ظرفیت‌های جنبش همچنان باقی است

ایران اما تا سه سال آینده در تروئیکای این جنبش که متشکل از روسای قبلی، فعلی و آینده جنبش است، باقی خواهد ماند.

برخی از مهم‌ترین اصولی که مورد توجه پیشتازان جنبش عدم تعهد بود و این جنبش براساس آن شکل و سامان گرفت، عبارتند از استقلال‌طلبی، مخالفت با نظام دوقطبی، استعمارستیزی و عدم پذیرش سلطه ابرقدرت‌ها. بسیاری از اهداف و آرمان‌های دیگر نهضت غیرمتعهدها همچون حمایت از حق تعیین سرنوشت ملت‌ها، حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها، محکومیت نسل‌کشی و نژادپرستی و تلاش برای استقرار صلح و عدالت و امنیت، در پرتو این اصول معنا و مفهوم پیدا می‌کند.

اعتقاد و باور به همین اصول بود که جمهوری اسلامی ایران را بر آن داشت تا در سال 1358 به این جنبش بپیوندد و از آن زمان تاکنون نقش موثر و سازنده‌ای را در تدوین، تنظیم و هماهنگ‌سازی مواضع بین کشورهای عضو درباره مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، ایفا کند.

حضور فعال و گسترده تهران در نشست‌های متعدد کارشناسی و تخصصی این جنبش و همچنین برگزاری موفق دو اجلاس؛ وزرای خارجه جنبش غیرمتعهدها درباره حقوق بشر و تنوع فرهنگی در شهریور 86 و نیز پانزدهمین اجلاس وزرای خارجه این جنبش در مرداد 1387 در تهران که با اعتماد فزاینده 120 کشور عضو این جنبش به جمهوری اسلامی همراه بود، موجب شد تا کشورمان بتواند میزبانی شانزدهمین اجلاس سران جنبش و ریاست آن را سال 1391 در تهران از آن خود کند.

این دستاورد بزرگ سیاسی‌، یعنی دستیابی به ریاست بزرگ‌ترین تشکل بین‌المللی پس از سازمان ملل که دو سوم اعضای این سازمان را در خود جای داده، درحالی روی داد که نظام سلطه و استکبار جهانی به رهبری آمریکا، گسترده‌ترین تهاجم خود را علیه کشورمان با استفاده از ابزارهای سیاسی، بین‌المللی، اقتصادی‌، تبلیغاتی و رسانه‌ای و در چارچوب طرح ایران‌هراسی دنبال می‌کرد.

جمهوری اسلامی ایران طی چهار سال گذشته و در دوره ریاست خود با ارائه الگویی کارآمد مبتنی بر «مقاومت و پایمردی» و «دیپلماسی و مذاکره» توانست ضمن مقابله با سیاست‌های یکجانبه‌ گرایانه آمریکا در حوزه‌های مختلف سیاسی و بین‌المللی‌، موفقیت‌هایی را در جهت همگرایی و وحدت نظر میان اعضای جنبش در اتخاذ مواضع هماهنگ و همسو در قبال مهم‌ترین مسائل بین‌المللی از جمله ضرورت مقابله جدی‌، همه‌جانبه‌، غیرتبعیض‌آمیز و به دور از استانداردهای دوگانه با پدیده تروریسم، مخالفت با نژاد‌پرستی و اشغالگری، خلع سلاح هسته‌ای و کشتار جمعی‌، محکومیت استفاده ابزاری از موضوع حقوق بشر و تاکید بر تفاوت اساسی میان تروریسم با مقاومت مردمی در قبال تجاوز و اشغالگری به‌دست آورد.

ایران همچنین توانست بیانیه‌های متعددی را از جانب جنبش غیرمتعهدها در حمایت از برنامه مسالمت‌آمیز هسته‌ای خود دریافت کند و بارها دروغ بزرگ چند کشور غربی که به طور توهم‌آمیز خود را جزو جامعه جهانی می‌پندارند و با این نیرنگ با دستاورد‌های علمی هسته‌ای کشورمان به مخالفت برخاسته بودند، برملا سازد.

ایران گرچه دیروز ریاست جنبش عدم تعهد را به ونزوئلا تقدیم کرد، اما با توجه به اهمیت و جایگاه این جنبش و حضور در تروئیکای آن و با اتکا به جایگاه و منزلت والای سیاسی و بین‌المللی و تکیه بر توانمندی‌های خویش، می‌تواند همچنان به ایفای نقش سازنده و تعیین‌کننده خود در مقابله با چالش‌ها و حل مشکلات پیش روی این جنبش و نیز بهینه‌سازی ساختار وتقویت ظرفیت‌های پیدا و پنهان آن در جهت دستیابی به اهداف و آرمان‌های جنبش بپردازد.

سید محمدعلی حسینی - معاون پیشین حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه