رابطه مستقیم چک‌های برگشتی و رکود اقتصادی

در قانون چک آمده است که می‌تواند به جای وجه نقد مورد استفاده قرار بگیرد اما در عرف بازار به عنوان یک وسیله پرداخت یا پرداخت‌های آتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و حتی گاهی اوقات به جای ضمانت از آن استفاده می‌شود.

به نظر می‌رسد باید ابزارهای جایگزین در بازار معاملات مورد استفاده قرار گیرد تا مشکلات چک‌های برگشتی تا حدودی مرتفع شود. برات و سفته از جمله ابزارهای جایگزین چک می‌توانند باشند که کمتر در بازار معاملات از آنها بهره می‌برند.

متاسفانه به دلیل این‌که از یک سو در بازار عرف شده که حتما برای انجام معاملات باید از چک استفاده کرد و از سوی دیگر استفاده از چک هزینه‌هایی چون هزینه صدور، ابطال تمبر و... ندارد، افزایش چک‌های برگشتی در نظام بانکی را شاهد هستیم. این در حالی است که چک باید با تاریخ روز صادر شود اما غالبا در بازار به عنوان پرداخت آتی استفاده می‌شود که همین موضوع باعث ایجاد اشکال در نظام پرداخت و معاملات شده است.

برای حل این‌گونه معضلات تلاش داریم تا سیاستگذاری جدیدی در بخش نظام بانکی صورت گیرد و این کار را با مشارکت اتاق بازرگانی شروع کردیم.

در این بخش پیشنهاداتی مطرح شده که اطمینان و اعتماد به بازار معاملات برگردد تا در صورت پرداخت‌های آتی با چک نیز دیگر مشکلی به وجود نیاید و افراد براحتی بتوانند از این اوراق بهادار استفاده کنند. قرار است هر ابزاری را در جایگاه خود استفاده کرد و اطمینان به بازار برگردد.

قوانینی که تعریف می‌شود باید همه بخش‌ها از آن تبعیت کنند و قانون نباید زیر سلطه عرف بازار باشد. ما باید به تعهدات عمل کنیم تا این اطمینان به بازار مشتری و بانک برگردد. البته مشکلی وجود دارد که مسائل و فشارهای دیگری در بازار، پرداخت‌های مردم را با مشکل مواجه کرده است.

رکود حاکم در بازار باعث شده تا نقدینگی بخش‌های تولیدی نیز با مشکل مواجه شود و همین مساله باعث شده تا در چک‌های برگشتی نمود بیشتری داشته باشد. زمانی که صاحب یک بنگاه اقتصادی نتواند محصولات خود را در بازار عرضه کند طبیعتا با کمبود نقدینگی مواجه خواهد شد و ممکن است چکی که با امضای وی صادر شده برگشت بخورد.

دکتر کوروش پرویزیان -رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی