محرم در هرمزگان از حجله‌گردانی تا حنابندان

یکی از این آیین‌ها، علم گردانی است که همه ساله در روز پنجم محرم با استقبال گسترده مردم استان و عاشقان اهل بیت(ع) و برخی کشورهای همجوار از جمله بحرین و امارات و استان هرمزگان بویژه شهرستان‌های بندرعباس و میناب برگزار می‌شود.

در این مراسم، بیشتر حسینیه‌های هرمزگان بویژه در بندرعباس و میناب را با آغاز ماه محرم به نام یکی از معصومین(ع) علم می‌بندند و آن را در محله‌ها همراه با دسته‌های سینه‌زن می‌گردانند که این گردش علم را پرسه می‌نامند.علم حضرت ابوالفضل(ع)، دو علمان، امام رضا(ع)، زین‌العابدین(ع)، امام حسن(ع)، علم رسول‌الله (ص) و علم صاحب‌الزمان(عج) از علم‌های مشهور در مراسم علم‌گردانی هستند.

حجله‌گردانی

در مراسم حجله‌گردانی، حجله نمادین قاسم (برادرزاده جوان امام حسین (ع)) با آینه‌های بزرگ، قالیچه، پارچه‌های رنگین و انواع وسایل تزئینی آراسته می‌شود. مراسم حجله‌گردانی در شب نهم محرم در بیشتر مناطق‌ استان برگزار می‌شود، این حجله در روز عاشورا به خون آغشته می‌شود.

مراسم سنگزنی نیز همراه با علم گردانی انجام می‌شود. در این مراسم دسته سینه‌زن دایره‌وار علم حضرت عباس (جریده) را درمیان می‌گیرد و همراه با نوحه‌خوانی به جای سینه زدن دو قطعه سنگ کوچک را همراه با چرخش موزون به هم می‌زنند.

شیر و کتل

هر ساله مراسم شیر و کتل در صبح دهم محرم در شهر میناب و برخی روستاهای آن، مانند نوبند و بندر تیاب برگزار می‌شود. در شهر بندرعباس نیز این مراسم به تقلید از میناب، از حسینیه سه زیارتان به سوی امامزاده شاه محمدتقی برگزار می‌شود.

این دسته‌های عزاداری معمولا از اجزا و عناصر زیر تشکیل می‌شود: علم‌ها، تابوت‌ها، حجله‌های تزیین شده، شیر و ذوالجناح با پارچه‌ خونین بر پشتش همراه با چند کبوتر سفید و پارچه‌های سبز رنگ. شترهایی که حامل دیگ‌های بزرگ، فرش و کجاوه هستند با کودکان خردسال و چاوش‌خوانی که درون کجاوه‌ها قرار دارند؛ شمر با چهره‌ای سیاه شده و گروه اسیران؛ افرادی با نیزه‌هایی سیاه رنگ به طول دو متر در دست و لباس‌های عربی خون‌آلود بر تن در قالب یک کاروان حرکت می‌کنند.

حنابندان

مراسم حنابندان حضرت قاسم(ع) گرچه گوشه‌ای از مجلس تعزیه حضرت قاسم است، اما گاهی حنابندان جداگانه و در مجلس روضه‌خوانی شب نهم محرم اجرا می‌شود. اشعار سوزناک که به شکل همسرایی خوانده می‌شود همراه با سینی‌های حنا، شیرینی و شمع مراسم را بسیار حزن‌انگیز می‌کند.

آیین آمدن بنی اسد

در شب 12 ماه محرم در میناب گروهی که خود را بنی اسد می‌نامند، با بیل و کلنگ در حالی که به سر و سینه می‌زنند در حسینیه‌ها می‌گردند و با ناله و زاری می‌گویند که برای دفن شهدا آمده‌اند.

مهین حیدری

جام‌جم هرمزگان