رادیو و تلویزیون و حرکت در مسیر فوق‌ تخصصی

به عبارتی، یک شبکه رادیویی و تلویزیونی انواع برنامه‌ها از جمله کودک، بزرگسال، ورزش، خانواده، سلامت، علمی، سرگرمی، خبر، موسیقی و... را در جدول پخش خود قرار می‌داد اما تخصص‌ها و سلایق موجود در بطن جامعه و مخاطبان، مدیران شبکه‌ها و برنامه‌سازان رادیو و تلویزیونی را بر آن داشت تا بر اساس ذائقه، نیاز، خواست و تخصص مخاطبان تولید محتوا کنند بنابراین در سال‌های اخیر شاهد تخصصی شدن شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی بوده و هستیم.

امروزه دنیا بسرعت به سمت تخصصی شدن پیش می‌رود، لذا رسانه‌ها نمی‌توانند از این تغییر و دگرگونی و تخصصی شدن مستثنا باشند.

برای کودک باید به یک زبان دیگر به غیر از زبان بزرگسال برنامه‌سازی کرد. کودک امروز رسانه خاص با ادبیات خود را طلب می‌کند، چراکه دانسته‌ها و ابزارهای در اختیار کودک امروز با دانسته‌ها و ابزارهای کودک دیروز که والدین کنونی او هستند، متفاوت است.

اگر اندکی دقت کنیم درمی‌یابیم که دنیا از مرحله تخصصی شدن هم گذشته و وارد دنیای فوق‌تخصص‌ها شده است البته رادیو و تلویزیون‌های امروزی در حیطه تخصصی حضور دارند و برنامه‌سازی می‌کنند و هنوز به حیطه فوق‌تخصصی ورود نکرده‌اند، لذا گذر رسانه‌های تخصصی به فوق‌تخصصی بستگی به میزان دانش و تخصص برنامه‌سازان یک شبکه دارد.

هر اندازه تعداد برنامه‌سازان متخصص‌تر و میزان سواد رسانه‌ای جامعه بالاتر باشد، امکان ظهور و حضور رادیو و تلویزیون‌های فوق‌تخصصی نیز افزایش می‌یابد.

در رقابت جهانی شبکه‌های رادیو و تلویزیونی، شبکه‌ها برای حفظ مخاطب و بالطبع حفظ بقای خویش چاره‌ای به غیر از تخصصی‌تر عمل کردن ندارند.

هر اندازه افراد یک جامعه سلایق و خواست‌های تخصصی‌تری داشته باشند، شانس بقای رسانه‌های تخصصی هم بیشتر از رسانه‌های عام خواهد بود.

برای مثال، احتمال این‌که یک کودک، مستقیم به سراغ یک شبکه تخصصی کودک برود خیلی بیشتر از شبکه‌های بزرگسال است.

این‌که پزشکان و مشاغل نزدیک به بهداشت و سلامت شبکه‌های رادیو و تلویزیونی سلامت‌محور را انتخاب کنند از احتمال بسیار بالاتری نسبت به دیگر شبکه‌ها برخوردار است.

همین مساله هم درخصوص اهالی ورزش و احتمال گرایش به شبکه‌های ورزشی وجود دارد.

به عبارت دیگر، براساس تئوری استفاده و رضامندی، مخاطب دارای قدرت اختیار و انتخاب است لذا رسانه‌ای را انتخاب می‌کند که بیشترین نیاز و خواست او را مرتفع کند.

تخصصی شدن محتوای رسانه‌ها در فضای مجازی به صورت محدود اتفاق افتاده است اما به سبب عمر کوتاه شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مجازی هنوز اکثر این شبکه‌ها در مرحله محتوای عام هستند.

پیش‌بینی می‌شود درخصوص فضای مجازی هم با افزایش سطح سواد رسانه‌ای کاربران آن و پایان تجربه آزمون و خطای محتوای عام، در سال‌های آتی شاهد گذر این فضا به مرحله تخصصی و بلکه فوق‌تخصصی باشیم.

پروفسور باقر ساروخانی - استاد دانشگاه