زیاده‌خواهی ریاض، عامل اخلال در بازار نفت

در پایان نشست دوروزه، مقام‌های بلندپایه انرژی کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و کشورهای غیرعضو این نهاد اعلام کردند، کشورهای غیرعضو هنوز تعهد مشخصی برای پیوستن به طرح محدود کردن تولید به منظور تقویت قیمت‌های نفت نداده‌اند.

در همین ارتباط، برخی رسانه‌های خارجی اعلام کردند یک مقام وزارت انرژی قزاقستان گفته که ما باید ماه نوامبر برای توافق درباره اقدامات بعدی دیدار کنیم که ملاقات بعدی در سه تا چهار هفته آینده با ارائه آمار و جزئیات از اهمیت برخوردار است.

مقام‌های بلندپایه کشورهای عضو و غیر عضو اوپک در بیانیه‌ای که پس از نشست روز شنبه (هشتم آبان ماه) صادر شد، اعلام کردند پیش از برگزاری نشست عادی اوپک در 30 نوامبر (دهم آذرماه) دوباره ملاقات می‌کنند.

قرار نیست کمیته بلندپایه اوپک درباره سیاست‌های این نهاد تصمیم‌گیری کند، بلکه توصیه‌های خود را به نشست آینده وزیران اوپک ارائه خواهد کرد.

نشست ناکام

نشست مقام‌های بلندپایه اوپک که روز جمعه (هفتم آبان ماه) در مقر دبیرخانه دائمی این سازمان در وین برای بررسی جزئیات توافق نشست الجزایر آغاز شد، روز شنبه (هشتم آبان ماه) با حضور نمایندگانی از کشورهای تولیدکننده عمده غیرعضو اوپک شامل روسیه، قزاقستان، مکزیک، عمان، جمهوری آذربایجان، برزیل و بولیوی ادامه یافت.

روسیه از کشورهای عمده تولیدکننده نفت جهان، به همراه برخی اعضای اوپک، ازجمله عربستان سعودی، در هفته‌های اخیر چند نشست برای تقویت همکاری به منظور کاهش نوسان قیمت‌های نفت برگزار کرده‌اند.

الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، در سفر اخیر به وین گفت ضرورت بسیار زیاد و فوری برای تسریع روند ایجاد توازن دوباره در بازار وجود دارد.

جمهوری آذربایجان نیز در آغاز دومین روز نشست مقام‌های بلندپایه اوپک با نمایندگان تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان، از محدود شدن عرضه جهانی به منظور تقویت قیمت‌های جهانی نفت خام حمایت کرد.

ناطق علی‌اف، وزیر انرژی جمهوری آذربایجان پیش از برگزاری این نشست بر ضرورت اقدام تولیدکنندگان برای کمک به بهبود قیمت‌های نفت تاکید کرد و گفت، برخی اقدامات برای ایجاد ثبات در بازار نفت لازم است.

معاون وزیر انرژی قزاقستان نیز پیش از آغاز این نشست، ابراز امیدواری کرد قیمت‌های جهانی نفت در واکنش به این تلاش‌ها افزایش یابد.

مارچیو فلیکس، نماینده برزیل هم گفت: این کشور تنها به عنوان ناظر در این نشست شرکت کرده و تولید برزیل در پنج سال آینده افزایش می‌یابد.

نشست روز جمعه کمیته مقام‌های بلندپایه اوپک که به طور عمده از نمایندگان کشورهای عضو اوپک در هیات عامل این سازمان و همچنین مقام‌های کشورهای عضو تشکیل شد، بدون دستیابی به توافق پایان یافت.

امید به آینده

اعضای اوپک ماه گذشته (28 سپتامبر، هفتم مهرماه) درباره توافقی برای کاهش تولید اعضا تا 750 هزار بشکه در روز و رساندن آن به 32 میلیون و 500 هزار بشکه تا 33 میلیون بشکه در روز توافق کردند.

اعلام دستیابی به این توافق که نخستین توافق درباره کاهش تولید از سال 2008 به این سو به شمار می‌رود، موجب اوج‌گیری قیمت‌های جهانی نفت شد.

قیمت‌های نفت اکنون حدود 50دلار برای هر بشکه است که هنوز برای کشورهایی که به درآمد نفت وابستگی دارند، کافی نیست.

اعضای اوپک در نشست الجزیره توافق کردند تولید ایران، نیجریه و لیبی که در سال‌های اخیر به علت اعمال تحریم‌ها و همچنین درگیری‌های داخلی افت کرده است، از کاهش معاف شود.

تولید ایران که در دوره تحریم‌های غربی افت کرده بود، پس از لغو این تحریم‌ها در ژانویه سال جاری (2016)، بسرعت افزایش یافته است.

بغداد نیز بتازگی گفته، به علت درگیر بودن در جنگ با گروه تروریستی داعش باید از این کاهش تولید مستثنا شود.

توطئه رسانه‌های غربی

همزمان با مذاکرات کمیته اوپک بر سر چگونگی اجرای طرح فریز نفتی، برخی رسانه‌های خارجی سعی کردند، ایران و عراق را به عنوان عامل شکست احتمالی مذاکرات معرفی کنند و از این طریق فشار بر نمایندگان ایران در مذاکرات را افزایش دهند.

از سوی دیگر، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال با تیتر «اوپک بر سر تولید نفت ایران و عراق به بن‌بست خورد»، مذاکرات فنی کمیته اوپک را پوشش داد.

وال‌استریت ژورنال نوشته بود، ایران و عراق هر دو قصد دارند تولید نفت خود را افزایش دهند و این هدف آنها، برنامه اوپک برای کاهش سطح تولید و افزایش قیمت نفت را به مخاطره می‌اندازد. این روزنامه آمریکایی، ایران و عراق را به صورت تلویحی متهم کرده بود که برخلاف منافع اوپک عمل می‌کنند.

این اظهارات در حالی مطرح شد که در مذاکرات الجزایر، ایران از طرح فریز نفتی معاف شده بود. تولید نفت ایران پیش از تحریم‌ها 4 میلیون بشکه در روز بود و ایران هنوز نتوانسته تولید نفت خود را تا آن سطح افزایش دهد. به نظر می‌رسد، برخی کشورهای عضو اوپک قصد دارند با فضاسازی رسانه‌ای، سیاست نفتی ایران را به عنوان عامل تضعیف جایگاه اوپک در بازار جهانی نفت معرفی کنند.

وال‌استریت ژورنال گزارش داده، ایران و عراق هر دو آمار اعلام‌شده توسط اوپک از میزان تولید نفت کشورها را به چالش کشیده‌اند. ایران اعلام کرده است، تولید نفتش در حال حاضر 8/3 میلیون بشکه در روز است. این در حالی است که اوپک میزان تولید نفت ایران را 65/3 میلیون بشکه در روز اعلام کرده است.

ایران گفته است، پیش از تحریم‌ها 2/4 میلیون بشکه نفت تولید می‌کرده و قصد دارد تا هنگام به دست آوردن سهم خود از بازار، تولید نفت خود را افزایش دهد.

در دوره تحریم‌ها، برخی کشورها نظیر عربستان توانستند با بالا بردن تولید نفت خود، بخشی از سهم ایران را نصیب خود کنند.

خبرگزاری رویترز نیز تلاش کرد، ایران را مقصر ناکامی اجلاس مذکور جلوه دهد و به نقل از منبعی گمنام این طور نوشت: روز جمعه به دلیل این که ایران قبول نکرد میزان تولیدات خود را کاهش دهد، ما توافقی در این زمینه حاصل نکردیم؛ اما این گفت‌وگوها با کشورهای غیر عضو اوپک نیز ادامه می‌یابد.

فرد دیگری در این خصوص اعلام کرد: ما هنوز کار خود را تمام نکرده‌ایم و سهمیه‌بندی هر کشور، نهایتا 25 نوامبر مشخص می‌شود.

با این حال بسیاری از اعضای اوپک ازجمله محمد بارکیندو، دبیر کل اوپک همچنان درخصوص اجرای فریز نفتی امیدوار و خوش‌بین مانده‌اند. البته این تنها ایران نیست که با کاستن از میزان تولیدات خود موافقت نکرده است؛ عراق نیز که دومین صادرکننده بزرگ نفت اوپک است، در ابتدای هفته گذشته اعلام کرده بود نمی‌تواند میزان تولیدات نفتی خود را کاهش دهد؛ زیرا به منابع مالی برای مبارزه با داعش نیازمند است. بر اساس این گزارش، کشورهای غیرعضو اوپک ازجمله قزاقستان، روسیه، مکزیک، عمان، آذربایجان، برزیل و بولیوی نیز در جلسه روز جمعه شرکت داشته‌اند.

فضاسازی رسانه‌های غربی در حالی است که عربستان با تولید مازاد یک میلیون بشکه‌ای، مهم ترین اخلالگر بازار نفت محسوب می‌شود و عرضه و تقاضای بازار جهانی نفت تا زمانی که عربستان از تولید خود نکاهد، تراز نمی‌شود.