پر کارت

به گزارش جام جم کلیک، اما کارت ملی و گاهی شناسنامه، گواهینامه رانندگی و برای آقایان کارت پایان خدمت یا معافی از خدمت مدارک مهمی است که حداقل یکی از آنها در کیف یا جیب ماست.

از این گذشته انواع کارت‌های بانکی، مدارک مختلف دیگر مثل مدارک بیمه خودرو، دفترچه بیمه و امثال اینها نیز ممکن است از همراهان مهم کیف پول بیشتر ما باشد.

خدا روزی را نیاورد که کیف پول یا کیفی که حاوی چنین مدارک مهمی است، دزیده یا مفقود شود. وقتی چنین اتفاقی برای کسی بیفتد، یکی از نگرانی‌ها و ناراحتی‌های اصلی، زمانی است که باید صرف ابطال و تقاضای صدور مجدد این اسناد مهم شود.

این‌که آیا راهی وجود دارد که بتوان این همه سند و مدرک را همراه نداشت و به کار و زندگی هم رسید، موضوعی است که پاسخ و راه‌حل آن در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارد.

انقضای کارت‌های ملی کاغذی

قرار است امسال آخرین سالی باشد که کارت‌های ملی کاغذی در جریان است. امسال هر ایرانی باید به دفاتر خدمات ثبت احوال مراجعه کند و برای دریافت کارت ملی هوشمند تقاضا دهد.

مراحل این کار هم به این صورت است که ابتدا از دفاتر وقت گرفته شود سپس با مراجعه به دفاتر و پر کردن فرم موردنظر و ارائه مدارک، اثر انگشت افراد از طریق دستگاه‌های دیجیتال مخصوص اسکن اثر انگشت برداشته شود و عکسی هم برای کارت در همان دفتر از افراد گرفته شود.

پس از اتمام این مرحله به مراجعه‌کنندگان گفته می‌شود سه ماه بعد، به یکی از اداره‌های اصلی سازمان ثبت احوال مراجعه کنند و کارت ملی هوشمند خود را دریافت کنند.

راه‌حل مساله

هرچند هنوز اطلاعات تفصیلی و روشنی درباره کارت‌های ملی هوشمند منتشر نشده و بیشتر مطالب در‌این‌باره نقل‌قول‌هایی خبری از مسئولان سازمان ثبت احوال و وزارت کشور بوده، اما در همان اخبار مختصر گفته شده کارت‌های ملی هوشمند کارت‌هایی چندمنظوره است و امکانات مختلفی ازجمله کارت بانکی، دفترچه بیمه و گذرنامه روی آن تعبیه می‌‌شود.

در همین نقل‌قول‌ها تاکید شده پروژه کارت هوشمند چندمنظوره به امکانات و زیرساخت‌های وسیعی نیاز دارد که باید با آمادگی سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط پیگیری شود.

این کارت قرار است جای تمام کارت‌های خدمات‌رسانی به مردم را بگیرد. در اخبار دیگری از امضای الکترونیک و پست الکترونیک برای هر فرد ایرانی به‌عنوان مولفه دیگری از کارت هوشمند ملی سخن به میان آمده است. با این اوصاف آیا کارت ملی هوشمند چند منظوره راه‌حل مساله است؟

تاریخچه کارت‌های هوشمند در ایران

اوایل دهه 1380 خورشیدی و طی سلسله‌ای از اقدامات ناهماهنگ سازمان‌های مختلف در کشورمان، هر یک به‌صورت جداگانه به صدور کارت هوشمند برای ارائه خدمات الکترونیک خود اقدام کردند.

این در حالی است که در بسیاری از کشورها این کار به‌صورت منسجم و به‌دور از موازی کاری‌های متعدد صورت گرفت.

این مساله باعث شد پس از این‌که تعداد زیادی کارت هوشمند مختلف به دست مردم رسید و باعث بروز انواع پیچیدگی‌ها شد، در اواسط دهه 1380 انسجام این امر و یکی کردن تعداد زیادی کارت الکترونیکی، به‌عنوان پروژه‌ای ملی در دستور کار دولتمردان وقت قرار بگیرد.

سابقه اولین اقدامات پروژه کارت ملی هوشمند به سال‌های 1383 و 1384 بازمی‌گردد. هرچند در ادامه راه این پروژه، «پیش‌نویس سند چشم‌انداز پروژه کارت ملی هوشمند» در سال 1384 تنظیم شد.

اما تغییراتی را نیز پشت سر گذاشت و از اسناد سال‌های پیش و پس از خود مثل طرح «ایران کارت» از طرح‌های شورای عالی اطلاع‌رسانی در سال 1386، «راهبرد ملی دولت الکترونیک» در سال 1384 و... استفاده کرد.

در تدوین پیش‌نویس سند این پروژه که اکنون ده سالی از عمرش می‌گذرد، کشورهایی چون تایلند و کره جنوبی به‌عنوان نمونه‌های جهانی مورد نظر قرار گرفته است.

این پروژه از زمان مطرح شدن تا اجرا چند سال را پشت سر گذاشت و درنهایت سال 1392 وزیر کشور وقت از صدور اولین کارت‌های هوشمند ملی در 22 بهمن همان سال خبر داد.

