تحلیل الجزیره از رویکرد توسعه ناتو به شرق

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هر از گاه، بخصوص به علت عضوگیری از کشورهای اروپای شرقی، موجب برانگیختن حساسیت امنیتی ـ نظامی مسکو می‌شود. مدتی قبل داگلاس لوت، سفیر آمریکا در ناتو در اظهاراتی عجیب، موج شوک آوری در فضای سیاسی‌ ـ امنیتی حوزه اروپا با اعلام این که ناتو در آینده نزدیک نباید هیچ عضو جدیدی بپذیرد، ایجاد کرد. استدلال سخن او این گونه مطرح شد: این مساله موجب برانگیختن تنش و دشمنی روسیه خواهد شد.

ناتو، سازمانی است که امنیت آمریکای شمالی و اروپای غربی را برای مدتی بیش از 67 سال به طور مطلوب تامین کرده است. این سازمان، معروف‌ترین و بارزترین نهاد بعد از جنگ جهانی دوم است که کماکان به حیات خود ادامه می‌دهد. کشورهای اروپای شرقی که سابقا عضو پیمان ورشو بودند، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بشدت به ورود و عضویت در آن تمایل پیدا کردند. در ماده 10 اساسنامه (سند تاسیس) پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که سال 1949 تصویب شده، آمده است: هر کشور اروپایی می‌تواند به این سازمان ملحق شود. با وجود تصریح این ماده، عضویت در ناتو در عرصه عمل مقدور نیست. شرایط مورد نیاز برای کشور مشتاق به پیوستن به این اتحادیه، انجام اصلاحات سیاسی، اقتصادی و نظامی است.

اظهارات لوت که ابتدای تحلیل ذکر شد، بازتاب دیدگاه‌های باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکاست. اوباما و حلقه اطرافیان نزدیک به او، اشتیاق چندانی به ورود اعضای جدید به ناتو و گسترش این سازمان (به شرق) ندارند. در سه نشست اخیر این سازمان، هیچ عضو جدیدی برای ملحق شدن معرفی نشده است. از دسامبر سال گذشته که از مونته‌نگرو خواسته شده بود به این سازمان بپیوندد، در‌های این اتحادیه روی اعضای جدید بسته است. انگیزه اصلی موافقت دستگاه حاکمه آمریکا برای گسترش نیافتن ناتو، جلوگیری از ایجاد تنش با روسیه است.

اکنون جمهوری مقدونیه، بوسنی و هرزگوین و گرجستان، به صورت رسمی نامزد پیوستن به ناتو هستند و با این شرایط، هیچ کدام شانس ورود به این سازمان را در آینده‌ای نزدیک و حتی برای میان مدت ندارند.

جمهوری مقدونیه به طور کامل از شاخص‌های ذکر شده برای پیوستن در اساسنامه سازمان برخوردار است، اما عضویت رسمی آن به علت اختلاف دوجانبه با یونان و مخالفت این کشور به تعویق می‌افتد.در ارتباط با گرجستان اگرچه سال 2008 به این کشور، وعده عضویت قطعی داده شده بود و گرجستان به عنوان متحد ثابت قدم ناتو، هزاران نفر نیرو برای جنگ افغانستان به آن کشور اعزام کرد، اما اعضای قدرتمند مثل فرانسه و آلمان از بیم برانگیختن واکنش منفی روسیه، روند عضویت این کشور را مسدود کردند.بوسنی و هرزگوین هم به عنوان سومین کشور، با مشکلات داخلی بسیاری دست به گریبان است که ابتدا باید تدبیری برای حل آنها بیندیشد.

به اوکراین هم مانند گرجستان وعده عضویت در سال 2008 داده شده بود، اما این کشور برخلاف گرجستان تا همین اواخر، کار چندانی برای رسیدن به هدف مورد نظر انجام نداده بود.

افکار عمومی اوکراین، برای سالیان متمادی مخالف پیوستن این کشور به سازمان بود. سال 2010 پارلمان اوکراین قانون ایجاد محدودیت برای پیوستن این کشور به ناتو را وضع کرد. صرف‌نظر از پیوستن اعضای جدید، اولین و محوری‌ترین مساله این است که ناتو یک پیمان دفاعی و وظیفه ذاتی و ماموریت اصلی دارد و آن هم دفاع از تمامیت ارضی دولت‌های عضو است.چالش اصلی ناتو به عنوان یک سازمان دارای اهلیت حقوقی و اعضای قدرتمند آن مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه در ارتباط با روسیه است. دغدغه اصلی روسیه، جلوگیری از گسترش ناتو به نزدیک مرزهای خود بوده و این نگرانی همیشه مورد توجه آمریکا و کشورهای قدرتمند اروپایی بوده است.

منبع: الجزیره انگلیسی

مترجم: انیسی طهرانی