اجرای اقتصاد مقاومتی با کشاورزی مکانیزه

وضع صنعت ماشین‌آلات کشاورزی چطور است؟

به اعتقاد ما در منشور صنعتی کشور، جایگاه ماشین‌های صنعتی کشاورزی جایگاه خوبی نیست. همان طور که می‌دانید نزدیک به 30 میلیون روستایی در کشورمان داریم که مشغول انجام امور مختلف کشاورزی، باغبانی و دامپروری هستند و نیازهای اصلی آنها دسترسی به اطلاعات مناسبی از توانمندی‌های تولید ماشین‌آلات و تکنولوژی روز دنیاست. ولی هیچ توجه کرده‌اید کلا چند آگهی تبلیغاتی در رسانه‌ها به این تجهیزات مربوط بوده است؟ درحالی که توجه به صنایع دیگر بسیار بالاتر از صنعت کشاورزی بوده و حمایت از صنعت اتومبیل‌سازی شاهد مثال زنده است. دقیقا زمانی که شرایط رکود در صنعت تولید تجهیزات و ماشین‌آلات کشاورزی هم کاملا مشهود بود، چه اقدامی کردیم؟

دولت یازدهم برای مکانیزاسیون صنعت کشاورزی چه برنامه‌ریزی‌ای انجام داده است؟

با دستور وزیر محترم جهاد کشاورزی، وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی را بررسی، نیازهای مورد نظر را احصاء و برای تأمین آنها برنامه‌ریزی کرده‌ایم. به عنوان مثال برای اولین بار برنامه بلند مدت و همه‌جانبه در بخش‌های مختلف در حوزه باغبانی خرما، پنبه، انگور، کیوی، گل نهال و حتی نهال مرکبات تهیه و خطوط اعتباری مناسبی هم راه‌اندازی کرده‌ایم.

آیا واقعا مکانیزاسیون صنعت کشاورزی با اقتصاد مقاومتی ارتباط مستقیم دارد؟

به طور کلی مکانیزاسیون به معنای کاربرد ماشین در فرآیند تولید محصولات کشاورزی و فراتر از یک نهاده است و نباید همانند نهاده سم، کود و بذر مورد ارزیابی قرار گیرد، چون مکانیزاسیون سایر نهاده‌ها را مدیریت خواهد کرد و با این مدیریت، تولید انبوه و اقتصادی در کشور اتفاق خواهد افتاد.

این در حالی است که یکی از موارد مؤکد رهبر معظم انقلاب افزایش بهره‌وری و تولید با اتکا به توانمندی‌های داخلی کشورمان بوده که صنعت کشاورزی مهم‌ترین به نظر می‌آید هرچند نباید فراموش کنیم یکی ازصنایع مورد نظر ایشان که بارها فرموده‌اند باید پیشروی دیگران باشد، همین بخش کشاورزی بوده است.

بد نیست در این زمینه به آمار مربوط ضریب مکانیزاسیون صنعت کشاورزی کمی دقت کنیم، قبل از سال 1392 ضریب مکانیزاسیون 15/1 اسب بخار بر هر هکتار ثبت شده بود که با تلاش‌های صورت گرفته اکنون 5/1 اسب بخار بر هر هکتار را تجربه کرده‌ایم. این درحالی است که براساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تا پایان سال 1395 باید به 61/1 اسب بخار در هر هکتار دست یابیم که امیدواریم با اجرای برنامه‌های مدونی که داریم به آن برسیم . (هر یک‌دهم افزایش ضریب یعنی حدود 20 هزار دستگاه تراکتور) بنابراین پاسخ سوال شما این است که مکانیزاسیون صنعت کشاورزی مستقیما با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در ارتباط است و از زمان ابلاغ این سیاست‌ها برمبنای آن حرکت کرده‌ایم.

آیا مکانیزاسیون کشاورزی در کاهش ضایعات محصولات تاثیر دارد؟

بله دقیقا همین طور است. با مکانیزاسیون، عملیات کشاورزی بموقع انجام خواهد شد، یعنی کاشت بذر، سم‌پاشی، نگهداری و درنهایت برداشت بموقع خواهد بود و زمان از دست نخواهد رفت. پس محصول ضایعاتی کمتر را تجربه خواهیم کرد که مستقیما به افزایش تولید منجر می‌شود.

مکانیزاسیون از نظر هزینه‌ای هم تاثیرگذار است؟

قطعا، به طور کلی استفاده از این تجهیزات، کشور را به سمت تولید اقتصادی خواهد برد، اما اجازه دهید درباره برنج که یکی از محصولات پرحاشیه در رسانه‌ها بوده مثالی بزنم. در گذشته بیشتر عملیات کشاورزی این محصول استراتژیک با استفاده از نیروی انسانی صورت می‌گرفت که با توجه به هزینه‌ها و تاخیرها یا ضایعات احتمالی نزدیک به 60 درصد هزینه‌های تولید برنج مربوط به این بخش یعنی نیروی انسانی بوده است. چون تأخیر در عملیات بخصوص در کاشت و برداشت این محصول می‌توانست حجم ضایعات در نتیجه قیمت تمام شده محصول را افزایش دهد.

مثلا براساس اصول اقتصادی در صنعت کشاورزی یک روز تأخیر در کاشت محصول معادل کاهش یک درصدی در تولید خواهد بود، حالا فرض کنید اگر به دلیل نبود کارگر مناسب ده روز تأخیر در کاشت برنج صورت گیرد یعنی 10 درصد محصول کمتری تولید خواهد شد. درحالی که امروز این کار توسط ماشین انجام می‌شود. از این رو هزینه تولید بامکانیزاسیون کاهش خواهد داشت.

آیا توسعه مکانیزاسیون برتکیه بر توانمندی تولیدکنندگان داخلی صورت گرفته یا واردات؟

به طور کلی بازار ماشین‌آلات کشاورزی ایران به این صورت است که سالانه 20 هزار دستگاه تراکتور، 1500 دستگاه کمباین و 40 هزار دستگاه ادوات کشاورزی نیاز داریم و همان طور که قبلا نیز اشاره شد تمام این توسعه‌ها با تکیه بر قسمت داخلی بود. چون ذائقه و بازار ماشین‌آلات کشاورزی در کشورمان تکیه 90 تا 95 درصدی بر تولیدات داخل است و در حوزه ماشین‌های کشاورزی، کشاورزان به دنبال تولیدات داخلی هستند. براساس آمار، سال گذشته 19 تا 20 هزار دستگاه تراکتور جذب بازار شده که 16 هزار دستگاه از محصولات تراکتورسازی تبریز بوده و فقط 4000 دستگاه تراکتور خارجی وارد کشور شده است که این تعداد هم یا اصلا تولید داخلی نداشتیم یا این که توان تولید نبوده است. به عنوان مثال ایران اصلا تولید تراکتور سنگین ندارد یا برای تراکتورهای مخصوص مزارع برنج گزینه‌ای در داخلی نداریم. به همین دلیل اصلا نباید نگران ورود محصولات خارجی باشیم. هرچند معتقدیم تا رقابت نباشد توسعه نخواهیم داشت و اقتصاد مقاومتی هم با بسته شدن کامل موافق نیست و واردات مدیریت شده را حمایت می‌کند.

آیا بحث پلاک شدن ماشین‌آلات کشاورزی مثل تراکتور اجرایی شده است؟

در گذشته ماشین‌های کشاورزی با بهانه این که این خودروها وارد خیابان‌های شهری نمی‌شوند پلاک نمی‌شد، درحالی که در صورت پلاک شدن این ماشین‌آلات آنها هویت پیدا می‌کنند. بنابراین با پیگیری‌های انجام شده خوشبختانه دی‌ 1392 پلیس راهور قانع شد که لازم است این کار انجام شود و از آن تاریخ تاکنون 73 هزار پلاک صادر شده است.

یکی از مشکلات مربوط به ماشین‌آلات کشاورزی مثل تراکتور و کمباین، کارت سوخت بود. در این زمینه اقدامی کرده‌اید؟

کشاورزان هنوز در کارت سوخت ماشین‌های کشاورزی خود دچار مشکل هستند و لازم است بپرسیم حوزه نفت کشور چرا زیرساخت‌های سوخت بخش کشاورزی را مهیا نمی‌کند؟ در روستاها با وضعیت بسیار غیراصولی سوخت توزیع می‌شود. بارها از مسئولان خواسته‌ایم حداقل یک برنامه بلند مدت تدوین نمایند تا براساس آن گام برداریم، اما هیچ اتفاقی در این زمینه نیفتاده است. به عنوان مثال اکنون بزرگ ترین مشکل در بخش ماشین‌های کمباین است. چون این ماشین‌آلات در استان‌های مختلف در حال جابه‌جایی هستند، کشاورزان دائم برای تأمین سوخت ‌آنها درگیرند، چون باید در سامانه ثبت‌نام کنند، نامه دریافت کنند و کاغذبازی‌های گسترده تا بتوانند سوخت مورد نیاز را دریافت کنند درحالی که اگر کارت سوخت داشته باشند کار ساده‌تر خواهد شد.

عماد عزتی

اقتصاد