کمپ‌های ترک اعتیاد، زیر ذره‌بین

کتک با شیلنگ و زنجیر، حبس در قفسی آهنی و سگ به جان وی انداختن، برهنه کردن در هوای سرد و حمام آب یخ، گرسنگی دادن در حد مرگ، توهین، تحقیر، گروگانگیری، حتی به تعبیر معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، ترویج اباحه‌گری (اخلاق‌ستیزی) و عرفان‌های کاذب.

آنها که شنیده‌ها را دیده‌اند مو براندام‌شان راست می‌شود وقتی اسم کمپ می‌آید، مثل یکی از ساکنان پاتوق استخر تهران که چند هفته قبل به خبرنگار ما گفت مامورها که می‌آیند فرار می‌کند تا به کمپ نرود از ترس گرسنگی و خشونت.

مستمعان و ناظران اما همه حقیقت را درباره مراکز درمانی ماده 15 (درمان اختیاری) نمی‌دانند و نمی‌دانند که وصله‌های ناجور به همه این مراکز نمی‌چسبد که در میان آنها کمپ‌ها، مراکز درمان سرپایی، مراکز اقامت میان‌مدت، مراکز کاهش آسیب و پناهگاه‌هایی هست که معتاد را طبق قاعده تیمار می‌کنند و حسابشان از متخلفان این حوزه جداست.

با این حال روایت‌های ناخوشایندی که از این مراکز تا به حال به گوش رسیده ذهن مردم را رنج می‌دهد.

برای همین، دقایقی از نشست خبری دیروز سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدرمعطوف این موضوع شد که بازنگری در نحوه صدور مجوز مراکز ماده 15 و راه‌اندازی و اداره آنها تا چه اندازه حیاتی است.

غربال کمپ‌ها، یک الزام

پرویز افشار خبری خوب برای مردم داشت، این‌که ستاد با این باور که بعد از گذشت دو دهه از عمر نظام درمان اعتیاد در کشور، غربالگری مراکز خصوصی درمان اعتیاد و بازنگری جدی در نحوه فعالیت آنها را با مشارکت سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت در دستور کار قرارداده و بزودی تغییرجدی در رویکرد این مراکز ایجاد خواهد شد.

افشار در لابه‌لای گفته هایش فقط به یک بخش از این تحولات اشاره کرد، به این‌که مراکز اقامتی که اکنون اختلالات جدی دارند و گهگاه مرتکب تخلف می‌شوند، در مسیر کیفی‌سازی حرکت خواهند کرد و پروانه‌های کار فقط برای تیم‌های حرفه‌ای متشکل از پزشک، روانپزشک، روان‌شناس، مددکار و معتادان بهبودیافته واقعی صادر خواهد شد.

این خانه‌تکانی برای مراکز ماده 15 ضروری است؛ مراکزی که به نظر می‌رسد در رشد فزاینده آنها در سال‌های اخیر بیش از آن‌که منطق و نیازسنجی حاکم باشد، نوعی دستپاچگی و بلبشو در جریان بوده است.

دکتر سعید صفاتیان، عضو کمیته مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت و مدیرکل درمان سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر که از بیرون نظاره‌گر فعالیت این مراکز است نیز در گفت‌وگو با ما مقابل پدیده ازدیاد کمپ‌های درمانی یک علامت سوال بزرگ می‌گذارد و می‌گوید زیادشدن این مراکز نشانه موفقیت آنها نیست . صفاتیان به تغییر شرایط اعطای مجوز این مراکز معتقد است تا دستمایه‌ای باشد برای رفع اختلالات کنونی، از پایین بودن میزان ماندگاری معتادان در نظام درمان گرفته تا بحث خروج دارو از مراکز به بازار آزاد، خدمات روان‌شناسی و مددکاری ضعیف، درمان‌های غیراستاندارد، توسل به خشونت، نگهداشت افراد در مراکز با ضرب و زور و کمرنگ شدن درمان معتادان پرخطر که رسالت اصلی این مراکز بوده است .

اگر این چالش‌ها حل شود و اختلالات فعلی از بین برود، جای امیدواری برای کیفی‌سازی در ارائه خدمات درمانی اعتیاد وجود خواهد داشت؛ اما به یک شرط، به شرط نظارت مستمر، نه نظارت‌های مقطعی وکم‌اثر که دست متخلفان را باز می‌گذارد و دلشان را قرص می‌کند.

مظنه مواد چند؟

از ابتدای بهار امسال تا پایان اولین ماه زمستان یعنی از فروردین تا انتهای دی 536 تن انواع موادمخدر کشف شده؛ یعنی 75تن بیشترازمدت مشابه سال گذشته. این کشفیات اما پیامدی داشته و به گران‌تر‌شدن چند قلم از مواد سنتی و صنعتی منجر شده مثل هروئین که در ماه گذشته هر پنج سانتی از آن به طور میانگین در کشور 12 هزار و 493 تومان خرده‌فروشی شد و حشیش که هرگرم از آن 2432 تومان قیمت داشت .

کشفیات مواد و تنگ شدن روزنه ورود پیش‌سازها مدتی است گریبان شیشه را نیز گرفته و قیمتش را در مدتی کوتاه چند برابر کرده؛ اما گویا گرانی بیش ازحد شیشه، مشتریان آن را کم کرده و درنتیجه باعث افت نسبی قیمت آن شده یعنی برای دی ماه برای هرگرم 68 هزارتومان و برای هرکیلو از آن40 میلیون تومان.

این افت درحالی اتفاق افتاده که طبق آمارستادمبارزه با مواد مخدرمیانگین قیمت کشوری هرکیلوشیشه در ماه آبان 76 میلیون تومان بوده و درعرض یک ماه، قیمت این روانگردان 26 میلیون تومان کاهش یافته، افتی که گرچه چشمگیراست اما هنوز به حدی نیست که شیشه مثل سال‌های قبل ماده‌ای در دسترس همگان باشد.

ین گرانی البته می‌تواند نشان‌دهنده رخدادی خوب درحوزه اعتیاد باشد؛ یعنی تغییر ذائقه معتادان و چرخش آنها از مواد صنعتی به‌سمت موادسنتی وکم‌خطرتر. روز گذشته پرویز افشار اما این تغییر گرایش را که اغلب کارشناسان منتظر آن هستند، تائید نکرد و فقط گفت ستاد، چشم‌انداز این تغییرالگو را برای آینده انتظار دارد، فقط انتظار .

قیمت مواد مخدر بر مبنای گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر

مریم خباز - جامعه