مقاومت در برابر ایدز فکری

مقاومت فرهنگی به عبارتی مقاومت در مقابل فرسایش و ویران کردن مولفه‌های فرهنگی یک جامعه توسط نیروهای غیرخودی آن جامعه است. فرهنگ تابع اصولی است که در شرایط محیطی، زمانی و مکانی تغییر می‌کند اما اصول ثابت یک فرهنگ اگر ویران و منهدم شد، تمام شخصیت، کرامت انسانی و بلکه هویت یک جامعه از بین خواهد رفت.

خانم دکتر عایش عبدالرحمان(بنت‌الشابع) اهل مصر و نویسنده کتاب فوق‌العاده «زینب قهرمان کربلا» عدم مقاومت فرهنگی جوامع اسلامی را در برابر تهاجم فرهنگی دنیای غرب به ایدز فکری تشبیه کرده است و معتقد است، ایدز فکری از بین رفتن مناعت روحی و مقاومت جسمی انسان در مقابل عوامل خارجی است که بسیاری از اندیشمندان و مردم بلاد اسلامی مناعت خود را در برابر ظواهر غرب از دست داده اند و مقاومتشان ضعیف شده و نیازمند معالجه هستند و حتی در بسیاری موارد دیگر توان مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی غرب را ندارند. بنابراین حیات یک ملت به فرهنگ است، وقتی فرهنگ ملتی از بین رفت اندک‌اندک هویت آن جامعه نیز به قهقرا می‌رود.

خودباوری، سلاح مقاومت فرهنگی

عزت، یکی از مولفه‌های فرهنگ انسانی است اگر انسان‌ها عزت خود را از دست دهند به سمت مرگ می‌روند. انسان ذلیل همان انسان مرده است. در فرهنگ اسلامی اهل بیت، عزت به‌عنوان یک اهرم مهم معرفی شده که باید از آن حفاظت کرد. شعار هیهات من‌الذله امام حسین(ع) یعنی به هیچ وجه زیر بار ذلت نمی‌رویم. هیهات من الذله در حقیقت شعار مقاومت فرهنگی است و بسیار معنا و تفسیر دارد. تمام ملت‌هایی که در مقابل حوادث و توفان‌های فرهنگی بیگانه، مقاومت کرده‌اند در حقیقت از عزت خویش محافظت کرده‌اند. مقاومت فرهنگی و صیانت از اندیشه‌ها و اعتقادات جوانان جامعه امروز، تنها یک ضرورت نیست بلکه یک ضرورت قطعی است، چون حیات این جوانان به فرهنگ ایرانی و اسلامی خویش است. اگر فرهنگ خودی مسخ شود یعنی وجود جوانان ما مسخ می‌شود، اما چگونه باید این فرهنگ را حفظ کرد. جواب، فقط و فقط از راه ایمان عقلی و عملی و خودباوری امکانپذیر است.

این خودباوری نقطه مقابل خواست فرهنگ غرب است. همواره پیامی در تولیدات غربی به جوانان دیگر جوامع به‌صورت غیرمستقیم ارسال می‌شود که شما و فرهنگ شما مهم نیست و آنچه مهم هست غرب و تمدن غرب است و بهترین کار این است که در فرهنگ توسعه یافته غرب همراه و بلکه ذوب شوید تا به زندگی سعادتمند برسید. این پیام غیرمستقیم سابقه‌ای طولانی دارد. از اوایل قرن هجدهم این نغمه سر داده شد و هنوز ادامه دارد. در زمان قاجار و اوایل پهلوی نه تنها در ایران، بلکه در همه جهان اسلام تبلیغ می‌کردند که اگر بخواهید زنده بمانید باید به غرب پیوسته و در فرهنگ غرب ذوب شوید. این تبلیغ، نخستین پایه برای انهدام حس خودباوری، عزت، کرامت و شخصیت مسلمانان بود و هست.

عرصه فرهنگ، جبهه‌ای در برابر انقلاب

خلاصه وصیت‌نامه امام خمینی(ره) همین حفظ عزت اسلامی است. ایشان تأکید بر این داشتند که؛ ای جوانان شما هرچه بخواهید می‌توانید فرابگیرید و بسازید. خواستن همانا توانستن است. لذا از خانه گرفته تا دانشگاه تا ادارات تا رسانه‌ها در حفظ عزت فرهنگ اسلامی تلاش شود. تعامل پدر و مادر با فرزندان، تعامل معلم با شاگردان، تعامل کارمندان با ارباب رجوع باید توام با عزت و کرامت باشد. علی‌رغم این‌که بیش از دو دهه است که رهبر انقلاب از عبارت‌های شبیخون فرهنگی، تهاجم فرهنگی و نبرد نرم و بسیاری دیگر استفاده می‌کنند و هشدارهای بسیاری در این خصوص به مردم و مسئولان داده اند، اما باید اذعان کرد که بسیاری از نهادهای فرهنگی در بخش مقاومت فرهنگی دچار کم‌کاری، ندانم‌کاری و حتی گاهی دچار انحراف مسیر شده‌اند. این نهادها و بسیاری افراد حقیقی دچار تغییر جهت هستند. رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود فرمودند باید جهت صحبت و جهت تبلیغات فرهنگی برخی افراد و نهادها مشخص شود و این سوال را خود بپرسند که آیا به سمت تمدن اسلامی در حرکت هستند یا خیر؟ آیا مولفه‌های فرهنگی و تمدن‌ساز را رها کردیم؟امروز استکبار جهانی بر علیه کشور ما اگر بتواند تهاجم نظامی کند، درنگ نخواهد کرد ولی می‌داند که نمی‌تواند لذا به سراغ تهاجم فرهنگی می‌رود. تهاجم فرهنگی برخلاف نظامی زمان بر و مدت‌دار است و آنها هم اهل فرصت‌طلبی، صبر و برنامه‌ریزی هستند و برایشان مساله زمان مهم نیست. آنان می‌دانند جوابی را که از تهاجم نظامی انتظار دارند می‌توانند از تهاجم فرهنگی بگیرند مطمئنا فرهنگی را در دستور کار قرار می‌دهند. احتمال عکس‌العمل در تهاجم نظامی وجود دارد و ممکن است بعد از عقب‌نشینی نظامی، دوباره بر‌گردند و پاتک کنند، اما در تهاجم فرهنگی برای جامعه مسخ شده و بی‌هویت پاتکی وجود ندارد. بنابراین مقاومت فرهنگی تنها راه برای حفظ هویت، عزت و سربلندی ایران اسلامی است.

دکتر محمدعلی آذرشب استاد دانشگاه