شعری که همواره از جنگ می‌گذرد

«فرزاد آبادی»

فرزاد آبادی شاعری ا‌ست از خوزستان که چند سالی ا‌ست تهران‌نشین شده، اما شعرش هنوز گرمای جنوب را با خود دارد. هرچند فرزاد شاعری به تمامی کوتاه‌نویس نیست اما سهم شعر کوتاه در کارنامه‌اش قابل اعتناست و باید حسابی جداگانه روی آن باز کرد. نخستین کتابش؛ «جن جنوبی» نام داشت که در ابتدای دهه 80 منتشر شد و در این سال‌ها پیوسته نوشته است و حاصلش شده: «از بندر معشوق»، «کروکی بهشت»، «از خیابان ایرانی»، «پرنده مردنی نبود» و «اندوه تحمیلی». آبادی بتازگی گزیده‌ای از شعرهایش را توسط انتشارات بوتیمار منتشر و آن را «من اگر دو نفر بودم» نامگذاری کرده است.

مسیر شعر آبادی هم مثل شعر بسیاری از شاعران جنوب از جنگ می‌گذرد. خاطرات جنگ و بمباران‌ در تار و پود شعرشان تنیده شده است؛ حتی اگر بخواهند شعری عاشقانه بنویسند و از سایه جنگ بگریزند. آن‌گونه که فرزاد در ابتدای شعرش با آوردن یک «نه!» صریح، کتمان کرده و گفته که این نامه عاشقانه است، حتی اگر تمبر پاکتش تصویر یک تفنگ را یدک بکشد. اما شاعری که در جنگ بزرگ شده و قد کشیده، حتی اگر بگوید دوستت دارم! از این «دوستت دارم» بوی باروت می‌آید و دود. خاطرات جنگ چنان در عمق روح و روان انسان جا خوش می‌کند و هر کلمه‌ای که ادا کنیم، رنگی از آن می‌گیرد. جامعه‌ و کشوری که جنگی و دفاعی سخت و مقدس را از سر گذرانده باشد، ردَ این حادثه عظیم را می‌توان تا سال‌ها در تمام وجوهش ـ بویژه ادبیات و هنر ـ رصد کرد و دید. حال با هر نشانه کوچک و بزرگی؛ چه اثری که به تمامی در گفتمان جنگ و دفاع مقدس خلق شده باشد، چه تمبر کوچکی بر یک نامه عاشقانه که تصویر تفنگی را یدک می‌کشد. شاعری که از جامعه برخاسته و برای آن جامعه می‌نویسد، حتی اگر تلاش کند از این نشانه‌ها بگریزد، بیشتر از نشانه‌ای به نشانه دیگر گریخته است.

شعر کوتاه فرزاد آبادی با سطر اول و دومش تعلیقی کوتاه را ایجاد می‌کند ـ هرچند شعر کوتاه چندان عرصه تعلیق نیست ـ و باز هم به مدد ساختار جواب ‌پس داده بسیاری از کوتاه نوشته‌ها، با پایان‌بندی، مضمون را کامل و شعر را خلق می‌کند؛ ساختاری که در شماره‌های آتی بیشتر درباره آن خواهیم نوشت.

عبدالصابر کاکایی

شاعر و منتقد