معرفی نخست وزیران پهلوی در «یک گام تا انقلاب»

به گزارش جام جم سیما ، ظریف ویژه برنامه «یک گام تا انقلاب» را برنامه ای گفتگومحور می داند ومی گوید: تلاش شده با استفاده از پژوهش های موجود، کتاب های تاریخی و کارشناسانی که در این حوزه فعالیت داشتند ویژگی های شخصیتی رجال عصر پهلوی مورد برررسی قرار بگیرد.

وقتی صدا بردار میکروفن ها را تنظیم می کند، مختاری صحبت خودرا شروع می کند با اشاره دست ظریف طهرانبند این طور اولین سوال خود را از میهمان برنامه می پرسد:یکی از شخصیت هایی که در دوران پهلوی دوم در تثبیت حکومت نقش آفرین هست، اردشیر زاهدی است دوست داریم بیشتر با خصوصیات فردی این شخصیت آشنا شویم.

بعد از صحبت های کارشناس برنامه، ظریف به صدابردار می گوید: که اولین خاطره پهلوی پخش شود.می پرسم مگر برنامه گفتگو محور نیست؟که ظریف می گوید: با وجودی که این برنامه گفت وگومحور است اما تلاش شده با استفاده از آیتم ها و صداهای تاریخی وجوه مستند این برنامه قوی تر شود.مجموعه صحبت های رجال عصر پهلوی وخاطرات آنها به صورت گسترده در این برنامه مورد استفاده قرار گرفته تا تحلیل های کارشناسانه و دقیقی از مناسبات سیاسی آن دوران برای شنوندگان رادیو ترسیم شود.

فضای استودیوی ساختمان شیشه ای کاملا سیاسی است.با صحبت های مختاری اصفهانی می توانی به راحتی اردشیر زاهدی پسر فضل‌الله زاهدی، نخست ‌وزیر دولت کودتا، داماد محمدرضا پهلوی و مورد تأیید و اعتماد دربارهمچنین وابسته به سیا و معروف به پسر خوب واشنگتن را در ذهنت مجسم کنی. کسی که می‌خواست همانند پدرش که در کودتای 28 مرداد، شاه را به ایران بازگردانده بود، منجی شاه شود و مانع از بر افتادن سلطنت پهلوی گردد. با توجه به موقعیت اردشیر زاهدی در نزد شاه، آمریکایی‌ها او را منبع خوبی برای کسب اخبار و اطلاعات دست‌اول از اوضاع ایران می‌دانستند و به همین خاطر، تا آخرین روزهای حضورش در تهران، مدام با او در تماس بودند. تلاش‌های زاهدی اما سرانجام راه به جایی نبرد و او هم به‌ناچار از کشور گریخت

«پهلوی» از زبان «پهلوی»!

علی پیری طهرانبند کارشناس مجری ویژه برنامه «یک گام تا انقلاب» می گوید:در این ویژه برنامه ها با محوریت نخست وزیران دوره پهلوی دوم به تحلیل حکومت پهلوی از جهت وابستگی به نظام غرب و نظام سلطه و عدم مشروعیت در سطح جامعه می پردازیم. نخست وزیران به عنوان کارگزاران حکومت پهلوی انعکاس و بازتابی از ساختار حکومتی رژیم پهلوی است که برای مخاطبین بر اساس مستندات تاریخی وخاطرات رجال پهلوی به تبیین حکومت پهلوی از ابعاد سیاسی، اجتماعی واقتصادی می پردازیم.

طهرانبند تصریح می کند: به واقع امر این برنامه تحلیلی از حکومت پهلوی برگرفته از مستندات ساواک و اعضای وابسته به دربار پهلوی است ودر کلیت قضیه این برنامه مستند روایتی از رژیم پهلوی یا به تعبیر درست تر«پهلوی از زبان پهلوی» است که در این برنامه نگاه نقادانه وبی طرفانه نسبت به ساخت حکومت پهلوی صورت می گیرد.

وقتی از او می پرسم از چه منابعی برای تهیه این برنامه استفاده کرده اید، او می گوید: تمام منابع داخل وخارج از کشور که به روایت حکومت پهلوی می پردازد مورد استفاده این برنامه است.کارشناسان در تحلیل محتوا وشاکله حکومت پهلوی از منابع مستند ودست اول که بخشی از آنها روایت خود خاندان پهلوی است استفاده کرده اند.

او درباره کارشناسان برنامه می گوید: کارشناسان برنامه رضا مختاری اصفهانی، دکتر جواد سخا، دکتر جواد منصوری، دکتر علی رجب لو عمدتا از پژوهشگران حوزه تاریخ معاصر هستند

کارشناس مجری ویژه برنامه «یک گام تا انقلاب» تصریح می کند: قبل از ورود به برنامه طی یک مطالعات پژوهشی که انجام داده ام سوالات برنامه را طراحی و با کارشناسان در میان می گذاریم وکارشناسان برپایه اسناد در راستای پاسخگویی بر می آیند.یک بخش آیتم روایتی در برنامه وجود دارد که تهیه کننده در تنظیم آن نقش مستقیم دارد. با یک ورودیه و بیوگرافی هرکدام از نخست وزیران معرفی می شوند که در این ویژه برنامه ها شخصیت های ارتشبد زاهدی ، حسنعلی منصور ، اسدالله علم ، امیر عباس هویدا ، شریف امامی ، شاهپور بختیار ، جمشید آموزگار و علی امینی برای شنوندگان بیشتر معرفی می شود.

طهرانبند که تقریبا به مدت 15سال است، کارشناس مجری برنامه های مختلف رادیویی است درباره نقش کارشناس مجری در برنامه های تاریخی می گوید: ذهن پرسشگر و تحلیلی کارشناس مجری به عنوان نماینده مخاطبین آن چیزی که مطلوب نظر مخاطبین است را از کارشناسان پرسیده و تحلیل جامعی در اختیار مخاطب در راستای روشن کردن ذهن مخاطب نسبت به مجهولات مطروحه در بستر تاریخ صورت می گیرد.به این جهت که سالیان متمادی است در عرصه پژوهش در رابطه با تاریخ معاصر به فعالیت می پردازم وشنونده وبیننده بسیاری از برنامه های تاریخی هستم سعی ام بر این است که از تکرار به دور باشم وبا توجه به تحقیقات نوین عرصه های جدیدی از مسائل تاریخی را با کمک کارشناسان برای مخاطبین مطرح نمایم.

علل خیزش مردم در به وجودآمدن انقلاب !

وقتی از تهیه کننده برنامه می پرسم آیا در این برنامه ها تمامی وجوه شخصیتی نخست وزیران منعکس می شود در جوابم می گوید: پر واضح است برنامه تولید شده به خاطر محدودیت زمان تمام وجوه شخصیتی این افراد را بازتاب نداده اند ولی تلاش شده تا مهمترین ویژگی ها و عملکرد رجال عصر پهلوی مورد توجه قرار گیرد.

ظریف ادامه می دهد: ما تا به امروز در باتره نخست وزیران، برنامه ویژه ای را تدارک ندیده بودیم ولی این بار تلاش شد تا ضمن بررسی نخست وزیران تاثیر گذار ایران در 25 سال پایانی حکومت محمد رضا یک واقعه تاریخی مهم که منجر به خیزش مردم ایران در به وجود آمدن انقلاب اسلامی شد مورد بررسی قرار گیرد.به طور مثال در دوره «فضل الله زاهدی» آنچه اهمیت داشت مسئله کودتای 28 مرداد و سرنگونی دولت دکتر مصدق ودر پی آن انعقاد قرارداد کنسرسیوم نفتی بود.

وی افزود: در دوره «علی امینی» موضوع اصلاحات ارضی و تبعات منفی آن و وابستگی وی به برنامه های کندی رئیس جمهور وقت آمریکا مورد توجه قرار می گیرد.در بررسی شخصیت «اسدالله علم» سر سپردگی او به دربار وشخص محمد رضا و مسئله قیام 15 خرداد مورد توجه قرار می گیرد. «جمشید آموزگار» برای استحکام نهاد سلطنت، حزب رستاخیز را به وجود آورد. حسنعلی منصور برای خوش آمد آمریکایی ها لایحه کاپیتولاسیون را به تصویب مجلس شورای ملی رساند.

تهیه کننده برنامه «یک گام تا انقلاب گفت:«امیر عباس هویدا» نقش زیادی در پیشبرد منافع آمریکا در ایران بازی کرد.«شریف امامی»موجب به وقوع پیوستن قیام 17 شهریور و به خاک و خون کشیدن انقلابیون شد و «شاپور بختیار» با تشکیل دولت وحدت ملی سعی کرد تا نظام پادشاهی ایران را از سقوط نجات دهد.همه این اقدامات که با واکنش منفی مردم روبرو شد در نهایت انقلاب اسلامی را رقم زد وفصل نوینی در مناسبات سیاسی ملت ایران گشوده شد.

از هوشیاری رسانه تا آشنایی نسل جوان با گذشته مملکت!

قبل از اینکه علی ظریف بخواهد برنامه دیگری را ضبط کند در فرصتی که ایجاد می شود، رضا مختاری اصفهانی یکی از پژوهشگران برنامه کسی که در حوزه «اسناد» 6 جلد کتاب، در حوزه «خاطرات» 3جلد کتاب نوشته و کتاب هایی با عنوان «رادیو، فرهنگ و سیاست در ایران»، «هنر اصفهان از نگاه سیاحان»، «تاریخ تحولات اجتماعی رادیو در ایران» و «پهلوی اول از کودتا تا سقوط» را تالیف کرده می گوید: در این ویژه برنامه در مورد نخست وزیر زاهدی وحسنعلی منصور صحبت کردم.

وقتی از او می پرسم آیا با پژوهش هایی که شما در زندگی تاریخی این افراد داشته اید به نکته تازه ای در برنامه اشاره کرده اید، که شنیدنش برای مخاطبان جالب بوده است، او برایم می گوید: سلطنت طلب ها کودتای 28 مرداد را قیام می دانند و سعی می کردند به جامعه ایران این طور القاء کنند که جامعه ایران در صبح 28 مرداد شعار «زنده باد مصدق» و بعدازظهر «مرده باد مصدق» را سر دادند.کسانی که این افسانه را ساختند جامعه ایران را متهم می کنند به اینکه کودتا را پذیرفته و یک قیام ملی بوده درصورتی که جامعه ایران آن زمان جامعه ای منفعل بوده وبر اثر این انعال بوده که کودتاچی ها موفق شدند و ما می دانیم جامعه ایران هیچ گاه کودتا را نپذیرفت و از پیشگیری های پس از کودتا که تمام طبقات اجتماع را در بر می گرفت وهمچنین زنده ماندن نهضت ملی شدن صنعت نفت تا سقوط سلطنت پهلوی را به عنوان دلیل این موضوع بگیریم.

درمورد زندگی حسنعلی منصور اشاره کردم به روی کار آمدن دیوان سالاری جدیدی که نسبتی با تاریخ ادبیات این سرزمین نداشت.نسل جدید دیوان سالاری که در حزب ایران نوین جمع شده بودند یک نوع تملق آمریکایی تابی داشتند وهمین گروه باعث شکاف بیشتر دوست وملت در زمان پهلوی دوم شدند.

وقتی از اصفهانی که از سال 80 با رسانه رادیو همکاری داشته در باره آشنایی نسل جوان با تاریخ کشور می پرسم و اینکه چگونه می توانیم جوانان را علاقمند به سرگذشت گذشته ایران کنیم، اومی گوید:فکر می کنم در مورد برنامه های تاریخی رسانه باید خیلی دقیق باشد. با توجه به اینکه نسل جدید کمتر مطالعه می کند در دادن اطلاعات به او بایستی این دقت را داشته باشیم که که نسل جدید آن را پس بزند واحساس نکند که قضاوت های سیاه وسفیدی از گذشته مملکتش گفته می شود.نسل جدید بایستی این احساس را داشته باشد که واقعیت ها بدون پیش داوری ها گفته می شود.اگر رسانه به این مهم دقت نکند برنامه های تارخی به ضد آن نظام تبدیل می شود.

تولید برنامه برای شبکه های مختلف رادیویی !

متوجه می شوم که احمد الهی قلی مدیر گروه برنامه های گفتگو محور رادیویی معاونت خبر برای نظارت هرچه بیشتر بر روند این ویژه برنامه در استودیو حضوردارند، وقتی از فعالیت های این گروه می پرسم او برایم می گوید:این گروه برنامه هایی برای شبکه های رادیویی ایران، تهران، گفتگو، فرهنگ و جوان تولید می کند.به طور مثال برنامه «یک گام تا انقلاب» از 12بهمن تا 22 بهمن به جای برنامه «بحث روز» در هشت برنامه از ساعت 15:30 تا 16:10 از رادیو ایران ودر ساعت های دیگری از رادیو گفتگو و رادیو انقلاب پخش می شود.

وی ادامه می دهد: یکی از دغدغه هایی که گروه برنامه های تحلیلی و مستند معاونت خبر داشت شناسایی دقیق و پژوهش محور نخست وزیران عصر پهلوی بوده است.در سالهای گذشته بیشتر برنامه ها متمرکز بر شناسایی دستاوردهای انقلاب اسلامی و توفیقاتی که در بیش از سه دهه انقلاب شکوهمند اسلامی در حوزه های مختلف علمی ، فن آوری ودفاعی داشته است ، بوده است اما برای امسال شناسایی نخست وزیران پهلوی دوم از کودتای 28 مرداد سال 1332 تا پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت.

الهی تصریح می کند: پر واضح است که نخست وزیران عصر پهلوی شخصیت و عملکردیکسانی نداشتند ودر مقاطع مختلف تاریخی گاهی تنها مطیع اوامر پادشاه ایران بودند و گاهی وقتها به خاطر وابستگی هایی که به آمریکا و انگلیس داشتند بیش از آنکه از شاه فرمان ببرند اجرا کننده سیاست های آمریکا و انگلیس بودند.

زهره زمانی - رادیو ایران