برخورد گزینشی غرب با حقوق و بشر

با این حال شورای حقوق‌بشر سازمان ملل احساس مسئولیت کرده و نشستی اضطراری درباره اوضاع شهر حلب در ژنو سوئیس برگزار کرده است. شرکت‌کنندگان در این نشست به احترام قربانیان حلب یک دقیقه سکوت کردند و زید رعد حسین، از مقام‌های عالیرتبه این شورا در پیامی ویدئویی محاصره و بمباران بخش شرقی حلب را جنایت در ابعاد تاریخی خواند. قرار است شورای حقوق بشر سازمان ملل پیش‌نویس قطعنامه‌ای را بررسی کند که بریتانیا ارائه کرده و در آن خواستار خاتمه فوری بمباران‌ها در حلب شده است.

این در حالی است که هنوز بیش از چند هفته از فاجعه یمن نمی‌گذرد که در آن جنگنده‌های سعودی با هدف قرار دادن شرکت‌کنندگان در یک مراسم ختم تعداد زیادی از غیرنظامیان را به شهادت رساندند و با حمله مجدد به نیروهایی که در حال امدادرسانی به مجروحان بودند، ابعاد این فاجعه انسانی را هر چه بیشتر گسترده کردند. جالب اینجاست که کشته و مجروح شدن بیش از 500 تن در یمن آن هم توسط دولتی متجاوز و خارجی، احساس مسئولیتی را در شورای حقوق بشر ایجاد نکرد و لزوم تشکیل جلسه‌ای حتی غیراضطراری را نیز مطرح نساخت؛ اما حال تلاش‌های دولت رسمی و قانونی سوریه برای باز پس‌گیری و آزادسازی شهرهای کشورش از دست گروه‌های شورشی آن هم با وجود باز کردن مسیر و فراهم شدن شرایط برای خروج غیرنظامیان، جنایتی در ابعاد تاریخی تلقی شده و محکوم کردن روسیه و متحدش سوریه، به ترجیع‌بند همه رسانه‌های پرنفوذ غربی تبدیل شده است.

در چنین شرایطی به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی اقدامات کشورهای غربی در قالب نهادهای حقوق بشری سازمان ملل همچون همیشه تحت‌الشعاع «منافع» و «تبعیض هدفمند» قرار دارد. به این ترتیب که در درجه نخست نه حقوق انسانی و جان غیر نظامیان است که برای این کشورها اهمیت دارد؛ بلکه مسأله مهم منافع جبهه غربی ـ عربی است که در وضعیت فعلی در کاهش قدرت روسیه در خاورمیانه، تضعیف بشار اسد در سوریه و از بین نرفتن نیروهای مخالف اسد هر چند تروریست، نهفته است. در درجه دوم سکوت مرگبار نهادهای حقوق بشری و کشورهای اروپایی مدعی حقوق بشر در قبال فاجعه یمن و عدم محکومیت و اقدام جدی و عملی در قبال نیروهای متجاوز سعودی و حال برگزاری نشست‌های اضطراری برای سوریه و دلسوزی‌های نمایشی برای مردم حلب نشان از نوعی نگرش تبعیض‌آمیز به حقوق بشر بوده و هر چه بیشتر چهره منفعت‌جو و غیرانسانی مدعیان را به نمایش می‌گذارد. البته وقوع رخدادهای تلخ انسانی در حلب و کشته شدن غیرنظامیان در سوریه نیز بی‌شک از چهره‌های زشت جنگ و افراط‌گرایی در خاورمیانه است که خود جلوه‌ای از منفعت‌طلبی و مداخله‌جویی کشورهای غربی در امور داخلی کشورهای اسلامی بوده و حال طبق طرحی از پیش تعیین شده به بهانه‌ای برای مداخلات بیشتر نیز تبدیل شده است. در نهایت به نظر می‌رسد در عصر جهانی شدن اطلاعات و انتشار گسترده اقدامات و جهتگیری‌های کشورها در عرصه رسانه‌ای، افکار عمومی جهانی نیز آگاهی بیشتری از ماهیت عملکرد کشورهای غربی و نهادهای حقوق بشری پیدا کرده و ضمن این‌که دیگر براحتی فریب اقدامات ظاهرسازانه و اشک‌های تمساح را نمی‌خورد، می‌تواند قاضی عادلی برای ارزیابی عملکرد کشورها در عرصه بحران‌های مختلف جهانی از جمله بحران سوریه باشد.

دکتر محمدمهدی مظاهری

استاد دانشگاه