پیش به‌سوی خبرهای جریان‌ساز

سال 94 برای معاونت خبر چگونه بود و مهم‌ترین دستاورد این معاونت چیست؟

امسال، سال آزمایش ساختار جدید سازمان و معاونت خبر بود.

مهم‌ترین دستاورد معاونت خبر، تشکیل خبرگزاری صدا و سیما بود. کاری که در موضوع خبرگزاری صداوسیما انجام شد، به نظر من کار بزرگی است و باید دستاوردهای آن تثبیت شود. ما سال‌های سال از امکانات انحصاری صدا و تصویری که در اختیار داشتیم، غافل بودیم و مخاطب واحد مرکزی خبر فقط بخش‌های خبری و آنتن صداوسیما بود. از جامعه مخاطبان رسانه‌ای کشور غافل بودیم و بیشتر منبع خبری خود بودیم تا دیگر رسانه‌ها. این غفلت در جهت‌دهی خبری به جامعه رسانه‌ای کشور هم تاثیرگذار بود. خبرنگاران ما هم بیشتر مایل به تولید در قالب گزارش‌های خبری بودند تا تولید خبر مکتوب، در حالی‌که خبر مکتوب تغذیه‌کننده خبرگزاری‌ها و رسانه‌های دیگر است.

در این تغییرات تلاش شد که واحد مرکزی خبر به یک خبرگزاری تمام عیار تبدیل شود تا بتواند با دیگر خبرگزاری‌ها رقابت کند، جریان‌ساز باشد، در بُعد بین‌الملل بتواند به مبادله و فروش محصولات خبری بپردازد و در بُعد تولید خبر و گزارش هم بتواند با ماموریت‌های معاونت خبر سنخیت بیشتری داشته باشد.

وضع موجود و مطلوب تولیدات خبری در معاونت خبر را چگونه می‌بینید؟

در یک نگاه مقایسه‌ای، در گذشته حجم تولیدات خبری در بخش‌های مختلف خبر 80 به 20 و در بهترین حالت 70 به 30 بود، یعنی 70 درصد گزارش‌های خبری روز و 30 درصد گزارش‌های مستند تولیدی. گزارش‌های تولیدی خیلی کم بود. در حالت مطلوب، تغییرات ساختار معاونت خبر باید این نسبت را برعکس کند یعنی 30 درصد بخش‌های خبری به موضوعات خبری روز و 70 درصد به گزارش‌های تولیدی فیچر، جریان‌ساز و مستندهای خبری اختصاص یابد. این اتفاق تا حدودی افتاده، ولیکن در ابتدای راه است و باید تقویت شود.

نقطه مطلوب دیگر مربوط به سال آینده است، سالی‌که سعی داریم نواقص خبری مرتفع شود. باید در سال 95 تغییرات محتوایی در خبر صورت پذیرد، خبر خوب آن چیزی نیست که به صرف خوشایند مدیر یا سردبیر بخش مربوط تولید شود بلکه باید متناسب با خط مشی رسانه ملی باشد. خبر به‌ هیچ عنوان نباید جناحی باشد و جناحی تنظیم شود بلکه باید اصول حرفه‌ای خبرنویسی و پخش خبر رعایت شود. در دوره جدید معاونت خبر، عبور از اصول حرفه‌ای خبرنویسی تخلف محسوب می‌شود. این خبرنویسی حرفه‌ای باید فرهنگ‌سازی شود. لذا بخش‌های آموزش و پژوهش خبری در ایجاد این فرهنگ‌سازی نقش مهمی بازی می‌کند.

عملکرد خود را در ارائه اخبار انتخابات اسفندماه چگونه می بینید؟

ما معتقد نیستیم که عملکرد معاونت خبر در انتخابات کاملا بی‌نقص بود بلکه معتقدیم بهتر از این نیز می‌توانستیم عمل کنیم. نباید رسانه‌ای تلقی شویم که به حاکمیت تعلق دارد و هرچه را که دولت می‌گوید تشویق کنیم، یا برعکس نباید رسانه‌ای باشیم که اپوزیسیون حاکمیت و دولت باشد یا نباید فقط به دنبال ابعاد و اخبار منفی فعالیت‌های دولت باشیم بلکه باید یک نقش میانه را ایفا کنیم. در این انتخابات به هیچ‌وجه معاونت خبر در جهت تقویت و برجسته‌سازی یک جناح و تضعیف جناح دیگر نبوده و نیست بلکه تاکید ما بر این بود که توازن بین جناح‌ها و احزاب رعایت شود و تلاش کردیم حداکثر همسویی با جناح‌های مختلف حاصل شود.

افزایش زمان پخش خبر 21 به یک ساعت تا چه اندازه ضرورت داشت؟

در یک‌سال اخیر نیاز مخاطب درخصوص تغییر در نگارش، پرداخت و توجه به خبر مورد بررسی قرارگرفته بود. این قالب سنتی و روتین خبر که به صورت خشک یک‌سری خبر بدون هیچ تنوع و نوآوری خوانده شود بسیار خسته‌کننده بود. علت این‌که بخش خبری 30/20 سال‌‌هاست پرمخاطب‌ترین بخش خبری صداوسیماست این است که این قالب‌های خشک در آن شکسته شده است. لذا ما با یک رویکرد سنتی و غیرقابل تغییر به خبر 21 نگاه نمی‌کنیم. قالب‌های خشک و سنتی شکسته شد، موضوعات مختلف مطرح شد و ادبیات آن تغییر کرد. پیش‌بینی ما از این تغییر این است که مخاطب از تنوع و نوآوری در خبر استقبال کند.

در دوره جدید سعی بر آن است که بخش‌‌های خبری متوسط، کوتاه و بلندمدت با گزارش‌های تولیدی و مستند، کیفی‌تر شود و یک تنوع و نوآوری در بخش خبری 21 که بخش خبری روتین، استاندارد و مورد توجه مخاطب است ایجاد شود. لذا شکل جدید، ساختار، تم، ضرباهنگ، گرافیک، پرونده خبر و گفت‌وگو به بخش خبر21 افزوده شد.

آیا میزان موفقیت خبر 21 در دوره جدید مورد ارزیابی قرار گرفته است؟

به دلیل پرداختن به موضوع انتخابات هنوز کار ارزیابی بخش خبری 21 انجام نشده است و ارزیابی آن به ایام بعد از تعطیلات سال جدید موکول شده ولی از جمع‌بندی نظرات آن هم به صورت محدود و از مخاطبان فعال خبر 21 به این نتیجه رسیده‌ایم که این تغییر امیدوارکننده و موفق بوده است. نقطه غایی موفقیت این بخش وقتی است که از صفر تا صد آن را مخاطب تعقیب کند. نکته مهم خبر21 این است که از ابتدای خبر از مختصر به مفصل حرکت می‌کنیم.

خلاصه خبر، مقدمه، هشت دقیقه اول خبر، پرونده‌های موضوعی، بخش نرم خبر که شامل گزارش‌های خبری، مستندات خبری و گزارش‌های ورزشی می‌شود، همگی مورد توجه بخش خبری 21 قرار گرفت.

آیا درست است که این بخش تقلید از خبر بی.بی.سی فارسی است؟

برای تعریف این یک ساعت، مجله‌های خبری یک ساعته برخی از کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی معتقدند معاونت خبر با این بخش خواسته برنامه 60 دقیقه بی‌بی‌سی را تقلید کند. این اشتباه است، بی‌بی‌سی هیچ‌ سنخیتی با ما ندارد. نه فرهنگ ما با فرهنگ بی‌بی.سی همخوانی دارد و نه اهداف ما با اهداف بی‌بی‌سی یکی است. بیشتر نگاهمان به مجلات خبری طولانی‌مدت کشورهایی است که با ما سنخیت فرهنگی دارند و تماس مردم با رسانه آنها، شبیه تماس مردم ما با رسانه ملی است.

رعایت حق مولف و مالکیت معنوی در خبر را چگونه می‌بینید؟

بدیهی است که استفاده از نتایج، زحمات و گزارش‌های در حوزه خبر باید رعایت شود. بارها دیده شده خبری به صورت اختصاصی توسط خبرگزاری صداوسیما یا باشگاه خبرنگاران تولید شده با کمال تاسف در جای دیگر بدون ذکر منبع منتشر شده است تا خبر به نام آن خبرگزاری تمام شود. حق مالکیت معنوی باید مورد احترام قرار بگیرد، اگرچه کار بسیار سختی است.

معاونت خبر با مساله کمبود بودجه سازمان چه می‌کند؟

نکته جدی سازمان صداوسیما در حال حاضر مساله کمبود مالی و بودجه است. معاونت خبر با 60 میلیارد تومان سال 93 را پشت‌سر گذاشت. اما امسال معاونت خبر با بودجه‌ای 33 میلیارد تومانی سال 94 را طی می‌کند. یعنی تقریبا با نصف امکانات سال 93 در حالی که امسال ما شاهد موضوعات عظیمی مانند انتخابات، برجام، منا و... بوده‌ایم که هر کدام از آنها به تنهایی شاید بودجه یک سال معاونت خبر را طلب می‌کردند. لذا برای سال آینده وضع برای سازمان و معاونت خبر خیلی بهتر از این نیست.

مرجعیت خبری صداوسیما در انتخابات

مرجعیت خبری صداوسیما در انتخابات مجلس امسال به نسبت مرجعیت خبری انتخابات سال 90 بین هفت تا 10 درصد افزایش داشته است این خیلی موفقیت‌آمیز است، البته در آن سال‌ها نرم‌افزارهایی مانند تلگرام و اینستاگرام و شبکه‌های مجازی به شکل امروزی گسترده و فراگیر نبود. اعتماد به خبر هم تقریبا 7 درصد نسبت به سال 90 افزایش داشته است. این بالا بودن ضریب اعتماد و مرجعیت خبر برای معاونت خبر یک موفقیت چشمگیر است. البته باید توجه داشت هر چه این ضریب افزایش یابد مسئولیت و رسالت معاونت خبر نیز سنگین‌تر می‌شود.

محمد زندکریمخانی

رادیو و تلویزیون