بومی‌سازی فناوری نفتی با کمک دانشگاه‌ها و بخش خصوصی

بیشتر کارشناسان برای حل مشکلات حوزه صنعت نفت به بحث فناوری تاکید دارند. شما به‌عنوان مدیرکل فناوری وزارت نفت، نحوه انتقال فناوری و همچنین ارتباط با شرکت‌های دیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حوزه فناوری بسیار وسیع و گسترده‌ است. متاسفانه برخی افراد براحتی اظهار می‌کنند مشکل ما انتقال فناوری است و دولت باید این کار را انجام دهد، در حالی که ابعاد این موضوع بسیار متفاوت از نظریات مطرح شده است. ابتدا باید دید فناوری‌های اولویت‌دار ما کدام است و ما چگونه می‌توانیم به آنها دست پیدا کنیم. برخی فناوری‌ها از طریق خلق فناوری و برخی دیگر نیز از طریق انتقال و آموزش دانش فنی صورت می‌گیرد و ما باید ببینیم این مسیر را چگونه باید بیابیم. مسیرهای بسیار مختلفی وجود دارد که بین 17 تا 21 مسیر برای اکتساب فناوری مطرح می‌شود. بعد از این مسائل باید بدانیم فناوری اولویت‌دار ما که به آن نیاز داریم در کجا و کدام کشور وجود دارد. فناوری بسیار متفاوت است. شما به هر مورد، نیازی که دارید پیشرفته‌تر از آن وجود دارد، در نتیجه باید در بخش انتخاب با حساسیت بیشتری این کار صورت بگیرد.

بسیار اهمیت دارد فناوری‌هایی که می‌خواهیم به آن دست پیدا کنیم ببینیم کجای چرخه عمرشان است. برای انتقال فناوری، باید مسیر انتقال و همچنین روزآمد بودن آن مورد توجه بوده، ضمن این که باید در نیمه اول عمر آن در سطح جهان باشد. اکنون فناوری‌هایی وجود دارد که ممکن است عمر تازه‌ای داشته باشند، پس می‌توان فناوری‌های پیشرفته‌تر از آن انتخاب کرد. این بسیار مهم است که بتوانیم فناوری پیشرفته‌تری داشته باشیم و مسیر و منبع آن را شناسایی و اقدام به انتقال آن کنیم.

چرا در برخی بخش‌ها انتقال فناوری با تأخیر صورت می‌گیرد؟

فناوری بزرگ‌ترین دارایی هر شرکت است که به کسی نمی‌دهد. به این سادگی نیست که ما به هرکسی مراجعه کنیم فناوری خود را به ما بفروشد و در اختیارمان قرار دهد.

موضوع رسیدن به فناوری مهم است. اگر منبع و مسیر آن پیدا شود چه اقدامی برای انتقال آن باید انجام دهیم.

باید دید شرکت دارای فناوری آیا حاضر است به ما آموزش دهد تا بتوانیم آن را بومی کنیم که تقریباً بخش مهم این مسیرها بسته است. با فرض این که مسیر را برای بومی کردن پیدا کردیم حالا باید به سراغ این موضوع برویم که از چه مسیری منتقل شود. موضوع مهم این است که گیرنده این فناوری کیست؟ این فناوری باید یک گیرنده داشته باشد که عمدتا توسط بخش خصوصی انجام می‌شود.

یعنی برای انتقال فناوری، بخش خصوصی باید وارد شود؟

حتما. ما نباید به بخش‌های دولتی تکیه کنیم و باید یک بخش خصوصی گیرنده این فناوری باشد و آن را با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی بومی کند. به این معنا که ما باید انواع و اقسام مراکز علمی و دانشگاهی را برحسب تخصص شناسایی کنیم و در کنار بخش خصوصی قرار دهیم که بتوانند فناوری را بومی کنند. بعد از این موضوعات باید بحث توسعه‌ای مورد توجه قرار گیرد که فناوری باید به‌روز باشد و توسعه آن در ابعاد مختلف انجام شود. البته باز هم تاکید می‌کنم این کار باید در نیمه اول چرخه عمر این فناوری پیشرفته باشد تا در بحث‌های توسعه‌ای دچار مشکل نشود.

با تفاسیری که شما از انتقال فناوری می‌گویید انتقال آن با سختی‌های زیادی همراه است، آیا شرکتی حاضر است فناوری خود را که دارایی محسوب می‌شود در اختیار شرکت دیگری قرار دهد؟

اگر بخش خصوصی ورود کند بله. البته باید فناوری پیشرفته‌تر را بتواند خلق کند. در غیر این صورت مدام باید آن را توسعه دهد. بحث بعدی، بازار مصرف فناوری است که برای تهیه بازار مصرف، تجاری‌سازی و نیروهای متخصص باید پرورش داده شوند تا بتوانند با این فناوری کار کنند.

آیا نیروهای صنعت نفت ایران، آموزش لازم را برای استفاده از فناوری منتقل شده دیده‌اند؟

این اقدام در حال انجام است. آن نیروهای کارآمدی که توان استفاده از این فناوری را دارند، مهم است. نیروهای انسانی مرتبط با این موضوع شناسایی و جذب می‌شوند و باید آموزش‌های لازم را ببینند تا وقتی فناوری به حوزه استفاده رسید بتوانند با آن براحتی کار کنند. اگر فناوری به این مرحله رسید نگهداری و توسعه روزآمد آن مورد توجه است. حداقل اگر سرعت پیشرفت در برخی زمینه‌ها وجود ندارد و بیشتر باید در بحث توسعه فعالیت داشته باشیم باید مدام آن را به‌روز نگه داریم. این که تنها عنوان شود فناوری منتقل شد و حالا مشکل حل می‌شود، چنین نیست.

محمد حسین علی‌اکبری

اقتصاد