مواد نیروزا و اختلال جنسی و ناباروری

زیاد شدن توده عضلانی، افزایش موهای بدن و کلفت شدن صدا را در اصطلاح ایجاد خواص مردانه می‌گویند که در خانم‌ها می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد. باید بدانید استروئیدهای آنابولیک یا داروهای آنابولیک یا مواد نیروزا برای اولین بار در دهه 30 ساخته شدند و در پزشکی موارد استفاده اندک دارند چرا که پر عارضه هستند و تجویز نابجای آنها در خانم‌ها نیز عوارض خطرناکی به همراه خواهد داشت. امروزه سوءمصرف این داروها در سه گروه بیشتر دیده می‌شود: افرادی که برای بدنسازی و افزایش توده عضلانی بدن از این داروها استفاده می‌کنند، ورزشکارانی که به منظور افزایش انرژی و نیروی خود این داروها را مورد استفاده قرار می‌دهند که در اصطلاح به آن دوپینگ می‌گویند و در نهایت افراد لاغر و ضعیف که به امید افزایش وزن و اشتها سراغ این داروها می‌روند.

باید بدانید تحریک غدد چربی پوست و ایجاد جوش‌های جلدی، افزایش موهای ناحیه شانه، سینه، پشت و دست‌ها و پاها، کلفت شدن صدا، بزرگ شدن کلیتوریس در خانم ها، مهار هورمون‌های جنسی و ایجاد اختلال در باروری ازجمله عوارض داروهای نیروزا هستند. به‌طور کلی این داروها به سه شکل مورد استفاده قرار می‌گیرند: خوراکی، تزریقی و جلدی که بر اثر مصرف خودسرانه، مقداری از هورمون تستوسترون در بدن مردان تبدیل به هورمون استرادیول (هورمون زنانه) و افزایش رشد و بزرگی سینه‌ها در آقایان می‌شود. همچنین تولید هورمون تستوسترون توسط بیضه‌ها تحت تأثیر مستقیم غده هیپوفیز در مغز است. در واقع تستوسترون سبب مهار ترشح هورمون‌های غده هیپوفیز شده و به ایجاد اختلالات جنسی در مردان منجر می‌شود که در اصطلاح به آن کم‌کاری غدد جنسی نیز می‌گویند. از طرفی بیضه‌ها محل تولید اسپرم هستند. تولید اسپرم توسط بیضه‌ها تحت تأثیر هورمونی به نام FSH است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود. هورمون تستوسترون و هر داروی دیگری که خواص تستوسترون را دارد، بشدت سبب مهار ترشح هورمون FSH توسط هیپوفیز می‌شود. در عین حال، مصرف طولانی مدت این داروها عارضه بسیار خطرناک کوچک شدن بیضه‌ها را هم به دنبال دارد.

در این مردان بیضه‌ها تقریبا از بین رفته و تولید اسپرم به صفر می‌رسد و مرد قدرت باروری خود را از دست می‌دهد. متأسفانه در این مرحله کمک چندان زیادی نمی‌توان به بیمار کرد، ولی اگر افراد در مراحل اولیه مراجعه کنند تا حدود زیادی می‌توان جلوی تحلیل رفتن بیضه‌ها را گرفت.

زوج‌های زیادی را دیده ام که قدرت باروری شوهر (به علت مصرف مقادیر زیادی از این داروها در دورانی که مجرد بوده است) آسیب دیده و پس از ازدواج به دلیل ناباروری مرد، کارشان به جدایی کشیده شده است. بنابراین توصیه می‌شود، مردانی که به مدت طولانی از این داروها استفاده کرده‌اند، تحت بررسی‌های لازم قرار بگیرند.

دکتر محمدرضا صفری‌نژاد

جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری