پیرچشمی

آنچه به‌ ظاهر گذشت عمر و سالمندی را نشان می‌دهد شکل ظاهری انسان است. در روند پیر شدن به مرور پوست سر و صورت و دست‌ها خشک می‌شود و چین و چروک‌هایی در آن پیدا می‌شود در چشم‌ها در ظاهر بتدریج پوست اطراف چشم خشک و چروکیده می‌شوند. شفافیت چشم از قرنیه تا شبکیه کاهش می‌یابد. میزان مژه‌ها و ابروها کاهش می‌یابد و تغییرات عدسی و کاهش تطابق اتفاق می‌افتد که موجب تارشدن دید در نزدیک می‌شود که به آن پیرچشمی اتلاق می‌شود.

سازمان جهانی تندرستی، دوران مختلف زندگی را پس از گذشتن از سن بلوغ براساس سن تقویمی چنین طبقه‌بندی کرده است:

از 35 تا 59 سالگی میانسالی

از 60 تا 74 سالگی مسنی

از 75 تا 90 سالگی پیری

از 90 به بالا خیلی پیر

براساس این طبقه‌بندی به‌طور میانگین پیرچشمی اواسط میانسالی یعنی 40سالگی اتفاق می‌افتد. البته این فرآیند بسته به عوامل مختلفی از‌جمله نژاد می‌تواند تقدم و تأخر داشته باشد.

همان‌طور که پیری از راه می‌رسد لنز در چشم، بتدریج سخت می‌شود به طوری که بعد از 40 سالگی ممکن است به علت عدم توانایی تغییر در انحنای عدسی چشم و کاهش قدرت تطابق در مطالعه و دید نزدیک مشکل ایجاد شود. به‌طور طبیعی لنز داخل چشم هنگام نگاه به فاصله دور دارای یک انحنای پایه است و دید خوبی در فاصله دور ایجاد می‌کند. وقتی شخص به نزدیک نگاه می‌کند طی مکانیسمی به نام تطابق انحنای این عدسی چشم بیشتر و عدسی کروی‌تر می‌شود تا برای فاصله نزدیک دید خوب فراهم کند. وقتی عدسی چشم بر اثر سخت شدن نمی‌تواند شکل خود را تغییر دهد، بنابر‌این انجام کار‌های نزدیک از‌جمله مطالعه بتدریج مشکل و مشکل‌تر می‌شود و فرد مجبور است برای واضح دیدن، اجسام را از چشم‌های خود دور کند. ادامه این کاهش توانایی تطابق چشم کار را آنچنان سخت می‌کند که دیگر فرد نمی‌تواند از عهده کارهای بینایی نزدیک خود برآید و به این ترتیب پیرچشمی به حدی می‌رسد که فرد نیازمند استفاده از عینک نزدیک می‌شود.

زمانی که پیرچشمی اتفاق می‌افتد تصویر جسم مورد توجه دیگر روی پرده چشم تشکیل نمی‌‌شود، بلکه امتداد پرتو‌ها کانونی در پشت کره چشم تشکیل می‌دهند. عینک‌های مطالعه از نوع عدسی‌های کوژ یا محدب هستند به‌طوری که می‌توانند دوباره کانون را بر پرده شبکیه چشم منتقل کنند.

دکتر علی میرزاجانی

دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران