دیوار برلین فروریخت ده‌ها دیوار قد برافراشت

اما دیری نپایید که جنگ‌های بزرگ و کوچک از این طرف و آن طرف شروع شد؛ جنگ‌عراق، کوزوو و فالکلند... همه به این دلخوش بودند که در زمانه سلاح‌های مخرب جمعی، کسی دست به حرکتی نمی‌زند که به جنگ جهانی بینجامد.

گویا چنین جنگی بدترین نوع آن است و بالاتر از سیاهی رنگی نیست. کسی فکر نمی‌کرد که بدتر از آن هم ممکن است و آن جنگ همه علیه همه است.

مانند شخصیت پنهان فیلم «تریتور» یا خائن که از نیروی تحت امر خود می‌خواست طوری عمل کنند که هیچ‌کس در هیچ جا احساس امنیت نکند و چنین هم شد اما انسان به امنیت نیاز دارد و باید راه‌های مختلف کسب آن را آزمایش کند.

از قدیم دیوارکشی یکی از راه‌های شناخته شده حفظ امنیت به‌شمار می‌رفته است که دیوار چین بزرگ‌ترین نماد این اندیشه محسوب می‌شود. امروز که از فروپاشی دیوار برلین 27 سال می‌گذرد، ده‌ها دیوار دیگر در ابعاد مختلف در حال بالا رفتن بوده یا طراحی آن در دستور کار قرار گرفته است.

اما فرق دیوارهای امروز در مقایسه با دیوارهای دیروز این است که این دیوارها را در برابر یک قوم خونخوار یا سلطه‌گر برپا نمی‌کنند بلکه در برابر درمانده‌ترین مردم روی زمین می‌سازند تا به آسایش اغنیا و مرفهان آسیبی نرسد.

مانند دیوار غزه که در برابر فلسطینی‌های آواره و برای جلوگیری از بازگشت آنها به سرزمین‌های پدری خود کشیده‌اند.

تب و تاب دیوارکشی آنقدر بالا گرفته که یکی از نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا هم طرح دیواری بین این کشور و کشور همسایه یعنی مکزیک را داده و بشدت هم از آن دفاع می‌کند و مهم‌تر این‌که برخی برای همین طرح از او حمایت می‌کنند.

اما کسی فکر نمی‌کرد که روزی بین انگلستان و فرانسه هم نیاز به دیوارکشی احساس شود، زیرا هزاران یورو خرج کرده بودند تا دوکشور را از زیر دریا به هم متصل کنند ولی امروز از دیواری به بلندی چهار متر در استان پادوکاله صحبت می‌شود تا در سر راه هزاران آواره آفریقایی سد ایجاد کنند که می‌خواهند خود را به آن سوی مانش برسانند تا شاید اندکی در سرنوشت غم‌انگیز آنها تأثیر بگذارد. یقینا این آغاز راه است، زیرا اگر بنا باشد بر سر راه آوارگان شمال آفریقا مانعی ایجاد کنند، باید به فکر ده‌ها دیوار دیگر در سواحل مدیترانه و سواحل یونان باشند.

دیگر کسی سخن از وحدت ابنا بشری نمی‌گوید. فرقه‌گرایی، قوم‌گرایی، تفاوت‌های زبانی، ایدئولوژی‌های مخالف که زمانی نشان زیبایی و تنوع و تکثر بود، امروز همه را در برابر هم قرار داده است. هشدار که خبیثانی قصد دارند دامنه این تفرقه را به داخل خانه ما هم بکشند. زنهار که عده‌ای در حال اجیر مزدور هستند و برخی از روی نادانی آب به آسیاب دشمن می‌ریزند.

دکتر احمد نقیب‌زاده

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران