تولید غذا از دل اراضی شور

بعلاوه باید شوری خاک‌ها را نیز به مشکلات ناشی از بیابان اضافه کرد. وجود املاح بیش ‌از حد در خاک، مانع رشد بسیاری از گیاهان می‌شود و عملکرد کشاورزی را بشدت محدود می‌کند. از طرف دیگر، محدودیت در منابع آبی کشور مانع می‌شود که بتوان آبشویی خاک‌ها را به‌عنوان راه‌حل اقتصادی برای شوری‌زدایی خاک‌ها معرفی کرد. در این شرایط به نظر می‌رسد استفاده از گیاهانی که ضمن تأمین تولید غذا و جلوگیری از گسترش بیابان، شوری را نیز کاهش دهد حائز اهمیت خواهد بود. یکی از گیاهان مهم در این زمینه که توجهات زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کرده، سالیکورنیاست که یکی از کشورهای منطقه، برای استفاده از آن اقدام کرده است.

دانشگاه آریزونا در آمریکا همراه موسسه تحقیقات علمی در زمینه گیاهان شورپسند در تحقیقاتی مشترک به بررسی امکان کشت گیاه سالیکورنیا در اراضی شنی و فاقد حاصلخیزی کویت پرداختند. در این تحقیق مشخص شد، گیاه سالیکورنیا می‌تواند با استفاده از آب‌شور دریا در این اراضی به رشد خود ادامه دهد و تا 25 درصد جایگزین یونجه در کویت شود. در نتایج این تحقیق آمده است، سالیکورنیا می‌تواند بیش از 25 درصد در برنامه غذایی گوسفندان وجود داشته باشد و نیازهای پروتئینی این دام سبک را تا حدود زیادی مرتفع کند.

استفاده از فرصت تولید سالیکورنیا برای تأمین علوفه دام به کشور کویت خلاصه نمی‌شود. مرکز بین‌المللی کشاورزی در شرایط شوری (The International Centre for Bio saline Agriculture) در شهر دبی امارات اعلام کرده است که تمایل دارد این گیاه را پرورش دهد. دکتر شعیب اسماعیل یکی از متخصصان محصولات شورپسند در این مرکز است که محوریت این طرح را برعهده دارد. او در این باره می‌گوید: ما 12 رقم مختلف از گیاه سالیکورنیا را از آمریکا و نقاط مختلف جهان جمع‌آوری و آنها را با آب‌شور زیرزمینی و آب دریا آبیاری کرده‌ایم.

او درباره اهداف این کار اشاره کرد: سالیکورنیا صرفا برای بذر آن تولید نمی‌شود، بلکه این گیاه در اروپا به‌عنوان سبزی خوراکی خواهان زیادی دارد. این گیاه از این نظر جالب توجه است که برخی گونه‌های آن می‌توانند دوره رشد خود را طولانی کنند و به جای تولید بذر به عنوان سبزی خوراکی استفاده شوند. برخی دانشمندان معتقدند سالیکورنیا می‌تواند در آینده به یکی از محصولات خوراکی تبدیل شود. این گیاه شبیه رازیانه آبی است و طرفداران زیادی دارد.

مدیر این مرکز تحقیقات شوری، دکتر اسماهان الوفی در این باره افزود: این گیاه درصد بالایی روغن دارد ولی تا به حال هیچ کس به پرورش آن رو نیاورده و قرار است برای پرورش این گیاه در ناحیه بزرگ‌تر و نزدیک به ساحل به نام ام‌القوین در امارات متحده عربی به آزمایش‌هایی در مقیاس وسیع‌تر ادامه دهیم. در این طرح وزارت آب و محیط زیست امارات نیز حضور خواهد یافت.

بنا بر تحقیقات موسسه تحقیقات خاک و آب ایران از مجموع 8/6 میلیون هکتار از اراضی کشور که مبتلا به درجات مختلف شوری هستند، حدود 3/4 میلیون هکتار از این اراضی ‌جز مشکل شوری هیچ محدودیت دیگری ندارند. برای اصلاح این وسعت از اراضی شور الزاما نیاز به‌کارگیری آب در حجم بالا نیست و می‌توان با استفاده از همین گیاهان بومی شورپسند برای رفع این مشکل تلاش کرد.