از آن زمان تاکنون مهلت‌های مختلفی به‌عنوان آخرین مهلت ثبت‌نام برای اعطای این کارت‌ها اعلام شده است.

چرا این‌قدر دیر؟

از زمانی که کارت‌های ملی کاغذی اجباری شد، مدت زیادی نمی‌گذرد. پیش از آن شناسنامه مهم‌ترین مدرک هویتی هر ایرانی بود.

از آن زمان تاکنون جهان به واسطه کاربردهای گوناگون و اجتناب‌ناپذیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی و امور مختلف متحول شده است.

اگر به تاریخچه پروژه ملی شدن کارت چندمنظوره هوشمند نگاهی بیندازیم، می‌بینیم این پروژه به دهه گذشته بر‌می‌گردد. پروژه‌هایی که از آن به نام «دروازه دولت الکترونیک» یاد می‌شود اکنون فرزندی ده دوازده ساله است.

از ده سال گذشته تاکنون، ورود بازیگری جدید به عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات به نام «تلفن‌های همراه هوشمند» و حوزه‌های بسیار مهم نوینی چون «رایانش ابری»، نه‌تنها دوباره تحولی در زندگی میلیاردها انسان ایجاد کرده، بلکه بیش از همه چیز خود حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را تحت تاثیر قرار داده است.

دولت الکترونیک، سال‌هاست در بسیاری از کشورها پیاده‌سازی و اجرا شده و پروژه «دولت موبایلی» از چند سال گذشته به‌روز شده آن محسوب می‌شود.

در این میان احراز هویت با استفاده از حسگرها و سنجه‌های فوق‌العاده کوچک، ارزان و متکی به سامانه‌های هوشمند و با استفاده از رایانش ابری در بسیاری از گوشی‌های همراه هوشمند به‌راحتی و در کمترین زمان انجام می‌شود.

کشورهایی که در دهه گذشته راهکار کارت‌های هویتی هوشمند را اتخاذ کرده بودند، آن را رها کرده و از ابزارهای دیگری و با استفاده از مشخصات بیومتریک اشخاص که همیشه همراهشان است مثل اثر انگشت، مشخصات چشم افراد، ابعاد و مشخصه‌های صورت و دیگر مشخصات بیومتریک استفاده می‌کنند.

در حالی‌که میلیون‌ها ایرانی، خود تلفن‌های همراهی دارند که همین مشخصه‌های بیومتریک کاربرانشان را ثبت و شناسایی می‌کند، پروژه کارت‌های ملی هوشمند چند منظوره همچنان در حال اجرایی شدن است.

پروژه‌ای ملی و دولتی که بخشی از پول آن را خود مردم در قالب هزینه تقاضای کارت می‌پردازند و به زیرساختی بسیار گران نیاز دارد. کارت‌هایی که اطلاعات زیادی را در خود خواهد داشت که معلوم نیست اگر در قالب تنها یک کارت، در دست هکرها بیفتد چه به روز صاحب کارت می‌آید.

کارت هوشمند چیست؟

کارت هوشمند ملی چیست و چه تفاوتی با کارت ملی کاغذی با آن روکش طلقی ممهور به مهر برجسته دارد؟ کارت هوشمند از نظر شکل و شمایل ظاهری تفاوت چندانی با کارت‌های الکترونیکی پلاستیکی مثل کارت‌های بانکی ندارد.

تفاوت اصلی درون کارت و جایی است که از دید مخفی است. برخلاف کارت‌های الکترونیکی مغناطیسی که اطلاعات روی همان نوار عمدتا مشکی مغناطیسی ثبت می‌شود، درون کارت‌های هوشمند یک تراشه تعبیه شده است.

این تراشه می‌تواند با توجه به مشخصات فنی‌اش اطلاعات متنوع و زیادی را در خود داشته باشد. تعبیه این تراشه در کارت‌ها آن را به کارت هوشمند تبدیل می‌کند.

به‌این‌ترتیب می‌توان از این کارت‌های هوشمند در اموری مختلف استفاده کرد. نمونه‌ای ملموس برای ما ایرانیان در مورد کارت‌های هوشمند، کارت سوخت است؛ کارتی که علاوه بر اطلاعات هویتی دارنده آن، اطلاعات خودرو و انواع سهمیه‌های بنزین ، زمان و میزان سوختگیری را نیز در خود دارد.

اما در مورد کارت ملی هوشمند، با توجه به اخبار منتشر شده تاکنون که این کارت‌ها را کارت‌هایی چند منظوره توصیف کرده، می‌توان تصور کرد انواع اطلاعات مثل اطلاعات هویتی، وضعیت تاهل، آدرس محل سکونت، وضعیت اشتغال، اطلاعات بیومتریک مثل اثر انگشت، اطلاعات بیمه و سوابق پرونده‌های الکترونیک پزشکی، وضعیت نظام وظیفه برای آقایان و انواع اطلاعات دیگر در این کارت وارد شود.

محمدعلی پورخصالیان

ضمیمه کلیک